Vikan - 14.12.1961, Blaðsíða 27

dögum mínum að Laugarvatni höfum við Eysteinn verið góðir vinir —•
og ekki var að sökum að spyrja, forvitni mín fór af stað — og ekki leið
á löngu þar til ég vissi helztu drættina i ævi hans.
Ég sagði við Eystein á siðasta sumri, að mig langaði til að kynna
hann fyrir almenningi með greinaflokki í víðlesnu blaði. Hann varð dálítið
hissa til að byrja með, en sagði svo, að ég réði því, en tilgangslaust væri
að tala saman í sumarönnunum, hann skyldi heimsækja mig i haust þegar
leyfi hans byrjaði. Það gerði hann og við tókum saman efni þessara greina.
Þegar ég hóf máls við Eystein um það, hvar hann væri fæddur, lenti
hann strax i dálitlum vandræðum. Hann strauk sér fyrst um ennið og
síðan hökuna. Svo skimaði hann um í stofunni og sagði svo: „Það get ég
ekki sagt þér. Áttu ekki sjókort?“
Þetta kom mér alveg á óvart. Ég hef víst spurt allt að þúsund manns
þessarar spurningar, en aldrei fyrr verið svarað með því að spyrja um
hvort ég ætti sjókort. Ég átti ekki sjókort. En þá tók Eysteinn málið i
sínar hendur:
„Foreldrar mínir,“ hóf Eysteinn máls, „voru Guðrún Eysteinsdóttir
frá Hraunsholti við Hafnarfjörð og Jóhannes Guðmundsson, ættaður úr
Kjós. Meiri ættfærslu kann ég ekki, og þykir hálfgerð skömm að. Sumarið
1902 fóru foreldrar mínir, sem þá áttu heima á Njálsgötu 36 i Reykja-
vík, til Austfjarða í atvinnuleit, en það var siður verkafólks af Suðurlandi
á þeim tima. Faðir minn gerðist formaður á bát fyrir austan, en móðir
mín vann i fiski. Þá var harkan mikil að þvi er virðist, því að móðir min
var þunguð og meira að segja komin langt á leið. Um haustið, þegar
sumarvertíð lauk, héldu þau heim til Reykjavikur og tóku sér far með
Hólar. Þetta var seint í september og þá allra veðra von, enda skall á
versta veður þegar skipið var komið nokkuð á leið og varð veðrið svo
mikil afspyrna, að skipstjóri leitaði vars við eyjuna Skrúð út af Fáskrúðs-
firði. Móðir min tók þar léttasóttina og þarna fæddist ég í fárviðri um
nótt og skipið veltist, en skipstjóranum tókust vel nærkonustörfin, því
að allt gekk að óskum og ég „tók grenjið“ eins og stundum er sagt og
án þess að ég væri flengdur. Þetta var 24. september. Skipstjórinn fór
Framhald á bls. 43.
Vilhjáhnur S. Vilhjálmsson ræðir við Eystein Jóhannesson,