Vikan - 21.12.1961, Page 16

Það er galli á jólunum, sagSi Navarana, að þau skuli
ekki verja sig! Þetta eru torskilin orð, en Navarana
var unga Eskimóakonan min og við áttum heima norS-
ur i Thule, þegar viS vorum nýgift og glötuSum einum
jólum, sem viS höfðum hlakkaS mikiS til og oft rætt
um. Því aS Knud Rasmussen hafSi undirbúiS gleSi mikla,
og var til hennar boSiS fjölda Eskimóa úr nærliggjandi
byggSarlögum . . . HafSi Knud geymt til gleSinnar forSa
af frosnum eggjum og æSarfugli, viS áttum selskinns-
belgi úttroSna af spiksöltuSum lunda og hvalrengi á
kjöttrönum okkar. Knud Rasmussen safnaSi matarforSa
af meiri fyrirhyggju en nokkur annar. Og jólin voru
mesta gleSihátíS ársins.
En svo gerSist þaS, aS sleSaleiSangur kom aS norSan,
og viS fengum þær fréttir, aS góðvinur okkar, Qolugta,
hefði orðiS fyrir jivi skakkafalli, að hann væri nú hníf-
laus. Hafði blaðið brotnaS af öðrum hnifi hans, rétt
upp við skaptið, og varð hann nú að sarga kjötið sundur
með stúfnum með miklum erfiðismunum. Hann gat
uðir, sem refaveiðin var mest, og fyrir bragðið yrðum
viS af mörgum skinnum.
ViS ræddum óheppni Qolugta, og Knud sagði við mig,
að þaS gæti orSið okkur mikill hagnaður, ef við tækj-
umst ferð á hendur og færðum honum tvo hnifa. Þá
fengi hann það, sem hann vanhagaði bráðast uin og
mundi því haldast heima jiangað til hann hefði handbært
svo mikið af skinnuni, að það tæki því fyrir liann að
koma og verzla. Þá hefði hann sem sagt gjaldmiðil, sem
nokkuð munaði um, og það yrði skilyrðislaust okkur í
hag.
Þetta var um miðjan desember, og það átti að vera
okkur hægðarleikur að skreppa norður til Etah, ])ar
sem Qolugta hafði nú aðselur sitt, og ná heim aftur fyrir
jól. Þá gátum við og heimsótt kunningja nkkar i leið-
inni og gátum lagt áharz.íu á það við þá, að við væntum
þess að þeir færðu okkur mikið af refaskinnum, því okk-
ur væri það hin mesta nauðsyn.
Og svo bjuggumst við til ferðar. Sleðahundarnir mín-
7r ; -< -
Jólafrásögn eftir Peter Freuchen
■MÍ&L- .íÍÖIv' V ^
Peter Freuclien seglr hér frá
óvenjulegum jólum á Græn- landi. Frá jólum, þegar minnstu
munaöi að löngunin í krásirnar
yrðu honum og félögum hans
að fjörtjóni. Þeir liéldu þó lífi,
en jólahátíðin hjá Knud Ras-
mussen, sem hafði verið þeim ,v. ■' wBHSSr Æ",- !.»V ■&:.■
mesta tilhlökkunarefni, hvarf
út i veður og vind ... mSBjBSr •.vawe-'.- •va ' yMHMi
varla gert að afla sínum, og ekki svo nokkur mynd væri
á, og sel gat hann alls ekki flegið. Hinn hnlfinn hafði
hann misst fyrir borð á húðkeip sinum.
Auðvitað gerðum við gys að þessum skakkaföllum
Qolugta, en samt olli þetta Knud nokkrum áhyggjum.
Qolugta var mesti refaveiðimaður ættflokksins, og við
vissum að hann hafði nú setzt að þar sem mikið var um
ref; gerðum okkur því vonir um að verzlunin mætti
njóta góðs af fengsæld hans — ef liægt var að kalla
það verzlun, ekki meiri vörubirgðir en við höfðum til
að selja enn sem komið var.
Því var nefnilega þann veg farið, að við Knud Ras-
mussen höfðum lagt af stað að heiman með heldur létta
pyngju. Gátum með naumindum greitt leiguna fyrir skip-
ið, sem flutti okkur norður þangað. Okkur Var séð fyrir
nauðsynlegu húsnæði, en vörubirgðum svo nokkru næmi
þurftum við ekki að gera ráð fyrir, en við höfðum
orðið okkur úti um það magn af refaskinnum, sem
nægði til þess að við gætum siðan birgt verzlunina upp
af vörum frá ári til árs.
En fyrst Qolugta var nú orðinn hníflaus, mátti búast
við því að hann gerði sér ferð til okkar með fyrsta ref-
inn, sem hann veiddi. Og slik ferð tók óhjákvæmilega
marga daga, auk þess sem við vissum að hann mundi
flýta sér liægt. Þeir yrðu margir kunningjarnir, sem
hann þyrfti að heimsækja og þeir mundu halda átveizl-
ur miklar honum til fagnaðar og vitanlega yrði fjöl-
skyldan í för með honum, svo hann mundi ekki hraða
sér heim aftur. í fáum oröum sagt, ferðin tæki hann
langan tíma og fyrr en varði væru svo liðnir þeir mán-
ir voru vel á sig komnir. Þeir voru ólúnir með öllu.
Það hafði aðeins verið skroppið út á ísinn einhvern tíma
í nóvembermánuði, til rostungaveiða, og þá liggja hund-
arnir á ísnum á meðan veiðimennirnir halda lengra út
fótgangandi til að huga að þessum stórvöxnu sjókindum.
Einn af kunningjum okkar, Iggianguaq, — Svírinn, —
átti erindi sömu leið og slóst því í för með okkur.
Ætlunin var að við ækjum fyrir Parryhöfðann, þar
sem seint myndast heldur is, vegna þess að straumurinn
með landinu tefur fyrir að sjóinn leggi, unz frost lierðir
fyrir alvöru. ,En við töldum að þar mundi nú orðið ör-
uggt yfirferðar með sleðana, ef við færum gætilega.
Við ókum að heiman í glampandi tunglsljósi. Þegar
við vorum komnir út á miðjan fjörðinn, versnaði færðin
til muna; þar hafði ísinn i)rotið i stormi, jakarnir skrúf-
azt upp og síðan frosið saman. Þetta er altítt á haust-
in og fyrri hluta vetrar og torveklar mjög sleðaakstur-
inn, því að dráttarstengur hundanna festast við rendur
og liorn jakanna. Þess gætir hins vegar ekki þegar líður
fram á veturinn eða á vorin, því þá hefur snjórinn breitt
yfir allar ójöfnur. Auk þess vorum við svo óheppnir,
að máninn skein að baki okkur. Þá sér maður ekki
skuggana af ójöfnumim, og hvað eftir annað töfðumst
við nokkra hríð við að losa dráttarstengurnar. Auk þess
urðum við að hafa stöðuga gát á þvi, að hinir hundarn-
ir drægju ekki sleðann á þann hundinn, sem fastur stóð
þegar dráttarstöng hans rakst i jakabrún.
Svona gekk það drjúgan spöl, og þegar við komum
til Parryhöfða, ákváðum við að taka okkur hvíld og sofa
um stund. Þetta var of snemma vetrar til þess að nægur
snjór væri á isnum til kofagerðar, en þarna stóð jaki
10 VIKAN