Vikan - 21.12.1961, Síða 30

Tryggingamiðstöðin h.f.
óskar viðskiptavinum sínum nær og fjær
gleðilegra jóla, góðs nýs árs með þökk fyrir
viðskiptin á gamla árinu.
heima i kofunum sitja svo konur
okkar og bíða þess með óþreyju,
að þær fái eggin til aS gæða sér á.
Og Pétur verður að komast heim
fyrir jólin, en kemst það ekki. Og
hundarnir svelta heilu hungri, en
heima svigna trönurnar undir kjöt-
forðanum. ÞaS er ekki nokkur lífs-
ins leið að stilla sig um að hlæja
að því hvaS maðurinn er heimsk-
ur. Öilu þessu hefðum við nefnilega
hæglega getað komizt hjá.
ViS hinir tókum undir hlátur
hans. Þetta var satt. ÞaS var þessi
heimskulega löngun okkar í eggin
hans Qolugta, sem hafði komið okk-
ur í allan þennan vanda.
— AS mennirnir skuli ekki vera
eins gáfaðir og fuglarnir, sem finna
það alltaf á sér ef einhver hætta
er á ferðum, varð Svira að orði. Og
ég varð að viðurkenna, að hann
hafði mikið til sins máls.
En til hvers var það svo að hlæja?
Ekki urSum við saddir af því. Ég
skreiS inn i skutann aftur, gramur
í skapi.
Ég hugleiddi það hve mikinn
forða Knud Rasmussen átti til jól-
anna af allskonar Ijúfmeti. Lika hve
margir af kunningjiim okkar meðal
Eskimóanna i næstu byggðarlögum
mundu heimsækja okkur um jólin.
Þá mundu sögur verða sagðar og
mikiS hlegið. Góðvinir veita holl-
ráð um margt, er siðar gæti komið
að haldi. Nú sátum við hérna i
sjálfheldu í klettaskúta og höfðum
ekki annað em frosin egg aS narta
i. Ég fór að brjóta heilann um það,
hvort næringin, sem var i þessum
frosnu eggjum. mundi veita líkam-
anum meiri hita en hún rændi hann
innanfrá, þegar þau þiðnuSu i melt-
ingarfærunum. Slik heilabrot voru
aS visu gagnslaus, en þau dreifSu
þó huganum. Og svo sofnaði ég
aftur.
Ég var einn i hellisskútanum,
þegar ég vaknaði. Félagar minir
höfSu skroppið eitthvað frá, svo ég
sat bara i skaflinum og nartaði i
frosið egg, sem ég hafði þítt inni
á mér. Þeir komu aS stundarkorni
liðnu, höfðu veriS að athuga, hvort
nokkur fær Ieið væri upp frá strönd-
inni. En ekki fundu þeir neina leið,
þar sem sleðunum varð komið. Við
settumst því enn og biðum, og nú
fór hungrið að segja til sin fyrir
alvöru. Við reyndum að jóðla á leð-
urólum, og bárum jafnvel i orð að
leggja okkur hundakjöt til munns.
En hundakjötið varð maður að
sjóða, annars var það óétandi. Fros-
ið hundakjöt er nefnilega bragð-
laust, og veitir líkamanum ekki
neinn næringarhita, nema soðiS sé
drukkið. í rauninni var þetta ekki
heldur alvara okkar. HundakjötiS og
soðið af því er ekki neitt lostæti,
og hver af okkur þrem átti líka að
leggja til hundinn?
Víð skriðum inn í skútann, sátum
og biðum. ÞaS tekur alltaf tímann
sinn að eiga samræður við Eskimóa.
Þeir hugsa i þaula hvert orð, sem
maður segir, siðan það, sem jjeir
hyggjast svara. Þetta tefur timann,
en lærdómsrikt er það. Svo sváfum
við öðru hverju, og við hlógum líka
oft og lengi, þegar okkur varð hugs-
að til þess, að einhvern tima áður
en langt væri um liðið, gætum við
sagt öðrum söguna af því, þegar viS
áttum jólin í hellisskúta, og okkur
var svo kalt, að við gátum ekki
einu sinni þitt skurnið af eggjunum
okkar.
Loks kom að því, að veðriS lægði
nokkuð. Við horfðum út, myrkur
sjórinn lá upp að klettunum, en þó
sýndist okkur að hann væri að byrja
að leggja.
— Sofum enn, varð Qolugta að
orði. Þegar við vöknum, verður þess
kannski ekki svo langt að biða, að
við getum ekið á brott héðan.
En nú reyndist okkur ekki jafn
auðvelt að sofa og áður, þvi að
frostið jókst stöðugt. Ég hef alla
tíð verið svo handheitur, að ég
þurfti ekki að óttast að mig kæli þar,
en hinsvegar er ég ákaflega fót-
kaldur. Þessu var öfugt farið með
Knud Rasmussen. Honum varð yfir-
leitt aldrei kalt á fótunum, en hend-
ur hans urðu fljótt svo stirðar af
kulda, að hann varð að stinga þeim
inn á sig öðru hverju og ylja þær
undir feldinum.
ÞaS er sérkenni á sumum mönnum,
að óþolinmæði þeirra er alltaf iöfn
hótt áhættan sé mikil. Svira leiddist
biðin og vildi leggja af stað á undan
okkur. Hann gekk út á ísinn með
skutul sinn, kom til baka og sagði
aS hann væri ekki þykkari en sel-
skinn, og því ekki fær. En hann
sagði okkur þær gleðifréttir, að nú
væri aS verða stjörnubjart. Það var
dásamlegt; þá mundi suðvestan-
storminum slotað i bili og frost
harðna, svo þess yrði ekki ýkjalangt
að bíða að fsinn héldi. Þá fengjum
við bezta færi, svo hundarnir gætu
heldur en ekki sprett úr spori. Bara
að biða, þá kom allt i hendi.
Biðin varð þó lengri en við gerð-
um ráð fyrir. Fyrst fór Svíri enn
könunarferð út á isinn, sem ekki
reyndist heldur enn, þvinæst fór.
ég; hafði það eitt upp úr ferðinni
að ég varS blautur i báða fætur og
þá var ekki að spyrja að kuldanum
á eftir, sér i lagi fyrir þáð, að svo
þröngt var i skútanum, að ég, gat
ekkert hreyft mig þar, og ekki þorði
ég að klöngrast upp á ströndina i
þessu myrkri. En nú tók Qolugta
við stjórninni. Hann var þaulkunn-
ugur þarna, og taldi mjög líklegt
að við kæmumst út i ey eina skammt
frá landinu, með því að rekja sund-
in, enda sennilegt aS ísinn hefði
ekki brotið af þeim i veðrinu. Við
ókum því eftir flæðarmálinu undir
klettunum, þangað til við komum
að sundinu, og hundarnir voru furðu
harðir af sér, þegar þess var gætt
að þeir höfðu fastað í fjóra sólar-
hringa. ÞaS var ekki sjón að sjá
pá, greyin, en þeir gerðu sér það
bersýnilega ljóst að það var ekki
fyrir neinn fantaskap af okkar
hálfu, aS þeim hafði ekki verið
sinnt. Þeir voru brátt komnir i
bezta skap, og við líka, því okkur
hitnaði við hreyfinguna og erfiðið.
ísinn reyndist þó ekki heldur enn,
nema á sundinu, öldungis eins og
Qolugta hafði spáð. ÍJti í eynni átti
einn af nágrönnum hans selalögn
og þar geymdi hann kjöt frá þvi
um sumarið. Og við náðum út i
eyna.
Það tók okkur skamman tima að
finna kjötgryfjurnar, og þá var allt
í stakasta lagi. Nóg kjöt handa
hundunum, og nóg af dásamlega
morknu kjöti handa okkur sjálfum.
Og þarna var kominn nógur snjór
til kofagerðar. svo ekki leið á löngu
áður en við vonim komnir i húsa-
sViól og gátum hitað okkur við grút-
arlamoann. sem alltaf er hafður með
á ferSalöðum. og nóg var af selspik-
inu til eldsnevfis f grvfiunum. Okk-
sknrti hókstaflega ekki neitt. Við
nátum hurrkað soiarir okkar, og
innan skamms vorum við sofnaðir
n" nnfum hl-éiunnar og hvfldarinn-
ar rftir atla hrakm'ngana. Yrði okk-
nr kaR á fófunum. var hægur vandi
að nudda há fil hita og örva blóð-
rásina. Okkur leið Ijómandi vel i
alfa staði.
ViS borðuSum og sváfum á vixl
ng biðum hess að siávarisinn yrði
heldur. Nú hurftum við engu að
hvfða. nóg kiöt handa hundunum og
ekki væsti um okknr. Engu að sið-
ur var okknr farið að lengja eftir
aS komast heim. Það var notalegra
að láta kvenfólkið hurrka spjarirn-
ar. og alltaf voru einhverjar saum-
sorettur. sem þurftu lagfæringar við.
Þar að anki var svo vmislegt annað,
og við fórum að verða óþolinmóðari
en okkur var hollt.
Fyrir bragðið héldum við ekki
kyrru fyrir þarna lengur en i tvo
sólarbringa; þóttumst trúa þvf, að
nú hlyti ísinn að vera orðinn held-
ur, ókum af stað út i myrkrið en
gættum þess að hafa gott bil á milli
okkar, þvi að Isinn svignaði undir
sleðunum. Qolugta ók fyrstur, ég
næstur og Sviri rak lestina. Ég varð
stöðugt að halda aftur af hundun-
um minum svo bilið á milli min og
Qolugta styttist ekki meir en ísinn
þoldi.
ÞaS mátti annars furðu gegna hve
langt frost þurfti til þess að isinn
yrði sæmilega heldur. Við nálguð-
umst samt þorpið smám saman, og
nú komu norðurljósin og Ijómuðu
upp fjöllin, svo við sáum til kenni-
leita. Ég hafði þó ekki fagnað þessu
lengi, þegar óp kvað við framundan.
Það var Qolugta, sem vildi vara
okkur við að halda lengra á eftir
sér. Meiðarnir á sleða hans höfðu
rist niður úr isnum. Nii sat hann á
sleðanum, og ef hann reyndi að
standa upp, rak hann fæturna niður
um ísinn og myrkt djúpið gein við
honum.
Ég kallaði um öxl til Svira; hann
kvaðst líka hafa verið farinn að
gruna að isinn væri alls ekki held-
ur, og þarna sátum við svo, allir
þrfr, og gátum hvorki haldið áfram
lengra né snúið við.
Ég minnist þess ekki að hafa
nokkru sinni átt kaldari nótt. Við
vorum blautir, og urðum að liggja
á sleðunum og bfða bess að fsinn
styrktist. Það tók tfmann sinn.
Stjörnurnar siluðust sfna leið uppi
yfir okkur, en ósköp og skelfing
fóru þær hægt f þetta skiptið. Þó
leið hundunum enn verr en okkur.
Það er kalt fyrir þá að liggja á snjó-
lausum, nýlðgðum fs og þá svfður
f gangþófana undan seltunni. Þeim
var hræðilega kalt. Þeir komu þvf,
hver á eftir öðrnm. og klifu unn á
sleðann til mfn. og ég lofaði heim
að Tiggia har eftir hvf sem rúmið
levfði. En hótt sleðinn væri stór,
vantaði mikið á að tólf hundar kæm-
ust þar fyrir. Þeir ylitiðu mér dá-
lítið að visu, en i hvert skipti. sem
nýr hundur revndi að komast unp
á sleðann. vörðtt þeir. sem begar
voru har fvrir, honttm að siálfsögðu
rúmið og allt lenti f rifrildi: hað var
vitanlega nokkur tilbrevting, en
hægilegt var hað ekki. Það kom lfka
fvrir. að hundur fór niðtir um fsinn
f átökunum. og sýnir hað bezt hve
illa hann var heldur. Ég lá á sleð-
anum og braut heilann um hað hve
diúnt mnndi vera undir. Þetta var
allt heldur óhugnanlegt.
Þegar leið á nóttina fór að bvessa
aftur. Ég heyrði fsinn bresta og
vonaði innilega, að ekki kæmi vök
á hann undir sleðanum. Fkkert
gerðist hó annað en það, að 'alltaf
varð kaldara og kaldara, og httnd-
a,rVÍr rn^r svo þrongt að ég gat
fkfý hreyft mig. Vindurinn næddi
pvf stoöugt iim vinstri öxl mér, en
Samb. ísl. samvinnufélaga
óskar öllum viðskiptavinum sínum nær og f jær
gleðilegra jóla, árs og friðar með þökk fyrir
viðskiptin á liðna árinu.
30 VIKAN