Vikan - 08.02.1962, Blaðsíða 27

Clark Gable.
Framhald af bls. 9.
Þægindum. A8 minnsta kosti vlssi
ég til þess að hann reiddist, þegar
meðleikarar hans héldu því á loft hve
mjög hann yrði fyrir ásókn kvenna
í kvikmyndaverinu. Og ég komst fljótt
a8 raun um, að það borgaði sig ekki
að minnast á það við hann í glettni.
Clark var heiðarlegur maður, bæði
gagnvart sjálfum sér og öðrum.
Strangheiðarlegur. En hann ætlaðist
líka til hins sama af öðrum. Hrein-
skilna samstarfsmenn kunni hann vel
að meta, og hann gat reiðzt sárlega,
ef hann komst að raun um að farið
var á bak við hann. Kæmist hann
að slíku i fari barnanna, talaði hann
um fyrir þeim, enda sáu þau fljótt
að þeim tókst ekki að blekkja hann.
Hann krafðist þess alltaf af þeim,
að þau horfðu í augu honum, þegar
þau töluöu við hann; kvaðst aldrei
treysta þeim, sem festu augun á
vanga manns eða höku.
Þó dáðist ég ekki að neinu eins í
fari hans og skilningi hans og um-
burðarlyndi við aðra. Trúarlega
hleypidóma átti hann bókstaflega ekki
til, enda hirti hann aldrei um að
vita til hvað safnaðar eða
kirkju kunningjar hans töldust. Hann
gerði ekki minnsta greinarmun á
kaþólikkum, gyðingum eða mótmæl-
endum. Sama máli gegndi um kyn-
stofna. Litarháttur manna skipti
hann ekki neinu máli, honum stóð svo
gersamlega á sama um hvort við-
komandi var af norrænu, latnesku,
asíumanna eða gyðingakyni. Hann
gerði þær kröfur einar tii kunningja
sinna, að þeir væru menn í orðsins
fyllsta skilningi. Kæmist Clark að
einhverju i fari kunningja sinna, sem
hann gat ekki fellt sig við, lét hann
þann hin sama iönd og leið eftir það.
En hann minntist aldrei á það við
nokkurn mann.
Ég heyrði Clark aldrei mæla niðr-
andi orð um nokkurn mann. hvorkl
um mannlnn sjálfan, trú hans eða
kynstofn. Og heyrði hann einhverj-
um hallmælt, lét hann fyllilega á sér
skilja að sér félli slikt ekki. Það hygg
ég, að Arthur Miller hafi sagt rétti-
lega, er hann tileinkaði Clark bók
sina, „Utangarð"— „Til Clark Gable,
mannsins, sem veit ekki hvað hatur
er“. Mér þykir ailtaf vænt um þessl
orð, vegna þess að ég veit bezt hve
sönn þau eru.
Við Clark vorum bæði svo ham-
ingjusöm, þegar það kom á daginn að
ég var enn með barni hans, að við
ræddum oft og lengi i einrúmi um
framtið þess. Þegar ég hafði gengiö
fimm mánuði með, vorum við jafn-
vel farin að ræða um skðlagönguna.
Nokkrum dögum áður en hann veikt-
ist, minntist ég á trúna. Ég vissi að
Clark hafði verið skírður til kaþólsku
kirkjunnar, þar eð móöir hans var
kaþólsk, en hins vegar hafði faðir
hans verið meþódisti. Mér kom því
til hugar að hann mundi vilja hafa
hönd í bagga meö til hvaða kirkju-
safnaðar barnið yrði skírt og innti
hann eftir því.
Clark hugsaði svarið við spurn-
ingu mnini drykklanga stund. Loks
sagði hann. „Jú, Kathleen, þú varst
skírð til kaþólskrar trúar, og þú hef-
ur alið börn þín, Bunker og Jóhönnu
litlu, upp í sömu trú. Þú kannt betri
skil á þess háttar en ég. Við skulum
láta skíra barnið til kaþólskrar trú-
ar; ég veit að þú kýst það helzt“.
Enn ÞagÖi hann um stund. „Trú
er fyrst og fremst einkamál manns",
sagði hann og brosti við.
Clark var einstakt prúðmenni, bæði
á heimili og utan. Ég hygg helzt,
að hann hafi aldrei brugðið þar út af
■— ég tel þá ekki með sparkið, sem
hann gaf mér i sitjandann, enda var
það gert i fyllstu vinsemd og beztu
meiningu. Arthur Miller komst þannig
að orði um hann: „Eg hef kynnzt
mörgum leikurum, en Clark er sann-
asti maður, og um leið sannprúðasti
maður, sem ég hef fyrirhitt þeirra á
meðal".
Þrátt fyrir prúðmennsku sína var
Clark aldrei teprulegur. Hann hafði
næman smekk fyrir fyndni, og hló
dátt þegar hann heyrði skemmtilega
að orði komizt, og eins þótt það væri
hann sjálfur, sem fyndnin bitnaði á.
Hann hafði mikið gaman af þvi, þegar
við vorum saman 5 veiðiferðum, að
ég segði honum kjarnyrtar skritlu-
sögur, en tvíræðar skrítlur voru hon-
um ekki að skapi. Eins var honum
skemmt þegar börnin komust skringi-
lega að oröi.
Því hefur verið haldið fram, að
Clark hafi haft gaman af hálfgerð-
um prakkarastrikum, en það er með
öllu ósatt, að minnsta kosti sam-
kvæmt þeim kynnum, sem ég hafði
af honum. Clark var öllu þessháttar
elnmitt mjög mótfallinn. Að vísu
gerði ég einu sinni dáiítið prakkara-
strik — sem hann tók furðuvel.
Ég sagði honum að við værum
bæði boðin í fint samkvæmi, sem efnt
væri til í heiðurskyni við frægan kvik-
myndaleikara, og ég teldi að við gæt-
um ekki verið þekkt fyrir að hafna
þvi. Hann tók heldur dauflega I það,
en kvað mig mundu ráða. Hið tiltekna
kvöld klæddumst við bæði okkar
bezta skarti og gengum svo niður
stigann. Clark var alltaf manna glæsi-
legastur, þegar hann var kominn i
„kjól og hvítt" og svo var einnig
þetta kvðld. Hrlnga bar hann aldrel,
en armbandsúr hans var af vönduð-
ustu gerð; demants-brjósthnappar og
skrautlegir ermahnappar voru honum
viðurstyggð, allt varð að visu að vera
af vðnduðustu gerð, en látlaust og
sem einfaldast. Bezta efni, vandaðasta
gerð, en ekkert þar fram yfir — slík-
ur var smekkur hans.
Hann fór viðurkenningarorðum um
svarta samkvæmiskjólinn minn, sem
einmitt uppfyllti þessar smekkkröfur.
Ég stakk upp á því, að við drykkjum
hvort öðru t!1, áður en við héldum
í samkvæmið. Þegar sú skál var
drukkin, sagði hann eins og ævinlega,
begar svona stóð á: „Fátt vil ég sið-
ur gera en klæðast samkvæmisföt-
um, og ég er ekki neitt sérlega hrif-
inn af að taka þátt I þessháttar —
en hvað um það, góða mín; illu er
bezt af lokið".
Ég stakk upp á þvi að við fengjum
okkur aftur I glösin, en Clark leit
á armbandsúr sitt, og eins og venju-
lega var honum stundvísin efst I huga.
„Þú sagöir að samkvæmið hæfist
klukkan átta, svo við verðum að hafa
hraðann á. Ég fer að ná í bílinn".
Nokkrum mlnútum slðar sendi ég
út til hans; kvaðst ekki verða ferð-
búin fyrr en að nokkrum minútum
liðnum og bað hann að koma snöggv-
ast inn og tala við mig. Ég heyröi
óánægjutuldrið I honum um leið og
hann gekk upp dyraþrepin. Þegar
hann kom inn í anddyrið blöstu við
opnar dyrnar að borðsalnum, ljós
logaði á olíulömpunum og borðið var
smekklega dúkað og skreytt og búið
áhöldum fyrir tvo. Og þar stóð fram-
reiddur sá réttur, sem hann taldi mat-
ar beztan og beið þess að hans væri
neytt.
„Ég var að gabba þig“, sagði ég.
„Og þó ekki, þar sem samkvæmið er
haldið þér til heiðurs, þótt ekki verði
fleiri gestirnir".
Hann kyssti mig á vangann. „Þakka
þér fyrir“, sagði hann og brosti inni-
lega. „Ég hef sannarlega ánægju af
því, að ég skuli að minnsta kosti vera
boðinn". Hann kyssti mig enn. „Ég
elska þig“, sagði hann. „Og nú skul-
um við setjast að krásunum".
Þá sjaldan það kom fyrir, að við
tækjum þátt í kvöldverðarboðum fór-
um við alltaf eins snemma heim og
okkur var unnt. Um tíu eða ellefu-
ieytið gaf Clark mér merki um að
við skyldum búast til brottferðar, og
ég lét hann ævinlega ráða því. Þegar
heim kom, fór alltaf fram sama at-
höfnin, sama upphafið að innilegri
samverustund. Við brugðum okkur úr
yfirhöfnunum, gengum síðan upp stig-
ann og inn I skrifstofu hans, opnuðum
kampavínsflösku og drukkum hvort
öðru til. Sátum Þar síðan í samkvæm-
isskrúðanum og mosuðum saman og
hlógum þangað til klukkan fjögur
um nóttina. Þetta voru okkar einka-
samkvæmi, og ég gleymi þeim aldrei.
Ciark var ákaflega gætinn maður.
Hann kvað aldrei upp neina skyndi-
úrskurði, og var alltaf seinn að taka
ákvarðanir. Allt flas og flaustur var
honum fjarri skapi. Það hefur verið
sagt um hann, að hann væri ýtinn
og smámunasamur í fjármálum. Þa 5
var ekki rétt nema í vissum skilning'.
Hann gætti Þess alltaf, að starfs-
samningar væru lögmætir og í lagi, og
krafðist þess að við þá væri staðið,
og hann lagði aldrei fé i neitt, nema
að vandlega athuguðu máli — en er
slíkt annað en heilbrigð skynsemi?
Hann hafði alltaf færustu lögfræðinga
sér til aðstoðar og áreiðanlegustu um-
boðsmenn, og fór að ráðum þeirra.
Eyðslusamur var hann ekki — ekki
nízkur heldur.
Framhald 1 næsta blaði.
Gestagangur.
Framhald af bls. 21.
Vikan fagnar þvi, að nýr maður
hefur bætzt í hóp islenzkra leikrita-
skálda. ÞaS er SigurSur A. Magn-
ússon, kunnur sem blaSamaSur.
bókmenntagagnrýnandi og auk þess
befur bann gefiS út ljóSabækur og
skáldsögu. ÞaS skal tekiS fram, aS
viS höfum ekki séS leikrit SigurS-
ar i heild og því skal það látiS vern
aS dæma um þaS á þessu stigi máls-
ins, hvort þar er um gott verk aS
ræSa. En þaS skal undirstrikaS, sem
áSur er sagt; ÞaS er vel, aS SigurS-
nr gerir þessa tilraun, hvort hún
heppnast aS öllu leyti eða ekki.
flann hefur fylgzt meS æfingunum
og þekkir nú orSiS þær kröfur, sem
leiksviSiS gerir og auk þess er hann
vel lesinn i leikhúsverkuin samtím-
ans.
Þetta leikrit, sem heitir „Gesta-
gangur“ verSnr frumsýnt í ÞjóSleik-
húsinu eftir rúma viku. ÞaS gerist
i Reykjavik, en efnið er i senn is-
lenzkt og alþjóSlegt. Þegar viS
Vikumenn komum á æfingu, var
Benedikt Árnason önnum kafinn aS
ræSa viS leikarana um „útsetningu"
leiksins, ef þannig mætti aS orði
komast. Gunnar Bjarnason var aS
ljúka viS „módel“ af tveim leiksviSs-
myndum og höfundurinn, SigurSur
A. Magnússon fylgdist meS öllu sam-
an. Við tókum hann tali og spurS-
um hann um leikritiS og tildrög
þess. Hvort hann hefði samið leikrit
áður?
— Nei, þetta er fyrsta tilraunin.
Ég skrifaði „Gestagang" að miklu
leyti sumarið 1960, meðan ég var
í Grikklandi, en hef breytt leikrit-
inu á ýmsan hátt síðan. Annað hef
ég ekki skrifað fyrir leikhús —
ncma stuttan einþáttung að beiðni
Leikfélags Reykjavíkur, sem senni-
lega verður fluttur i sambandi við
65 ára afmæli þess. Við fjórir, sem
fengum verðlaun Menningarsjóðs i
fyrra, voru.n allir beðnir um að
YIKAN 27