Vikan - 01.11.1962, Blaðsíða 41

menntamanns íslenzku þjóðarinnar.
Sóknarpresturinn hefir flutt hlýja
en fáorða kveðju og kirkjukórinn
hefir sungið útfararsálmana af lát-
leysi og innileik. Traustlegt fólk,
hærugrátt og þreytulegt, sem þekkti
hinn látna ungan, hefir nú fylgt
honum í hinzta áfangastað og fellt
tár yfir góðum dreng, tár, sem ekki
voru tilbúin — heldur fölskvalaus
og tær. Ennfremur hafa komið
hingað sem heiðursfylgd allmargir
öndvegismenn úr höfuðstaðnum, og
í hópi þeirra er guðfræðiprófessor
frá Háskólanum, sem hefir kvatt
sinn látna starfsbróður fyrir hönd
stéttar sinnar og höfuðstaðarbúa í
heild með orðmargri ræðu, þar sem
aðalinntakið var fögnuður yfir því,
að hann hefði í æsku haft dug og
sjálfstæði til að slíta sig upp af
smalaþúfunni, yfirgefa fásinnið og
hverfa út á hinn frjálsa vettvang
mennta og mætra lista — íslenzk-
um bókmenntum, íslenzkri menn-
ingu hefði orðið það svo stór ávinn-
ingur, að það yrði seint fullþakk-
að og hefði því þessi ákvörðun
orðið stór hamingja — bæði hin-
um látna og þjóðinni í heild. Hitt
hefðu verið grátleg mistök, ef hann
hefði gjörzt bóndi og grafizt í fá-
sinni sveitarinnar, því að þá hefðu
hæfileikar hans að engu orðið, þar
sem brauðstritið hefði bundið hann
í fjötra og ekkert orðið til að svala
listhneigð hans og þekkingarþorsta.
Hamingj umaður hefði hann verið
alla stund, hugfanginn af starfi
sínu, barn heimsmenningarinnar í
hinum bezta skilningi. Hann hafði
verið kvaddur frá höfuðkirkju þjóð-
arinnar að viðstöddum forsetanum
og fjölmörgum merkustu borgur-
um, en lítillæti hans og rótföst
tryggð hafði ráðið því að legurúm
hans varð hér heima í þessari af-
skekktu sveit, sem þó hafði ekki
tekizt að fella á hann fjötur sinn,
nema takmarkaðan tíma á morgni
ævinnar.
Það var eins og eitthvert kulda-
legt tóm yrði í kirkjunni við þessi
orð hins háttsetta höfuðstaðarbúa,
en þegar hinn sígildi sálmur Saur-
bæjarskáldsins tók að óma varð
andrúmsloftið aftur mettað hlýrri
helgi.
Kistan er hafin út og látin síga
í hina myrku gröf. Gamli sóknar-
presturinn höfðinglegur og hærum
krýndur, kastar rekunum og mælir
það sem mæla ber með titrandi
röddu. Síðan signir hann yfir gröf-
ina og því dæmi hans fylgja sókn-
arbörn hans allfast, en höfuðstað-
arbúarnir flestir hópast saman,
standa álengdar fjær, stinga hvít-
um hringskreyttum höndum í vasa
sína og snúa baki við gröfinni eins
fljótt og unnt er.
Svo stíga þeir inn í bifreiðar sín-
ar og aka út í umheimsmenninguna
svo hratt sem þeir geta.
Grafarmennirnir, tveir geðþekk-
ir bændur fullkomna starf sitt og
fylla gröfina. Dökk, mjúk moldin
þrýstist að kistunni, þétt og hlýtt,
eins og þegar móðir umvefur end-
urheimt barn sitt ástarörmum.
Þokuband liðast um Fellsöxlina,
líkt og létt sorgarslæða, lóan í
lyngmóunum syngur angurblítt
kveðjuljóð út í kvöldkyrrðina.
Blærinn signir yfir birgða gröf.
Merkan kvist af meiði menningar-
innar hefir moldin kallað til sín
— moldin sem að síðustu verður
allra athvarf — öryggð og fró.
Kynslóð vonbrigðanna.
Framhald af bls. 10.
BLIKANDI HUGSJÓNIR.
Menn eru fremur sammála um
hættuna, sem af þessu fyrirbæri
stafi, en um rökin, sem til þess liggi.
Sjálfur er ég ekki trúaður á úr-
kynj unarkenninguna, enda hefir
oft í sögunni verið gripið til henn-
ar til þess að skýra þróunarsveifl-
ur, sem samtíðin gat ekki áttað sig
á. Ég vil því reyna í fáum orðum
að skýra erfiðleika nútímaunglinga
frá öðru sjónarmiði.
Þó að sjálfsögunarviðleitnin sé
hverjum manni í brjóst lagin, verð-
ur hún ekki fullvirk, nema fyrir
áhrif hugsjóna, sem verða einstakl-
ingnum keppimark og marka lífs-
HVAÐA STÆRÐ ÞARFTU?
Númer á sniðunum ... 88 40 42 44 46 48
Baklengd í cm
Brjóstvídd ... ,
Mittisvídd ...,
Mjaðmavídd .
40 41 42 42 42 43
86 88 92 98 104 110
64 66 70 78 84 90
92 96 100 108 114 120
Sídd á pilsi .... 70 í öllum stærðum -f- 5 cm í fald.
„KARÍNA“.
Sendið mér í pósti síðdegiskjól, sam-
kvæmt mynd og lýsingu í þessu blaði. Sem
tryggingu fyrir skilvísri greiðslu sendi ég
hérmeð kr. 100—
Stærð
Litur............
Ef sá litur kynni að vera búinn, sendið mér þá:
Nafn ......................................
Heimilisfang ..............................
Saumtillegg. Já □ Nei □
S
'ö’
Xi
tJ4
0>>
Ungir og aldnir njóta þess að borða
köldu Royal búðingana.
Bragðtegundir: —
Súkkulaði. karamellu. vanillu og
jarðarberja.
viðhorf hans. En sjaldan hefir kyn-
slóð fæðzt inn í þvílíka ringulreið
hugsjóna, sem ríkti í heimsstyrjöld-
inni og nú á eftirstríðsárunum.
Mörgum unglingi getur ekki betur
sýnzt, en að enginn trúi framar á
nokkurt annað keppimark en sinn
persónulega hag, og að hugsjóna-
stefnan sé ekki annað en vani eða
einbert yfirskin. Þetta er auðvitað
ekki í fyrsta skipti í sögunni, að
harðar andstæður rekast á, en þær
hafa sjaldan raskað lífsviðhorfi
manna jafn harkalega og nú.
Bernskuminningar frá styrjaldarár-
unum, smitun af styrjaldarhugarfar-
inu — geta hugsjónir þá virzt ann-
að en hégómi og prjál?
Kynslóð þeirra, sem nú dæma
harðast hinn ráðvillta hluta æsk-
unnar, ólst upp við meira siðferði-
legt öryggi. Þegar fyrri heimsstyrj-
öldinni lauk 1918, reyndu menn að
skilja hana sem slys, sem aldrei gæti
hent mannkynið aftur. Einkum var
það æska þessara ára, sem gerði
friðarhugsjónina að átrúnaði sínum
og setti sér það metnaðarfulla mark-
mið að rækta bróðurþel og efla
samúð með öllum þjóðum og kyn-
þáttum. Við, sem heilluðumst ung
af þessari hugsjón, höfum fengið
að reyna, hvernig óraunsæ bjart-
sýni hefnir sín. Og mörgum urðu
vonbrigðin sár. En bjartsýnin mót-
aði lífsviðhorf okkar, trúin á hug-
sjónina efldi vaxtarmegn okkar. Við
þóttumst sannfærð um að við vær-
um ekki eingöngu peð í tafli ó-
mennskra máttarvalda.
Svo óraunsæ sem þessi trú kann
að virðast nú, minni kynslóð bjarg-
aði hún frá lífsleiða og örvæntingu.
En þegar síðari heimsstyrjöldinni
lauk fyrir 17 árum, var hún dáin.
Þá trúði því enginn framar, að slík
mannkynsafglöp gætu ekki endur-
tekið sig. Æskan trúir því ekki held-
ur. Hún sér líf sitt afmarkað af
tveimur styrjöldum, styrjöld bernsk-
unnar, sem brenndi hatur, grimmd,
þjáningu og dauða óafmáanlega inn
í minningu hennar, og af styrjöld
algerrar vitfirringar, sem varpar nú
þegar dökkum skugga yfir líf henn-
ar. Hve mikill hluti unglinga gerir
sér þetta fyllilega ljóst og hve mik-
ill hluti skynjar það aðeins í hálf-
meðvituðum grun, það skiptir ekki
miklu máli. Þeir glata eðlilegri ör-
yggiskennd sinni, finna sig ofur-
selda grimmum örlögum, — og
trúa ekki lengur á hugsjónir og for-
sjá eldri kynslóða.
Sú æska, sem nú verður oft fyrir
hörðum dómi vegna hugsjónaskorts
og dægurnautna, er kynslóð von-
brigðanna. Hún var í bernsku svipt
þeim draumi, sem trú á æðstu hug-
sjónir sprettur af. Felmtruð stend-
ur hún nú frammi fyrir þeim
Skuldar-arfi, sem við skilum henni.
MANADAR
RITIÐ
í hyerjum mánuði.
VIKAN