Vikan - 01.11.1962, Blaðsíða 15

grónum hjalla, lengst inn til fjalla. Hann sér sumargrænt
túniS og silfurband árinnar um libtrigðarík engi. Hann
heyrir lóuna kveða lífinu lof og sér máríuerluna hlúa
að hreiðrinu í bæjarveggnum. Hann sér vinnuþreytt fólk
ganga frá vel unnu verki, þegar forsælan fer að færast
yfir Fellsöxlina ■— en fyrst og síðast sér hann móður sína
krjúpa við hvíta líkkistu frammi í stofu. Hann sér hana
krossleggja hendurnar á brjóstinu og bæra varirnar og biðja
blessunar guðs þeim manni, sem hún hefur einum unnað,
en sem nú megnar ekki lengur að lýsa upp veg hennar,
nema í minningunni. Hann sér hana signa yfir hvílurúmið
hans hinzta og þrýsta hendi fast að hjarta, um leið og
hún lokar stofunni hljóðlega á eftir sér og hverfur að sæng
sinni — og svo myndi koma svefnlaus nótt.
Sorg móður hans var ekki eins og hrukka, sem slétt-
aðist við andblæ nýrra áhrifa og þann mátt tímans að
mýkja misfellur. Nei, hún myndi vera líkust þyrni sem
stóð í hjartastað og þrýsti til blóðs, martröð, sem mótaði
skýran, ævarandi skugga.
Ungi maðurinn tekur bréfið enn og les. En hvað það
var líkt henni, fáort, skýrt og fölskvalaust, sem framast
mátti verða. Heilt og satt, tært eins og tindrandi dögg eftir
frostsvala nótt — laust við væmið blíðumál, en þó log-
andi af helgri glóð heitrar ástar.
En hvað hann þekkti móður sína vel á þessum fáu lín-
um, sem hér stóðu skrifaðar — orðfáa og æðrulausa —
aðalskonu í almúgagervi, trúa og tígulega til síðustu stund-
ar. Föður hans hafði verið á annan veg farið. Hann átti
létta og ljúfa lund og listamar.nseðli, en var hvorki stoltur
um skör fram, né stór í sniðum, né fastbundinn við mark-
aða braut, fremur en lindin í leysingum vorsins. En í sái
hans bjó sólskin og sumaróður og fjölmargir samferða-
menn fengu ljós frá lífi hans.
Ungur hafði hann þráð að setjast á skólabekk, una við
listalindir — menntabrautin var hans markmið. En heilsa
brast og sjóðir þurru, hvorttveggja í sömu svipan og ein-
yrkjabúskapur á afdalajörð varð hans örlagadómur.
En hann sá sjálfan sig í syninum, sem öllum stundum
undi við bækur og handlék pappír og penna og hann
strengdi þess heit að láta æskudraum sinn rætast í honum
og til þess hafði hann fórnað kröftum og fjármunum um
skör fram.
En móður hans hafði verið það mótdrægt, að hann legði
út á menntabrautina — þess minntist ungi maðurinn nú
með sársauka. Hún vildi að hann yrði bóndi og gjörði
garð sinn frægan með tilstyrk tækniþróunarinnar.
Hún vissi það, daginn sem hann fór að heiman til að
setjast fyrst í skóla, að hann var óðali sínu glataður, að
hún var búin að missa hann eins og hin bömin — sex —
aðeins með öðrum hætti og bréf hennar, sem blakti nú
í hendi hans undirstrikaði til fulls þessa sáru vissu. Það
var aðeins skrifað fyrir siðasakir og þó var það ákall frá
innsta grunni þess hjarta, sem brann af elsku til alls, sem
því var eitt sinn þundið.
Ungi maðurinn strýkur hendinni yfir ennið og augun,
sem eru svo undarlega rök, svo rís hann hægt úr sæti.
Hann verður að komast út, hér þrengir allt að honum,
svo að hann nær varla andanum. Það er því líkast sem
einhver martröð sé að falla yfir hann.
Hvora leiðina skyldi hann velja? Ef hann færi heim
og yrði við ósk móður sinnar, brygðist hann föður sínum
látnum, brygðist einnig æskuhugsjón sinni og heitustu þrá
og tæki sér stöðu, sem hálfur maður á rangri hillu. En
ef hann yrði kyrr, helgaði sig náminu og síðan starfi í
samræmi við það, myndi hann bera sársauka í samvizk-
unni æfilangt, vegna móður sinnar og missa í einu báða
foreldra sína.
Hann varð að heyja þessa baráttu undir beru lofti. Hann
grípur hatt sinn og gengur út. Umhverfis dynur gnýr stór-
borgarinnar og rykmökkurinn af götunni leggst um hann
sem þétt ský.
Enginn tekur eftir þvi, þótt hann gangi álútur með
döggvotan hvarm.
í ysnum mást einstaklingseinkennin út og iða hins fjöl-
breytta lífs fær sína sléttu fleti — og svo er hitt, að
„hvar er svo fátt sem í hópsins geim eða hljótt þar sem
glaumur er mestur“.
----0-----
Vor yfir íslandi. Sólin stafar gullnum geislum á fán-
ana, sem blakta við hún víðs vegar í höfuðborginni.
Fjölmargt æskufólk með hvítar húfur fylkir sér framan
við skólann sinn, skólann, sem svo lengi hefir verið virðu-
legasta menntastofnun þjóðarinnar. Það brosir með sól
yfir hvarmi og breiðir faðminn fagnandi mót framtíðinni
— blómstur sem blæsvali ómildra örlaga hefir enn ekki
snortið, svo að menjar sjáist eftir. — Glaðir þegnar í gró-
andans ríki.
Kennarar ganga fram og bera fram blessunaróskir til
hins bjarta skara. Þeir brosa hlýtt og minnast þeirrar stóru
stundar, þegar þeir stóðu í hinum sömu sporum og hópur-
inn, sem þeir eru nú að kveðja.
Svo hverfa þeir heim, þöglir menn og þreyttir eftir
vetrarstarfið — draga sig inn í skel sína, unz skólabjallan
hringir á ný á næstu skammdegistíð.
Hann gengur álútur einn sér yngsti kennarinn. Þessi
vetur hefir valdið honum vonbrigðum. Hnossið er ekki
hnoss, nema á meðan keppt er að því að höndla það.
Þegar það hefir verið unnið missir það ljóma sinn, yl sinn
og ilm og verður jafnvel einn af þokuhnoðrum hversdagsins.
Nú er það heitust þrá hans að vera horfinn að svana-
vatni á sumargrænni heiði, að sökkva sál sinni í ómælið,
umvefjast yndi órofa kyrrðar, ganga síðan í lið með gró-
andanum, yrkja moldina. Nú veit hann, að hann hefir
valið skakkt, þegar hann tók blöð með prentsvertu á fram
yfir bókfell náttúrunnar, sem fingur guðs skóp. Á það
bókfell hefði hann átt að rita sitt ævikvæði og örlagarím.
---------------------------0-----
Jólanótt. Ljósadýrð — lífrænir hljómar.
Birtan frá Betlehemshöllinn bregður leiftrum yfir lönd
og lýði.
Mennirnir mætast í mildari hlýju — klakaskel hvers-
dagsins fellur nú af þeim sem álagahamur fáeina daga.
Vitundin fyllist ljúfri lotning.
Blik augans er bjartara en ella.
Kærleikurinn fellur aldrei úr gildi.
Fagnaðarboðskapur jólanna er hljómgrunnur þeirrar
hamingju.
Og þó geta margir verið daprir á jólum. Jólaljósin geta
brotnað í höfugum tónum og þjáningastunur búið að baki
lofsöngvanna.
Lífið er harðleikið oft og mislynt — í það minnsta auð-
ugt af tilbrigðum tóna, slungið ólíkum örlagaþráðum, fullt
af litbrigðum ljósa og skugga og á bak við það ljós, sem
brosir bjartast við heiminum getur stundum búið stærsti
skugginn.
í skrautbúinni stofu í hjarta höfuðborgarinnar situr
vörpulegur vel klæddur maður —- maður sem veraldarvís-
an segir sælan og hefir hafið til vegs — maður í virðingár-
stöðu, leiðbeinandi þeirra, sem leggja leið sína í æðstu
menntastofnun landsins — prófessor að nafnbót — meistari
í norskum fræðum — orðuriddari og öndvegismaður —
einn hinna hamingjusömu, sem hafa fengið þá ósk uppfyllta
Framhald á bls. 40.
Mn móður hans hafði verið það mótdrægt, að hann legði út á mennta-
brautina — Þess minntist ungi maðurinn nú með sársauka. Hún vildi að
hann yrði bóndi og gjörði garð sinn frægan með tilstyrk tækniþróunarinnar*
VIKAN 15