Vikan - 11.01.1968, Blaðsíða 21

■\
„Drepið alla sem þið náið .
II
DIOTTINN ÞEKKIR
._Z230
Enn þann dag í dag er sem
andrúmsloft þessa óhamingjusama
lands sé þrungiS dapurleika. —
Þó er landslagið eitt hið feg-
ursta í öllu Frakklandi. Dökkir,
hrufóttir klettar rísa hærra og
hærra allt upp til tinda Pýrenea-
fjallanna, sem bera við kristalstær-
an himininn eins og tröll ó verði
við sjóndeildarhringinn í suðri. —
Handan þeirra er Spónn, en ( austri
mó sjó Asúrhæðir (Cote d'Azur) og
glitrandi flöt Miðjarðarhafs.
Þetta er land dulúðar og harma.
Því hérna, á meðal fegurðar fjalla
þessara í fylkinu Languedoc, var
einn af Ijótustu köflum mannkyns-
sögunnar skráður í tryllingi blóðs
og báls. Hér eru sögur og ummæli
bundin hverjum steini, hverri rúst.
Fyrir sjö hundruð árum, á þrett-
ándu öld, var Languedoc í raun
réttri sjálfstætt rlki, sem náði yfir
Suðaustur Frakkland og hafði fót-
festu á strönd Norður-Afríku allt
austur að Trípólí. Þjóðhöfðinginn,
greifinn af Tólósu (Toulouse), var
svo voldugur að hann var almennt
kallaður „konungur suðursins". —
Menningarlega séð var Languedoc
að mörgu leyti talsvert á undan
samtímanum — og vissulega langt
á undan Norður-Frakklandi.
Stéttaskiptingin var hvergi nærri
eins stíf þarna og norðar í landinu
og víðar í Evrópu ( þann tíð. Anauð-
arbóndi hafði möguleika á að verða
verzlunar- eða iðnaðarmaður og
komast þannig ( millistétt, og hver
millistéttarmaður gat orðið riddari.
[ borgunum skiptu aðalsmenn og
borgarráð með sér völdum. Konur
nutu óvenjumikils frjálsræðis og
virðingar miðað við tíðarandann.
Ljóð trúbadúranna, sem hið fagra,
sönghæfa tungumál fylkisins —
„langue d'oc" — auðgaði, jukust og
margfölduðust í snilld sinni þeim til
heiðurs.
En í augum manna annars stað-
ar í Frakklandi var Languedoc land
trúvillinga. íbúar þess höfðu tekið
við nýrri trúarkenningu af austræn-
um uppruna, sem boðuð var af
prestum í svörtum kuflum; þeir voru
nefndir Kaþarar (Cathari) — Hinir
Hreinu. Meginatriðið ( kenningum
þeirra var að ekki væri einungis til
einn guð, heldur tveir, og hefðu
þeir frá upphafi tímans átt ( linnu-
lausri baráttu um völdin yfir heim-
inum. Annar þessara guða var
kenndur við Ijós, hinn við myrkur.
Hugur og sál mannsins heyrði tii
Ijóssins guði, en keppinautur hans
er myrkrinu réði átti og ráð á hin-
um jarðneska líkama allrar mann-
kindar.
Enginn veit hvernig kenning þessi
komst til Evrópu, en ( Languedoc,
þar sem sterkt sólskin og dökkir
skuggar virðast ævinlega í hörku-
átökum, breiddist hún út eins og
eldur f sinu. Prestar hennar voru
prúðmenni, sem þekktu vel til
mannlegra veikleika og tóku tillit
til þeirra. Voru þeir í þv( gjörólík-
ir öðrum klerkum samtímans, sem
lifðu í svalli og sællffi jafnframt
þv( sem þeir prédikuðu meinlæti
fyrir sóknarbörnunum. Til dæmis um
álit það, sem prestar hinnar nýju,
framandlegu trúarkenningar nutu,
má nefna að þeir voru víðast f
landinu kallaðir Hinir Góðu eða
Hinir Fullkomnu.
Þeir litu á sig sem sanna játend-
ur kristindómsins, er hlýddu í
einu og öllu þeim lögum um
bróðurlega elsku, er Jesús hafSi
boSað.
Frá sjónarmiði þeirra Krists-
manna, sem aðrar trúarskoðanir
höfðu, voru þeir samt sem áður
andstyggilegir villutrúarmenn. Ótrú-
legustu kjaftasögur komust á gang
um framferði þeirra. Meðai annars
voru þeir sakaðir um að snæða
mannakjöt og blóta smábörnum.
Einn þeirra þjóna kaþólsku kirkj-
unnar, sem reyndu að turna kaþ-
örum frá meintri villu þeirra, var
spænskur munkur að nafni Dominic
de Guzman, sem slðar varð dýrling-
um með heitinu Sánkti Dóminik. Ár-
um saman bjó hann í Fanjeaux,
smáþorpi f Languedoc milli Carcas-
sonne og Pamiers. Húsið, sem hann
bjó ( þar, er uppistandandi enn í
dag.
De Guzman mistókst algerlega að
telja Hina Fullkomnu á sitt mál með
guðfræðilegum rökræðum, og um
s(ðir yfirgaf hann Languedoc hald-
inn þeirra sannfæringu, að „villu-
trúarmennirnir" yrðu aðeins leiddir
á rétta braut með ofbeldi. íbúar
Languedocs voru hættir að auðsýna
bæði páfanum og Frakkakonungi
hlýðni, og þessir stórhöfðingjar
gerðu nú með sér bandalag um að
knosa kaþarana í eitt skipti fyrir
öll. Hér áttu hlut að máli þeir Innó-
kent páfi þriðji og Filippus Ágústus
af Frakklandi (sem harðast höfðu
deilt út af hjónabandi hins slðar-
nefnda og Ingiborgar Danaprins-
essu, svo sem frá var sagt ( grein
Vikunnar af tilefni brúðkaups Marg-
rétar Þórhildar og Henri greifa de
Monpezat. Um framkvæmd illvirkis
þess, er hér greinir frá, voru þeir
hins vegar hjartanlega sammála. —
Þýð.). í júlímánuði 1209 hleyptu
þeir af stað krossferð gegn Langue-
doc.
Krossferðin varð einhver blóðug-
asta útrýmingarherferð, sem sagan
greinir frá, og stóð hvorki meira
né minna en sextfu ár undir stjórn
tveggja páfa og þriggja Frakka-
konunga. (Samtímis stóð yfir blóð-
ugasta tímabil (slandssögunnar,
Sturlungaöld, og henni lauk með
sjálfstæðismissi íslendinga aðeins
fimm árum áður en Languedoc —
hérað trúbadúranna — var endan-
lega bugað. Þýð.). Krossfararnir
voru norður-franskir barónar og
málaliðar hvaðanæva að úr Evr-
ópu, og foringjarnir ( fyrstu sókn-
inni voru Simon de Beaufort,
grimmur maður og miskunnarlaus,
og Arnaud Amaury, legáti páfa.
Krossferðin hófst með áhlaupi á
borgina Beziers og töku hennar.
Einn sigurvegaranna spurði Amau-
ry hvernig þeir ættu að þekkja
sundur kaþara og trúa kaþólikka.
Svar páfalegátans er eitt hinna
kunnustu í sögunni.
„Drepið alla sem þið náið," skip-
aði hann. „Drottinn þekkir s(na."
í þrjá daga loguðu eldar í Bezi-
ers.
Sjö þúsund borgarbúa — karlar,
konur og börn — leituðu hælis (
kirkju staðarins. Krossfarar slátruðu
þeim öllum.
Næsta stórorrusta stríðsins var
háð um hina vtggirtu borg Carcas-
sonne, sem hinn tuttugu og fjögurra
ára gamli lággreifi Raymond Tran-
ceval varði. Náðu krossfarar borg-
inni eftir harða bardaga. Simon de
Montfort hafði heitið Tranceval Iffs
griðum og lima ef hann afneitaði
mönnum sfnum, en því harðneitaði
riddarinn ungi og var þá læstur
inní í turni, sem enn stendur uppi.
Trar.ceval reyndi að komast undan,
Framhald á bls. 41.
2. tbi. VTKAN 21