Vikan - 11.01.1968, Blaðsíða 44

verksmiðiuna og söfnuðinn í heild
er aflað með þremur vindmyllum.
Paul Raumann er fæddur í þorpi
sem Dachsfelden heitir og var fað-
ir hans veitingamaður. I æsku var
hann vinnumaður á bóndabæ ein-
um og þótti fljótlega furðunatinn
við skepnur. Vald það, sem hann
virtist hafa yfir búpeningnum, var
að sögn fylgjenda hans frá Guði
komið, en það hleypti illu blóði í
sveitunga Baumanns. Ekki sauð þó
upp úr fyrr en hann fór að sýsla
með tilraunir á allrahanda vélum.
Hann bjó til sprengigildru, sem
átti að eyða refum og öðrum
skaðsemdardýrum, sem herjuðu
bændabýlin, en því miður
sprakk vítisvél þessi á röngum
tíma og slasaði þrjú börn.
Baumann var talinn geggjaður
og sendur á geðveikrahæli, en ekki
tók betra við, því að ekki leið á
löngu áður en hann hafði spanað
vistfólkið upp í trúarlegan eldmóð.
Þegar honum var hleypt út, ákvað
hann að stofna söfnuð „sannra",
kristinna • manna. Þetta var upphaf
Methernitha-flokksins.
Hvert hið raunverulega hlutverk
Denise Wolfer, „gyðjunnar", er,
vita menn ekki með nokkurri vissu.
Safnaðarfólkið kallar hana „Geisti-
geversorgerin" sína, sem útleggst
sálnahirðir eða eitthvað nálægt því.
Nafn hennar er nefnt með ótta-
blandinni lotningu, svo sem hún
væri eins konar dýrlingur. Enginn
veit hver hún raunverulega er eða
hvaðan hún kemur. Fáir hafa séð
hana, en sagt er að hún sé fertug
að aldri og líti út eins og tvítug
stúlka.
„Síðustu árin," segir Paul Bau-
mann, „hefur söfnuður okkar sætt
sannkölluðum galdraofsóknum. Við
höfum verið ákærð fyrir alls konar
glæpi. Við förum ekki fram á ann-
að en að fá að lifa í friði — en
innan skamms fær heimurinn að
heyra sannleikann."
Trúarflokkurinn hefur gefið út
upplýsingabækling, sem ber titilinn
„Töfragarðurinn f Linden." Efni
hans er mestmegnis lýsingar á „of-
sóknum" lögreglunnar á hendur
söfnuðinum. Á honum er að heyra
að ekki aðeins lögreglumenn, held-
ur lögfræðingar, sálfræðingar,
blaðamenn og guðfræðingar hafi
sameinazt í stórkostlegu samsæri
gegn Methernitha.
Paul Baumann bregzt við frem-
ur viðkvæmnislega ef minnzt er á
sálsýkisfræðinga í návist hans. —
Þegar málið varðandi „stolnu gim-
steinana" var á döfinni 1959, var
hann krafinn um vottorð frá ein-
um slíkum — eitt af mörgum dæm-
um um „ofsóknir". Þá rannsakaði
hann prófessor Hans Walther í
Bern. Prófessorinn hefur ekki leyfi
til að láta uppi niðurstöður rann-
sóknarinnar, en hann hafði þó ým-
islegt athugavert að segja um fyr-
irbrigðið.
„Mín persónulega skoðun er sú,"
segir hann, „að Metehrnitha sé
hæli fyrir andlega frumstætt fólk,
sem neitar að horfast f augu við
44 VIKAN 2-
raunveruleikann og samþýðast hon-
um. Þeir draga sig f hlé út úr þjóð-
félaginu, þróa með sér ofsóknar-
brjálæði og reyna að endurskapa
Edensgarð. Hvers konar álit mund-
uð þér fá á manni, sem segði yð-
ur að hann stæði í beinu andlegu
sambandi við Tíbet?"
Hirðingjaþjóð í
velferðarheimi
Framhald af bls. 19
sín og fóstureyðing er beinlínis ó-
þekkt hjá þeim, enda þótt þeir
þekki fjölda kraftjurta, er komið
geta slíku til leiðar. Hinsvegar sjá
þeir ekkert athugavert við að selja
þesskonar jurtir „gadjo" — það er
að segja konum annarra en Sígauna.
Þessi barnaást hefur f för með sér
að ógift stúlka, sem verður ófrísk,
er engan veginn álitin nokkurt úr-
hrak; í því tilfelli er það hið ófædda
barn, sem fyrst og fremst er tekið
tillit til.
Þótt talsvert orð fari af vændis-
lifnaði Sígaunakvenna, þá er hann
svo sjaldgæfur að heita má að hann
eigi sér alls ekki stað. Sígaunakon-
ur eru f eðli sínu háttvísar; þótt
svo að utankomandi mönnum þyki
ef til vill dansar þeirra til þess
fallnir að æsa hvatir, þá myndi hver
Sígaunastúlka skellihlæja ef slíku
væri haldið fram við hana.
Sígaunar hafa almennt orð fyrir
að vera sóðar og hirðulausir um
hárgreiðslu, og það er dagsatt.
Dæmigerður Sígauni hefur eðlislæga
andstyggð á því að fara f bað.
Þetta er sameiginlegt fjölmörgum
hirðingja- og flökkuþjóðum hvar-
vetna í heiminum. Vatnið er dýr-
mæti — of mikið dýrmæti til að
sóa því til að skola skít af manns-
Ifkömum.
Sígauni má ekki fæðast innan-
dyra og ekki heldur deyja þar.
Þegar hann finnur dauðann nálg-
ast, er hann borinn út úr vagnhýsi
sínu og verður síðan vitni að eigin
dánarvöku, sem hefst nokkrum
klukkustundum fyrir andlátið með
því að kveikt er á kertum. Lfkið er
þvegið upp úr saltvatni og klætt
nýjum fötum fyrir „ferðina löngu."
[ kistuna með því eru lagðir þeir
munir, sem hinn framliðni átti sér
kærasta í lifanda lífi, að þeir megi
verða honum til dægrastyttingar
hinum megin; kannski gamla fiðlan
hans, eða þá pípa og tóbakskrukka.
Að lokinni jarðarförinni eru eig-
ur hins látna brenndar, seldar eða
þeim hent. Það þekkist ekki að
einn Sígauni erfi annan. Hver þeirra
verður að hefjast af eigin afla, og
þegar hann deyr, þá „deyja" eig-
ur hans með honum.
Sé talað við nútíma Sígauna,
virðist framkoma hans næsta sér-
kennileg, djarfleg og flóttaleg í
senn. Bak við hana er óttinn —
óttinn við morgundaginn. Sígaunum
fækkar með hverju ári sem líður.
Á meginlandi Evrópu stórfækkaði
þeim á styrjaldarárunum, því að
Hitler hafði litlu meiri þokka á
þeim en Gyðingum og ofsótti þá að
því skapi.
í Englandi hafa margir hinna
yngri Sígauna losað sig við hús-
vagnana gömlu og fengið sér f
staðinn vöru- eða sendibíla. Þeir
hafa komizt vel áfram í brotajárns-
viðskiptum, sem þrífast vel þar f
landi. Þeir leita enn út á þjóðveg-
ina — en aðeins í nokkrar vikur á
ári og hverfa þar í straum annarra
sumarleyfisferðalanga. Börn þeirra
ganga í skóla með öðrum krökkum
og afturhvarf til hins fyrra lífs ætt-
bálksins er frá þeirra sjónarmiði
óhugsandi — hversu mjög þeir
kunna að þrá það.
Hin víðfeðma veröld evrópska
Sígaunans er að skreppa saman.
Hann lifir enn við brjóst náttúr-
unnar; segir sögurnar gömlu og
syngur hina minnisstæðu, dulúðugu
söngva þjóðar sinnar. En synir hans
hirða naumast um þann kveðskap.
ÞorpiS sem gleymdist
Framhald af bls. 18
sið við lauslæti. Tilgangurinn með
honum er að tryggja að engin hjón
í Staphorst verði barnlaus.
Þegar lýst hefur verið með hjóna-
efnunum, heimsækja þau nábúana
hvern af öðrum. Pilturinn tekur með
sér flösku af koníaki en kærastan
sykur og þurrkaðar rúsínur til að
hræra saman við drykkinn. Einnig
skiptast þau á gjöfum. Pilturinn
fær sígarettumunnstykki úr silfri og
gefur sinni tilvonandi handtösku
með lokaspennum úr gulli.
Allskonar bannhelgi gildir í sam-
bandi við barnsfæðingar í Stap-
horst. Hin verðandi móðir verður
að hírast heima nokkrar vikur fyr-
ir fæðinguna. Þegar hún leggst á
sæng, hittir faðirinn verðandi ná-
búana að máli, hvern og einn, og
segir blátt áfram: „Konan mín er
í rúminu."
Þorpinu er skipt í nokkur svæði,
og íbúar hvers svæðis eru skyldug-
ir til að hjálpa hver öðrum eftir
þörfum, samkvæmt ævafornum, ó-
skráðum lögum. Konurnar aðstoða
við fæðingu hvers barns og borða
á eftir venjubundna máltíð, sem
einu sinni hafði trúarlega þýðingu.
Fæðing, hjónaband og dauði. Að
baki hvers atburðar í Staphorst er
ósýnilegt, aldagamalt vald, vald
sem heldur þorpsbúum í blindri
hlýðni við reglurnar. Allir þorpsbú-
ar hætta vinnu til að vera við jarð-
arför, sorgartíminn er þrír mánuð-
ir og sorgarbúningurinn er ekki
svartur, heldur að mestu hvítur. Sið-
inn þann að klæðast hvítu til að
tákna dauða og sorg má rekja til
Forn-Saxa.
Hjátrú Staphorstbúa og helgisiðir
þeirra hefur hvorttveggja haldizt
svo til óbreytt í þúsund ár. Þorpið
stofnuðu nokkrir fiskimenn kringum
aldamótin 1200; þeir fluttu inn í
land frá ströndum Suðursjávar. Enn-
þá gætir erfðabundins ótta fiski-
mannanna við storma og illvirðri f
mörgum sagnanna gömlu, sem
sagðar eru og endursagðar kring-
um arineldinn á vetrarkvöldum.
En þrátt fyrir gífurlega siðafestu
þessa samfélags, berst Staphorst
nú fyrir líff sínu.
Framþróunin er að brjóta niður
aldagamla varnarveggina hraðar
en svo að þorpsbúar hafi við að
fylla f skörðin. Kreddur ofsatrúar-
prédikaranna — „bevindelingen" —
eru æ oftar dregnar í efa, og stund-
um hlær yngri kynslóðin í þorpinu
opinskátt að þeim.
Margir yngri bændanna, sem eru
óánægðir með markaðinn f Meppel
og erfðabundin vinnubrögð við bú-
skapinn, vilja nú eignast nýtízku-
legri áhöld. Reiðhjólið er ennþá
aðalsamgöngu- og flutningatæki
þorpsins, en nokkrar hinna auðugri
fjölskyldna eiga bíla. Sjónvarpið,
það djöfulsins spilverk, eins og
prédikararnir kalla það, kynnir
þorpsbúum hina stóru, nýtízku ver-
öld, sem er utan við litla heiminn
þeirra.
Margir standa enn af eitilhörku
vörð um venjur hins liðna, en þeir
halda það ekki út eilíflega. Því
líður varla á löngu áður en Stap-
horst verður í engu frábrugðið flest-
um öðrum hollenskum þorpum.
Þetta getur að mörgu leyti kall-
ast sorglegt, en hjá því verður ekki
komizt. Frá sjónarmiði hinnar upp-
vaxandi kynslóðar í Staphorst eru
bevindelingen og opkamertje þegar
atriði, sem' tilheyra liðnum tíma.
Þetta unga fólk hefur fengið á
tunguna bragðið af dálitlu, sem
hefur ólíkt sterkari áhrif á það en
allar gömlu bannreglurnar og stól-
ræðurnar um helvíti og kvalirnar.
Það hefur fundið keiminn af frels-
inu.
LAUSN Á 49. KROSSGÁTU
=, = = 3 ='= = = = = 1 6 1 a t r é ^ in e 5'=’ 1 j ó s u m = s e g g u r = n 6 1 o lc
.= = = = = = = = = = 6læti = glÖp = seigur = at£er£i = sparr
S= = = = = = = = = = návistj=6glatt = altóna = = 6'cííte = i = 3ca
eintök=vó=gnipa=valin=jagt=snupra=sit=man
iöj. a = kron = e = sút = o = a = = barnaskapar = £innmör3c
tráss=ónæmir=kartö£lur========g=org==er=i
talk.úm=smári = knút= = ó = a=-= = = = s. n.'j ór = á = j öröu =
= slá-ga = var = sk = = mundang = = = = = kauöi = l = alkuro
st = = unnir = p = okkur = unni= = = = = e£rat = eir=úr.= g
l = £arga'k = austur = = kg = = = « = = = = pat = stinnur = = =
y£ir = agnarsm. ár?=þvag = = = = = = = = nrskírt=lim = ess
serkir = inn = ál£t^ota = =.= = = = *= = u = k6met = askinn
lyng = a.ur = óla£ur = mar = = = = = = -’=rauðik = kutara.i
erill = r = bræður = kani = =„= = = = ?= = = s,t = = kaisar = pó
‘ganar = mjá = var = lá = g = = = = = = =*= = spunnum = ingva. r
t = dð = ku=skil = barnabreksáta=til = erlingurr =
= til£ell'i = r = tanna = 6 = £álm=snarl = p = ónn = r = = í
uv=eril=nektardansmær=einmani=stóð==skúr=
s o g g á mu rneitun = rakaraiðn = aggn = kúð a£lj 6t = l
= = =s = = =:s==: = = = = = = = = = = = = = = ang = ia = van = = £jarkio
t= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = £irna = 6 = rusl = át=-or£
ts = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = en = = rómanskur = nám = t
= = = = =’= = = = = = = = = = = = t= = = = = rges = maur = om = manaöi
= = = = = = = = = = = =*= = = ='= = = = = = = á = jólanóttt=urgur = l
i= = =vs3 = = = = <^,= = = = = = =‘= = = = = »iðnó = ara = rugl = eðurí
========^=============einráöur=úrslit-t6m