Vikan - 20.06.1968, Side 21

NJÓSNARINN SEM RÚSSAR NÁÐU UPR ÚR'SJÓNUM

m
ÞJONAÐU RUSSNESKA Fl .OTANUM-EDA DEY ELLA!
Þetta er eitt af rússnesku
myndunum. Það er Crabb sem
stendur lengst til vinstri, og er
þarna um borð í einu af skip-
um rússneska Eystrasaltsflotans.
Margaret, fyrrverandi eiginkona
Crabbs, hefur skoSað myndirn-
ar sem komu fró Rússlandi vand-
lega, og hún telur aS þær séu
af honum.
Eftir að Rússarnir rændu brezka frosk-
manninum Lionel Crabb, settu þeir hon-
um kosti.
Hann átti að fá að halda lífi með því skil-
yrði að hann notaði kunnáttu sína í þjón-
ustu rússneska flotans....
Yfirforingi Lionel „Buster” Crabb, frægasti froskmaður í heimi,
féll í gildru 19. apríl 1956, þegar hann kafaði til að rannsaka
skrokkinn á rússneska beitiskipinu, sem var í opinberri heim-
sókn í Portsmouth.
Rússneskur njósnari hafði leikið hlutverk starfsmanns við
bandarísku leyniþjónustuna, og beðið Crabb um að rannsaka
botn skipsins, og sagði honum um leið að Bretar og Bandaríkja-
menn gætu ekki opinberlega beitt sér fyrir þessum rannsóknum.
Crabb fór til Portsmouth, en þegar hann synti í áttina til
beitiskipsins, var hann gripinn af rússneskum froskmönnum, sem
færðu hann um borð í beitiskipið. Þar var hann svæfður og
lokaður inni í sjúkraklefa. Þegar beitiskipið var ó heimleið, var
send rússnesk helikopterflugvél eftir Crabb og hann færður til
Moskvu. Það var dönsk sprengjuþota sem heyrði tilkynninguna:
„Fanginn er um borð".
I Englandi var gefin út sú tilkynning að Crabb hefði líklega
drukknað við reynsluköfun, sjö mílum fyrir norðan Portsmouth.
Sunnudaginn 29. apríl 1956 lenti herflugvél ó flugvellinum
Vnukovo, fyrir utan Moskvu. Sjö manns stigu út úr flugvélinni,
sex þeirra voru í rússneskum einkennisbúningum, en sú sjöundi
var í síðum frakka, og þar fyrir neðan sást í nóttfataskólmar.
Maðurinn var leiddur beint að stórum, svörtum bíl, og færður
til Khimky, sem er miðstöð fréttaþjónustunnar við flotann. Þar
tók við honum I. S. Sjabotin, ofursti.
í herberginu, þar sem yfirheyrslan fór fram, sendi foringinn,
sem var ó vakt, eftir fatnaði handa honum, og meðan hann hafði
fataskipti var borinn inn diskur af ilmandi súpu.
— Gjörið svo vel að borða þetta, Crabb yfirforingi, sagði
ofurstinn ó ensku. — Þér viðurkennið vonandi að þér eruð Crabb
yfirforingi í brezka sjóhernum?
Þegar fanginn þagði, hélt Rússinn áfram:
— Það þýðir ekkert fyrir yður að þybbast við, við vitum
allt. . .
— Hversvegna spyrjið þið þá? sagði Crabb.
20 VIICAN 24-tbl-
Afreksverk Lionels Crabb innan
brezka flotans voru fyrir löngu
orðin fræg.
— Vegna þess að við viljum heyra hvað þér
hafið að segja. Ef þér viljið, getið þér fengið
að sjá allar upplýsingar um yður. Það eru bæði
staðreyndir og mjög athyglisverðar myndir.
Crabb svaraði: — Já, ég er Lionel Crabb. En
ég er ekki lengur í sjóhernum. Það er langt
síðan ég hef unnið froskmannsstörf fyrir flotann.
— Það er ekki rétt, sagði Sjabotin ofursti. —
Þér óttuð að athuga skrokkinn ó „Ordzjonikidze",
eftir skipun fró ameríska flotanum. Og svo er
það annað; ef brezka flotamólaráðuneytið hefir
ekki vitað um njósnir yðar við beitiskipið, hvernig
gátu þeir þá gefið út tilkynningu um það að
þér hefðuð drukknað við neðansjóvartilraunir í
Stokes Bay.
Ofurstinn sýndi Crabb afrit af símskeyti fró
Reuter-fréttastofunni í London, þess efnis. Frosk-
maðurinn sat hljóður um stund, svo sagði hann.
— Ég hefi aðeins sagt sannleikann. Og ég hefi
heldur ekki neina sönnun fyrir því að þetta skeyti
sé ekki falsað.
Sjabotin endaði þetta samtal með þvi að yfir-
lýsa að hann hefði vald til að skjóta Crabb, eða
að láta hann rotna í fangelsisklefa. Svo var far-
ið með fangann til Lefortovo fangelsisins, þar
sem hann varð að ganga í gegnum miskunnar-
lausar yfirheyrslur í einangrunarklefa, heilaþvott,
hegningu fyrir óhlýðni og hótanir um pyndingar.
Það var þennan sama sunnudag að danskur
þotustjóri só helikopter lenda ó þilfari beitiskips-
ins „Ordzjonikidze", lyfta sér aftur til flugs,
eftir að hafa tekið tvo menn um borð í vélina.
Sama dag hafði brezka flotamólaróðuneytið til-
kynnt að Crabb yfirforingi hefði líklega drukknað.
ÞÉR FÁIÐ TÆKIFÆRI TIL AÐ GERAST
RÚSSNESKUR FROSKMAÐUR
4. maí sendi rússneska sendiróðið í London
bréf til Utanríkisráðuneytisins, og bað um skýr-
ingu ó þv( að brezkur froskmaður hefði verið
að sveima í kringum rússnesku beitiskipin (
höfninni í Portsmouth.
í svarbréfi Bretanna var sagt m.a. að frosk-
maðurinn hefði „gert þetta algerlega ó eigin
spýtur og að stjórn Hennar Hótignar harmaði
mjög þennan atburð".
Svo víkur sögunni til Moskvu. Þar hafði Aleksej
Mjaskov tekið við yfirheyrslunum yfir Crabb, og
fimmtudaginn 22. ma! lét hann flytja fangann
frá Lefortovo-fangelsinu til Kimky.
•— Jæja, Crabb; setjum nú svo að froskmenn
okkar hefðu ekki nóð yður ( höfninni ( Ports-
mouth, og að þér væruð þar ennþó. Ef flota-
stjórnin bæði yður um að rannsaka rússnesk
skip aftur, mynduð þér þó hika við að gera það?
— Það held ég ekki, svaraði Crabb hreinskiln-
islega. — En ég myndi reyna að fara varlegar.
— Þér sjóið þó ekki eftir því sem þér hafið
gert?
— Ég sé aðeins eftir því að ég skildi láta
taka mig.
— Þér skiljið þó að með því að segja þetta
jótið þér á yður njósnir. Viljið þér bjarga l(fi yðar
með þv( að gefa okkur upplýsingar um flota
bandamanna?
— Nei, ég er ekki landráðamaður.
Mjaskov ofursti hélt áfram og spurði nokkurra
venjulegra spurninga. Svo þagði hann góða stund
áður en hann kom með lokatillöguna.
— Það að þér hafið mikla reynslu sem frosk-
maður, getur komið sér vel fyrir okkur. í stað
þess að stefna yður fyrir rétt sem njósnara, þó
bjóðum við yður stöðu sem froskmaður við rúss-
neska flotann. Þér fóið regluleg laun, sem svara
til þess að þér hefðuð þúsund pund ó ári. Hvað
segið þér við því?
Crabb var alltof undrandi til að svara strax.
Hann sat um stund og hugsaði mólið. Svo spurði
hann:
— Ef ég svara jótandi, verð ég þó að njósna
um brezka flotann.
Mjaskov yppti öxlum, óþolinmóður:
— Sjóið þér nú til, Crabb, sagði hann. — Ég
er að gera yður mögulegt að vinna fyrir yður (
yðar eigin starfi, og svo byrjið þér ó því að
setja skilyrði! Svo hélt hann áfram:
— Nú skulum við athuga hvernig mólið stend-
ur, Crabb. Brezku yfirvöldin állta að þér séuð
lótinn. Til þess að gera þau vissari ( sinni sök,
getum við látið þá finna lík, réttara sagt, l(k,
sem þeir halda að séuð þér. Og þá verður hinn
lótni Crabb yfirforingi jarðaður ( Englandi, en
só sem er á lífi getur unnið við flota okkar, ón
þess að nokkurn gruni hver hann er.
Hann stóð upp, gekk að dyrunum og opnaði.
Tveir verðir komu inn og bóru ó milli s(n börur,
með plastlaki yfir. Þeir settu börurnar fró sér
ó gólfið.
— Jahó, skulum athuga hvað þetta er, sagði
Mjaskov og lyfti lakinu. Það var lík á börunum.
... — Þessi ætti að geta gengið.
Grabb starði ó llkið.
— Ég get ekki séð að þetta líkist mér á nokk-
urn hótt, sagði hann.
— Líkamsstærð og önnur mál passa alveg, og
það er það eina sem máli skiptir. Sem frosk-
maður hljótið þér að vita, að jafnvel færustu sér-
fræðingar geta ekki þekkt Ifk, sem búið er að
liggja lengi í sjó, því slður að þeir geti tilgreint
dánarorsök. En við ætlum að gera löndum yðar
létt fyrir, við lótum allt sem þér höfðuð meðferð-
is í síðasta leiðangrinum fylgja Kkinu.
Svo skipaði hann varðmönnunum að fara út
með líkið. Þegar þeir Crabb voru orðnir einir (
herberginu, hélt hann ófram:
— Látið yður ekki detta f hug að þér getið
leikið „köttur og mús" lengur, Crabb. Ef þér er-
uð svo heimskur að þiggja ekki tilboð mitt, þó
komist þér ekki út úr þessu húsi lifandi. Og þó
verður það yðar eigið Kk, sem skolast ó land við
Bretlandsstrendur. Hverju svarið þér þó?
Crabb sat hljóður í nokkrar mtnútur, svo svar-
aði hann með lógri raust:
— Ég ó ekki annarra kosta völ en að sam-
þykkja þetta.
Þá var yfirheyrslunum lokið. Crabb var fluttur
í bíl fró öryggislögreglunni, til hressingarheim-
ilis í Selskoje. Þar sagði yfirmaðurinn, Klim Kras-
enko, að í framtíðinni yrði nafn hans Lev Lvovitj
Korablov.
Mjaskov lét strax senda Ifk Rússans til sér-
fræðingadeildar öryggislögreglunnar í Leningrad.
Mánudaginn 28. maí, var það lagt í sjó. En það
var ekki til að hjólpa Crabb að hann ætlaði að
láta brezku yfirvöldin fá sönnun fyrir því að
froskmaðurinn hefði látizt við starf sitt.
Framhald á bls. 37.
24. tw. VIKAN 21