Vikan - 30.07.1970, Síða 22

Elmyr de Hory vissi svo
sannarlega hvað hann gerði.
Hann einbeitti sér að því
tímabili er hann þekkti bezt.
Hann var sjálfur barn þess
tímabils, og hafði alizt upp
við svipaðar kringumstæður
og lært á sömu skólum og
listamennirnir, sem hann fals-
aði. Aðra listamenn fofðaðist
<
hann að falsa.
Hann hafði verið kunningi
eða góður vinur Légers, Vla-
mincks, van Dongens, Pi-
cassos og Derains. Og jafnvel
undir það síðasta, þegar Fern-
and Legros varð æ kröfuharð-
ari við hann, málaði hann að-
eins mótíf sem hann þekkti
frá því í gamla daga, svo sem
Modigliani-höfuð og Matisse-
konur.
Elmyr hafði sjálfur mest
gaman af málverkum af and-
iitum og líkömum fólks, og sá
áhugi grundvallaði „listsigra“
hans. Venjulega er ekki erfitt
fyrir listsala að þekkja fölsun
frá ekta verki með því einu að
athuga línur í eyra, flík eða
hendi. Lélegri falsari en El-
mvi- hefði aldrei komizt langt
með nektarmyndir og por-
trett. Listsalarnir höfðu rétt
fyrir sér þegar þeir litu á Ma-
tisse- og Picasso-teikningar
Elmyrs og sögðu: -Já, þetta er
verk atvinnumálara og meist-
ara.
Sjálfur taldi Elmyr að sér
færi stöðugt fram í að líkja
eftir Matisse, einkum eftir að
hann fór að kanna línurnar í
myndum meistarans gegnum
stækkunargler. Þegar hann
falsaði myndir Matisses frá
elliárum hans, gerði hann sér
upp pínulítinn handskjálfta
til að ekkert vantaði á. Það
dugði til að plata jafnvel
beztu listsala.
Þá kemur að nýjum þætti í
sögu Elmyrs, þætti þar sem
mjög kom við sögu fyrrnefnd-
ur Fernand Legros, fyrrver-
andi dansari frá Egyptalandi,
og skjólstæðingur hans og
Iærisveinn frá því á unglings-
árum, Réal Lessard. Stund-
um voru þeir svarnir haturs-
menn, en stundum stórvinir
og ákafir þátttakendur í sam-
kvæmislífi auðslæpingja.
Þeim tókst að selja málverk
Elmyrs á verði, sem hann
hafði aldrei látið sig dreyma
um. Og gróðann notuðu þeir
til að komast í sambönd, sem
líkleg voru til að gefa af sér
mesta hugsanlega gróða.
Eins og svo margt annað í
lífi Elmvrs komu þessir
þokkanáungar til hans alveg
óvænt og óumbeðið. Vesæld-
arleg mótmæli hans voru til
einskis, þegar þeir einu sinni
höfðu uppgötvað að hann var
gæs, sem gat orpið gulleggj-
um.
Eftir að Fernand hafði gert
fyrstu viðskiptin fyrir Elmyr,
selt þrjár Matisse-Iitógrafíur,
lánaði Elmvr honum baðker-
ið sitt og forsvaranlegan al-
klæðnað. „Og rakaðu þig og
hafðu sokkaskipti,“ sagði El-
myr. „Að vísu er vonlaust að
þú getir nokkurntíma litið út
eins og siðaður maður, en það
er að minnsta kosti óþarfi fyr-
ir þig að lykta eins og róni!“
Seint og um síðir hafði
Fernand fundið sína réttu
hillu í lífinu. Hann var gædd-
ur þeim fortöluhæfileikum og
hafði í fingurgómunum þá
næmu tilfinningu fyrir við-
skiptum, sem fólk í Miðjarð-
arhafsbotnum hefur þróað
með sér í þúsundir og aftur
þúsundir ára. Hann seldi
myndir Elmyrs jafnharðan og
hann náði þeim frá honum.
Eða jafnvel áður en þær höfðu
verið málaðar. Þessari merki-
legu þrenningu tókst með
undravcrðurn hraða að dreifa
franskri tuttugustualdarlist
um þá Ameríku, sem var sjúlc
í hefðartákn gamla heimsins.
Gjöfulasta mjólkurkýr Le-
grosar var olíukóngur frá
Texas, sem árin eftir 1960
eignaðist verk eftir alls fjöru-
tíu og sex franska meistara,
samtals að áætluðu verðmæti
yfir milljón dollara. Þessi oliu-
dólgur hefur þar með það sér
til ágætis að hafa átt heims-
ins mesta safn af íölsuðum
Braque eftir Elmyr.
listaverkum. „Fernand hefur
fisksblóð í æðunum,“ and-
várpaði Elmvr.
Þegar hér var komið voru
alltaf á málverkunum toll-
stimplar, vottorð frá fyrrv.er-
andi eigendum og yfirlýsing-
ar frá sérfræðingum um list.
Þennan þátt falsananna sá
Réal Lessard um. Hann náði
smámsaman svo mikilli leikni
í þessu að hann fór líka að
merkja verkin fyrir hönd
listamannanna. „Hann skrif-
ar Vlaminck ósköp klunna-
lega,“ kvartaði Elfnyr.
Smámsáman vandist Elmyr
þessum ógeðslega félagsskap
og varð um síðir frekar
ánægður með hann. Sjálfum
hafði honum yfirleitt gengið
illa, þegar hann reyndi fyrir
sér sem listsali. Hann hafði
oft vakið grunsemdir, meðal
annars vegna þess hve hann
verðlagði lágt.
T upphafi þessa áratugs var
FBI orðin s\-o nærgöngul við
hann að hann ákvað að fara
til Evrópu. Þótt hann hefði
grun um að Fernand hefði af
honum í viðskiptunum, þótti
honum ekki ráð að rjúfa fé-
lagsskapinn við hann á þeim
forsendum. Þeir Fernand og
Réal settust að i París, en El-
myr valdi sér bústað á Tbiza,
eftir að liafa hugsað sig vel
um. Þetta var heldur afskekkt
eyja, en þó með flugsamgöng-
um tengd því ólgandi megin-
landslífi sem Elmyr vildi allt-
af halda einhverju sambandi
við. íbúamir voru bæði
frumbyggjar, glaðvært fólk óg
vingjarnlegt, og slitrur úr úr-
kynjuðum samkvæmis- og
men ninga rlífskj arna Evrópu.
22 VIKAN 31-tbl-