Vikan - 30.07.1970, Síða 29

Hvað varð eiginlega af Jó-
hanni Salvator af Toscana?
Þetta var spurning, sem alls
staðar kvað við, þegar Jóhann
Salvator erkihertogi fór frá
Austurríki árið 1890.
Það hefur aldrei fengizt svar
við þessari spurningu. Sagnarit-
arar, söguskáld, blaðamenn og
kvikmyndaframleiðendur hafa
velt þessu fyrir sér og reynt að
hafa upp á sannleikanum um
þennan dularfulla mann. En
enginn veit neitt fyrir víst!
Það hafa margar sögur verið
á kreiki um það hvert hann hafi
lagt leið sína. Sumir halda því
fram að hann hafi falið sig í
London, aðrir að hann hafi far-
izt á Norðurs.iónum og ennþá
aðrir þóttust hafa séð hann í
Kairo og á Rivierunni. Á Mall-
orka á hann að hafa verið, líka
í Ohio, í spænsku klaustri, á bú-
garði í Argentinu og á veitinga-
húsi í Berlín.
Og í Kristiansand! Trúi þvi
hver sem vill. Það gekk fiöllun-
um hærra í litla bænum í Suður-
Noregi árið 1945. Ástæðan fyrir
þessari frétt var prentmynda-
gerðarmaður, sem hét Hugo
Koehler.
í „Aftenposten" kom þessi
grein:
..Rétt áður en hann (Hugo
Koehler) dó. 6. maí í ár (1945),
fékk hann dóttur sinni, Gudrun,
Ivklana að iárnskríni, sem hann
hafði alltaf passað vandlega og
gætt þess að enginn kæmist að
bví hvað skrínið hafði að geyma.
Það var hægt að opna þetta
skrín aðeins á einn hátt, og það
kenndi hann dóttur sinni. Eftir
lát Koehlers, var skrínið opnað
í \dðurvist fiölskyldunnar.
Það sýndi sig að innihalda.
fyrir utan hirðmannatal, veski
með ýmsum skiölum, sem sögðu
frá því sem raunverulega skeði
í veiðihöllinni Mayerling:
Hinn 30. ianúar hafði Rudolf
krónprins farið með nokkrum
vinum sínum til hallarinnar
Mayerling, og í þetta sinn freist-
aðist hann til að taka Mariu
Vetsera með. Það var töluvert
drukkið og hin skapmikla Maria
varð lausmálli en hefðardömu
sæmdi. Hún sagði ýmislegt um
Habsburgara, ýmsan sannleika,
sem krónprinsinn fann sig knúð-
an til að snupra hana fyrir. En
unga konan þoldi ekki gagnrýni,
jafnvel ekki af krónprinsinum,
svo hún greip kampavínsflösku
og braut hana á höfði krónprins-
ins, sem féll dauður niður. Jó-
hann Orth og nokkrir vinir hans
stóðu úti á svölum, og rétt á eft-
ir sáu þeir hinn trygga þjón
krónprinsins, Loschek, grípa
byssu, miða á greifafrúna og
skjóta hana til bana.
Hann hafði viljað hefna hús-
Kaupmaður í Beruen seoir að „æviluk
Jóhamis Salvator séu skráð ou i
iians vörzln". Hann iieldur bví
(ram að Jóhann Salvator hafl látizt
I Kristiansand undir nafninu Hnuo
Koehler...
bónda síns, hneykslið mátti ekki
koma almenningi til eyrna, þess
vegna var fundin upp þessi saga
um sjálfsmorðið.“
„Aftenposten" segir ennfrem-
ur frá því að Frantz Josef keis-
ari hafi kallað Jóhann Salvator
fyrir sig, til að ræða málið við
hann. Þetta var mjög örlagaríkt
samtal, og Jóhann Salvator fór
úr landi og tók sér nafnið Jó-
hann Orth.
f annarri grein segir blaðið frá
öðru, sem er mjög athyglisvert:
„Það hafa verið lögð fram
skjöl sem rétturinn í Bergen
lýsir því yfir að Hugo Koehler
sé Jóhann Salvator erkihertogi,
sem menn héldu að hefði
drukknað árið 1891.“
Eftir því sem blaðið segir, var
Hugo Koehler grannvaxinn
maður, með brún augu og svart
skegg, og var vel þekktur á göt-
unum í Kristiansand. Hann rak
lítið fyrirtæki í bænum um 40
ár. Hann átti fjórar dætur, og
ein þeirra er búsett í Bergen.
Og það er einmitt í Bergen,
sem hundurinn liggur grafinn
núna, árið 1970. Ein af dætrum
Koehlers er gift kaupmanni í
Bergen, og það var hann sem
fékk gildi þessara skjala stað-
fest fyrir rétti í heimabæ sínum.
Hvers vegna eru þessi plögg
þá ekki birt? Hvers vegna hef-
ur þessi kaupmaður ekki gengið
endanlega frá því, sem hann
byrjaði á árið 1945?
Eftir að skáldsagan „Hennar
keisaralega tign“ kom út, hefur
norska blaðið „Nye Illusrert"
beðið hann um að skrifa ævisögu
þessa fræga erkihertoga, en hann
hefur ekki viljað gera það af
sérstökum ástæðum. En hann
heldur því fram að lokaþáttur
ævi Jóhanns Salvator, sé skjal-
festur í sinni vörzlu.
En ef Hugo Koehler hefur
verið Jóhann Orth, lét hann það
þá aldrei uppi? Jú! Eftir þvi
sem dóttirin Gudrun segir, þá
bað hann fjölskylduna að gera
kröfu til að fá höllina Orth í
Steiermark. Þetta skeði þegar
hann lá á banabeði, og þá lét
hann líka í ljós að hann langaði
til að fara til Austurríkis.
Eiginkona Hugo Koehlers, sem
var norsk og hét Anna Louise,
fædd Henriksen, hélt því líka
fram í viðtali við blöðin að mað-
ur hennar hefði verið sami mað-
ur og Jóhann Orth.
Hver er svo niðurstaðan? Lík-
lega eingongu það, sem stóð í
„Aftenposten“ árið 1945:
„Hvað svo kemur í ljós í þessu
máli, er ekki svo auðvelt að
segja, en það er óneitanlega for-
vitnilegt að vita hvað varð af
þessum manni.“
☆
31 tw. VIKAN 29