Vikan - 11.02.1971, Qupperneq 14

Trylltur eins og hross
Hina æðstu gleði og hamingju öðlast maður af eftirfarandi:
Að veiða villidýr, elta uppi óvini sína, drepa þá og ræna eignum
þeirra, hlusta á kveinstafi ástvina þeirra og gera sér kvið og
lendar kvenna þeirra að hvílurúmi.
Eftir þessum heldur einföldu lífsreglum lifði fyrir áttahundruð
árum mongólskur hirðingi, sem frægur varð undir nafninu
Gengiskan. Þær dugðu honujn ekki verr en svo að hann varð
einhver voldugasti þjóðhöfðingi, sem nokkurn tíma hefúr komið
fram í heiminum. Hann og eftirmenn hans unnu sér ríki, sem
náði frá Vínarborg í vestri til Kóreustranda í austri, frá freð-
mýrum Síberíu í norðri til Arabíuflóa í suðri.
Samanborið við Gengiskan verða Napóleon og Sesar aðeins
litlir karlar, allavega þegar hafður er í huga árangur þeirra
allra þriggja við að vinna lönd og ríki. Og jafnvel sólkonungur-
inn Lúðvík fjórtándi komst ekki í samjöfnuð við þennan mon-
gólska smalastrák hvað persónulegan lúxus snerti. Og svo af-
kastamikill og lystugur kvennamaður var hann að Casanova
hefði mátt skammast sín.
Perlur sínar, gullsaumuð klæði, eðalsteina og silkimjúk loð-
skinn taldi Gengiskan ekki í vættum og ekki heldur í smálest-
um, heldur í vagnhlössum. Og jafnvel það reyndist þrælum hans
fullerfitt. Það var vonlaust að gera sér grein fyrir þvílíkum auði.
Konur Gengiskans voru allar frábærar fegurðargyðjur af tign-
um ættum. Meðal þeirra voru fimm prinsessur af göfgu blóði.
Þar að auki hafði hann fimmhundruð hiákonur. Þá eru enn
ótaldar þúsundir kvenna, sem hann hafði með eftir hendinni,
konur sem hann hafði við hönd sér tíma og tíma sökum þess að
þær léku öðrum betur á flautu eða lútu eða kunnu aðrar listir,
sem einvaldurinn mat mikils.
Meðal hinna stuttu og gildvöxnu Mongóla þótti hann fríður
maður. Þeir voru dökkbrúnir á bjórinn af blæstri steppuvindar-
ins og bruna eyðimerkursólarinnar. En Gengiskan var hávaxinn
og rauðjarpur á hár. „Eldur var í gráum augum hans og ljós í
ásjónu." Þannig er honum lýst í svokallaðri Leynisögu Mongóla,
sem er samtímarit og mikilvægasta heimild, sem til er um Geng-
iskan.
Móðir hans, sem Hólún hét, taldi hann þegar frá fæðingu hans
— árið 116ÍI — útvalinn af Himninum til stórra hluta. Þegar
hún rétti úr krepptum hnefum hins nýfædda sveins, var í hægri
lófanum kökkur af storknuðu blóði. En slíkt töldu Mongólar hið
mesta heillamerki og ljósan vott bess að sveinninn yrði voldug-
ur maður.
Þegar Gengiskan, sem framan af ævi bar raunar nafnið Témú-
dín, var níu ára, átti hann ekki öllu meira í eigu sinni en óbil-
andi trú á hindurvitni þetta. Faðir hans, sem drottnaði yfir fjöru-
tíu þúsund hirðingjum, féll í einni af smáskærum þeim sem
heyrðu til daglegra viðburða þarna í barbaríinu. Þegnar hans
tóku þá allar eigur hans af forsvarslausri ekkjunni og skildu
hana eftir eina á steppunni með sex sonum ungum. Möguleikar
hennar og barnanna til lengra lífs voru sáralitlir. En Hólún var
seig, ákaflega stolt og full hefnigirni gagnvart þegnunum svik-
ulu. Og henni tókst að draga fram lífið ásamt börnunum, þótt
þau langtímum saman hefðu lítið að nærast á utan rætur og ber.
Og hvern dag brýndi hún fyrir drengjunum að gleyma ekki að
hefna sín á svikurunum. Og enginn þeirra tók hvatningar henn-
ar hátíðlegar en Gengiskan.
Þegar fimmtán ára að aldri vissi hann hvar beztu veiðisvæðin
voru, auk þess sem hann var orðinn fullfær reiðmaður og kunni
að benda boga á við beztu stríðsmenn. Dag einn fóru bejr bræð-
ur að fiska í Ónan-fljótinu og dró Gengiskan þá óvenju stóran
og feitan fisk. Bekter bróðir hans, sem var sterkari en hann, tók
af honum fiskinn og lamdi hann og barði, þegar Gengiskan dirfö-
ist að kvarta. Gengiskan revndi naumast að verja sig, en dag-
inn eftir, þegar Bekter gekk einn saman út til hrossa, veittu þeir
Einn hinna tvö hundruð
þú&und ógurlegu stríðs-
manna í riddaraher
Gengiskans. Fyrir herra
sinn drýgðu þeir mestu
fjöldamorð sögunnar.
1 tjöldum sem þessu skemmti Gengi&kan sér með konunum sínum fimm
hundruð og skyndikonum svo þúsundum skipti. Þegar sá gállinn var á
honum, átti hann til að gamna sér við þær á hestbaki.
14 VIKAN «• tbi.