Vikan - 11.02.1971, Blaðsíða 21

Eigið þér erfitt með
að vakna?
Hvað skeður, ef maður fær
of lítinn svefn?
Viðkvæmasti þáttur svefns-
ins er draumasvefninn (para-
svefninn). Það verður þá líka
þannig að þá dreymir minna,
sem eiga bágt með svefn. Allt
bendir til þess að draumaleysi
sé jafnvel hættulegra en svefn-
leysi. Bráðlyndi, jafnvægis-
leýsi og dómgreindarleysi geta
orðið afleiðingar þess að fólk
er svipt draumum sínum. Það
hefur verið prófað á dýrum og
þá hefur jafnvel komið í ljós
að dýrin sjá ofsjónir. En svo
langt nær það ekki með mann-
fólkið.
Getur maður ekki bætt sér
upp tilfallandi svefnleysi?
Þeir sem ekki fá nógan svefn
eða dreyma nógu mikið eiga
að gefa líkamanum (eða rétt-
ara sagt heilanum) tækifæri til
að bæta sér það upp. Það skeð-
ur ósjálfrátt að draumar auk-
ast eftir að draumasvefninn
hefur verið truflaður. Það eru
efnaskipti í heilanum sem or-
saka þetta furðulega fyrirbæri,
sem ekki er að fullu rannsak-
að ennþá.
Hafið þér sjálfur nokkur
ráð við svefnleysi?
Sá sem ekki á gott með að
sofna á kvöldin, ætti að draga
úr kaffidrykkju og reykingum
eftir klukkan sex að kvöldi.
Kaffi og nikotin geta haldið
vöku fyrir manni í nokkra
klukkutíma. Það er gott ráð að
fá sér göngutúr fyrir svefninn,
eða gera líkamsæfingar. Hátt-
bundnar líkamsæfingar hafa
róandi áhrif á heilann og stuðla
að værum og löngum svefni.
En það eru mörg önnur ráð.
Lesið til dæmis hæfilega spenn-
andi bók, eða leiðinlega blaða-
grein. Hún fjallar kannske um
svefnleysi!
Er það satt að sumar mann-
eskjur dreymi aldrei?
Allt heilbrigt fólk hefur
sinn draumasvefn, þ. e. a. s. það
dreymir á hverri nóttu. Sumir
muna aldrei drauma sína,
minnið hverfur í svefninum.
Það er ekkert við því að gera,
en yður dreymir fyrir þvi!
Venjulega dreymir mann einn
fjórða af þeim tíma sem mað-
ur sefur, það er að segja 100 af
hverjum 400 mínútum. Það
verða að meðaltali um það bil
500 draumatímar á ári, eða
fjögur ár, ef maður lifir til
sjötugs.
Er hættulegt að sofa of
mikið?
Það lítur reyndar þannig út
að maður geti sofið „of mik-
ið“. Ef tekið er til athugunar
fólk sem hefur fengið að sofa
„út“, þ. e. a. s. svo lengi sem
það vill og kannski meira til,
þá hefur það komið í ljós að
það er ekki eins fljótt að hugsa
og að koma sér að vinnu á slík-
um morgnum, eins og þegar
það fer á fætur eftir venjuleg-
an svefntíma, 7,5—8 tíma. Það
er greinilegt að fólk getur orð-
ið „yfirmett' á svefni og það
hefur viss deyfandi áhrif á
hugsun og viðbrögð. Þó er rétt
að vara foreldra við að taka
slíkt hátíðlega gagnvart börn-
um. Reynið þetta ekki sem
ástæðu til að rífa krakkana
upp á morgnana, ef þau hafa
farið of seint að sofa!
Er hægt að verða sér úti um
einhverja „innbyggða“
vekjaraklukku?
Það er mjög breytilegt hve
fólk á gott með að vakna á hin-
um ýmsu stigum svefnsins. Það
er erfiðara að vekja fólk af
draumasvefni (parasvefni),
heldur en meðan það sefur
hinum létta svefni (ortosvefni).
En jafnvel í svefni getur mað-
ur „innstillt" tilfinninguna til
þess að vakna á ákveðnum
tíma. Það er jafnvel hægt að
halda tilfinningunni fyrir nauð-
syn til þess að vakna í djúp-
um svefni. Táknrænt dæmi eru
nýorðnar mæður, sem vakna
jafnvel á miðjum nóttum, ef
einhver breyting verður á and-
ardrætti unga barnsins, það
verkar sterkar á þær en hávað-
inn af götunni! Taugakerfið
hefur sérkennilega hæfileika
til að finna það sem eigandi
heilans telur merkilegt og mik-
ilvægt.
Framhald á bls. 46
e. tbi. VIKAN 21