Vikan - 13.01.1972, Blaðsíða 34

yfirlýsing hlaut að hafa í för
með sér að umrætt þjóðarheim-
ili yrði stofnað undir brezkri
vernd, og þar af leiðandi yrðu
Bretum fengin yfirráð í Pale-
stínu.
Balfour-yfirlýsingin var gerð
heyrinkunn í október 1917, og
skömmu síðar tóku brezkar
hersveitir undir stjórn Allen-
bys hershöfðingja Jerúsalem.
Hinni löngu yfirráðatíð Ós-
mana í Palestínu var lokið.
Þegar stríðinu lauk 1918 tóku
Gyðingar að streyma inn í
Palestínu í æ stærri stíl. Fáir
efuðust um réttmæti Balfour-
yfirlýsingarinnar; fáir drógu í
efa að Gyðingar ættu fullan
rétt á því þjóðarheimili, sem
þeir höfðu svo lengi þráð. Og
margir dáðust að hugrekki og
þrautseigju landnemanna.
Hundruð þeirra urðu mala-
ríunni að bráð. Þeir sem hjörðu
strituðu við að gróðursetja tré
og þurrka mýrar, leggja vegi
og byggja hús. Margir sultu
frekar en að láta búpeninginn
vanta nokkuð.
„Við erum Sionistar," sögðu
þeir í glensi, „en kýrnar okk-
ar ekki.“
Palestína var nú komin und-
ir brezka stjórn, en þrátt fyr-
ir Balfour-yfirlýsinguna var
spurningunni um þjóðarheim-
ili Gyðingum til handa enn
ósvarað. Hvað var nákvæmlega
átt við með „þjóðarheimili“?
ARABfSK ÞJÓÐERNIS-
STEFNA
Enginn virtist vita það með
vissu, og Balfour sjálfur út-
skýrði fyrir samráðherrum sín-
um að það þyrfti ekki endi-
lega að merkja stofnun sjálf-
stæðs Gyðingaríkis.
Þjóðernisstefna Araba, sem
nú sótti óðum í sig veðrið, gerði
málið enn erfiðara úrlausnar,
og hin fræga yfirlýsing Bal-
fours þýddi allt fyrir Gyðinga,
en ekkert fyrir Araba.
Balfour var hafinn til jarl-
dóms 1922, hætti stjórnmála-
þátttöku 1929 og dó árið eftir,
áttatíu og tveggja ára að aldri.
Sem hann lá á banabeði og
mátti naumast mæla lengur,
kom vinur hans Chaim Weitz-
mann til hans í síðustu heim-
sóknina.
Weitzmann féll tárfellandi á
kné við rúmið, og öldungurinn
teygði fram veika hönd og snart
blíðlega höfuð vinar síns.
Skömmu síðar var Balfour
jarl látinn. í samkunduhúsum
Gyðinga um allan heim var
kveikt á kertum og minning-
arbænir tónaðar. Var það í
fyrsta sinn í sögu Gyðinga að
þeir sýndu kristnum manni
slíkan heiður.
Því miður dugði hvorki góð-
vild Balfours né spámannleg-
ur eldmóður Weitzmanns til
að tryggja Gyðingum í Pale-
stínu varanlegan frið.
Arabar gerðu uppreisnir í
Egyptalandi, Sýrlandi og Pale-
stínu sjálfri. Brezka stjórnin
fór smám saman að líta á Bal-
four-yfirlýsinguna • sem mesta
vandræðaplagg. Til að geðjast
Aröbum tóku Bretar að tak-
marka flutning Gyðinga til
Palestínu og bökuðu sér þann-
ig óvild Síonista. Palestínu-
málið varð miklu meira vanda-
mál en Balfour heitinn hafði
getað látið sér detta í hug.
Kröfur Gyðinga um sjálfstæði
og þjóðarheimili og kröfur Ar-
aba um sjálfstæði virtust ósam-
rýmanlegar, og hefur raunar
setið við það allt fram á þenn-
an dag.
1937 var fyrst stungið upp á
að Palestínu skyldi skipt, en sú
hugmynd fékk þá lítinn hljóm-
grunn bæði meðal Gyðinga og
Araba.
Þá kom síðari heimsstyrjöld-
in, þegar Hitler drap sex millj-
ónir Gyðinga. Og eftir stríðið
var heimurinn mjög áfram um
að bæta Gyðingum þetta af-
hroð eitthvað, og var það álíka
tilfinning og valdið hafði mestu
um gerðir Balfours þrjátíu ár-
um áður.
1947 samþykktu Sameinuðu
þjóðirnar að skipta Palestínu.
Bretar létu af umboðsstjórn
sinni ári síðar, þar eð þeir sáu
sér ekki fært að halda Gyðing-
um og Aröbum, sem nú voru
komnir í hár saman, til friðs.
Fjórtánda maí 1948 lýsti
Davíð ben-Gúríon yfir stofnun
ríkisins ísraels og varð fyrsti
forsætisráðherra þess.
Því miður bólar enn lítið á
friði þeim, er Balfour hafði
óskað Gyðingum og þeirra
arabísku nágrönnum. Og í
stað fagnaðarópanna, sem
mættu Balfour á sínum tíma
skarlatsklæddum, ríkir í dag í
Jerúsalem þvingandi þögn
ótryggs vopnahlés.
☆
PROCOL HARUM
Framhald af hls. 14.
Procol Harum hafa áður
unnið með sinfóníuhljómsveit,
en það var fyrir þremur árum
í Stratford, Ontario í Kanada.
Þá var enginn viðstaddur með
segulbandstæki — hvað þá full-
komin upptökutæki -— svo að
Brooker var ekki seinn á sér
að fá Wally Heider, upptöku-
mann þeirra félaga, til Kanada
til að vinna verkið þegar Hunka
gerði tilboð sitt.
„Mig hefur alltaf langað að
gera eitthvað svona aftur,“
sagði Gary eftir að velheppn-
uðum hljómleikum var lokið.
„Það sem við gerðum í Strat-
ford tókst ekki nægilega vel —
held ég, því að við höfum al-
drei heyrt raunverulegu út-
komuna. Ef þessir hljómleikar
ganga vel (þetta sagði hann
fyrir upptöku), langar mig að
reyna næst í London með Kon-
unglegu Fílharmoníuhljóm-
sveitinni.
Það er dálítið erfitt að spila
með sinfóníuhljómsveit þar
sem allt er gert eftir nótum,
eftir að hafa vanizt því að spila
með fimm manna bandi þar
sem hver getur gert nokkurn
veginn það sem honum dettur
í hug í það og það skiptið. í
þessu tilfelli getur enginn leyft
sér að spila sitt sóló svo mikið
sem hálfum takti lengra en
nótur gera ráð fyrir. Maður
verður að sníða sér miklu
meira stakk eftir vexti.“
Gary gengur með þá hug-
mynd í maganum að ferðast
um Bandaríkin og leika með
sinfóníuhljómsveit hverrar
borgar, en hann sér þó ýmsa
vankanta á þessari hugmynd
sinni, aðallega framkvæmda-
legs eðlis. En þótt að Proeol
Harum séu brezkir reikna þeir
ekki með að ferðast um Bret-
land á sama hátt, því að þótt
undarlegt megi virðast eru þeir
ekki tiltakanlega vinsælir í
Bretlandi, þrátt fyrir að þeir
séu einhverjir beztu tónlistar-
menn sem Bretar geta státað af
á þessu sviði. Þetta er óhagg-
anleg staðreynd. Þeir hafa ver-
ið í hópi þeirra beztu allt síðan
þeir sendu frá sér „A Whiter
Shade of Pale“ fyrir fjórum ár-
um og allt þar til hin stórkost-
lega LP-plata þeirra, „Broken
Barricades" kom út á fyrra ári.
En ef til vill er til skýring á
þeirri staðreynd (fullt af
þeim!) að þeir séu ekki mjög
vinsælir í Bretlandi og er hún
sú, að þeir eru ekki sérlega
fiörlegir á sviði. Þeir halda
hljómleika til þess eins að
flytja sína tónlist og Brooker
situr grafkyrr við píanó sitt
vinstra megin á sviðinu og
horfir framan í organistann,
Chris Copping, sem situr hægra
megin. Bassaleikarinn,
Alan Cartwright, er þungur og
ákveðinn bassaleikari sem al-
drei hreyfist og það sama má
segja um gítarleikarann, Dave
Ball. Eini maðurinn sem hreyf-
ist eitthvað er trommuleikar-
inn, B. J. Wilson, en það mun
vera eingöngu vegna þess að
trommurum er nauðsynlegt að
hreyfa sig eitthvað!
„Til hvers ættum við að vera
með einhver læti á sviðinu?"
spyr Brooker, sém er hálfgerð-
ur einræðisherra í hljómsveit-
inni. „Við erum músíkantar,
ekki trúðar.“
☆
HOLLIES VANTAR
SÖNGVARA
Framhald af bls. 14.
mig langar að koma niður á
minn eigin hátt, en þegar
Hollies eru að hljóðrita er
ákveðið sánd sem þarf að vera
á plötunni, sem mér finnst á
vissan hátt þvingandi. Ég vildi
halda áfram —■ einn og með
þeim — en þegar þeir sögðu
nei varð ég að taka ákvörðun.“
☆
COLOSSEUM HÆTTA
Framhuld af bls. 15.
varð til þess að Colosseum
hætti núna. Ég minntist á það
við þá, að ég væri að hugsa um
að hætta og gæti sennilega
gengið inn í Humble Pie óg þá
sagði Jon að hann gæti hvort
eð er ekki ímyndað sér að Col-
osseum gætu haldið saman öllu
lengur.
Ég veit eiginlega ekki hvað
fór úrskeiðis hjá okkur. Eins
og ég er búinn að segja, þá
hafði ég ekki trú á því sem
við vorum að gera og hvernig
við gerðum það. Við vorum
rígbundnir í intellektúalið en
ég hef aldrei viljað gera ann-
að en að spila rokk og roll og
þess vegna- var þetta mjög erf-
itt fyrir mig. Þá var einnig far-
ið að fara í taugarnar á mér
að fá ekki að spila nema eitt
sóló á hverju kvöldi, þegar til
dæmis Rory Gallagher spilar
allt kvöldið. Þegar mitt sóló
loksins kom var það að vísu
langt, en ég hefði heldur vilj-
að spila fleiri og styttri.
Mér þykir leitt að Colosseum
hafi hætt, sérstaklega þó vegna
Dick's og Dave's. Ég veit að
Jon er þetta mikill léttir. Nú
hlakka ég til þess að komast i
samband við áheyrendur, en í
Colosseum var það ekki svo
gott vegna þess að í kringum
okkur var einhvers konar
34 VIKAN 2.TBL.