Vikan - 01.02.1973, Síða 14

MEÐ
HUNDASLEÐA
TIL NYRZTU
BYGGÐA
ESKIMÓA
Sænskur blaðamaður fór til Thule
i þeim tilgangi að
kynnast lifi heimskautseskimóa og þaðan
fór hann á hundasleða
til þorpsins Qanaq, sem liggur
30 mílum fyrir norðan Thule.
Hann segir frá lifi Eskimóa,
sérstaklega Eskimóakonunnar ......
— Hvernig er hún?
Þessa spurningu hefi ég heyrt
ótal sinnum, síöan ég kom heim
frá Grænlandi. Og venjulega hafa
þeir sem spuröu flissaö og hnippt
i mig.
Og hun — þaö er
Eskimóakonan!
Konan, sem léö er gestum og
smeygir sér skjótlega úr skinn-
brókum og héraskinnssokkum,
strax ef karlmaöur litur á hana.
Ég veit ekki hvaöan þessi mynd
af henni er runnin. Ef til vill frá
dönsku heimskautaförunum, meö
Peter Freuchen i broddi
fylkingar, sem hafa búið til þessa
þjóðsögu.
Og það getur verið aö þeir hafi
fengið konu léöa viö og viö og þaö
getur hneykslaö okkur, en þá
gleymum viö að Ihuga að-
stæöurnar, — hið haröa og
miskunnarlausa heimskautalíf,
sem mótar manneskjurnar á sér-
stakan hátt. Hugleiöiö þaö.
Þið búiö I einöngruöum heimi
snæs og isa, innikróuð milli
jökulsins og hafsins, sem ætiö er
úfiö og stormasamt.
Þarna búið þiö með eiginkonu
og sjö-átta börnum.
Dag nokkurn sést hilla undir
aökomumann úti á Isbreiðunni,
en hún virðist óendanleg, þvi aö
þarna er allt land undir Is og snjó
i tiu mánuöi ársins. Hundarnir,
sem liggja I kringum kofana,
reka upp mikil spangól, þegar
þeir heyra Iskrið I sleöa-
meiðunum.
Þetta gæti veriö góöur vinur,
gæti veriö einhver i likingu við
Peter Freuchen.
Maöbr, sem kemur meö fréttir
utan úr heimi. Einhver, sem hægt
er aö tala við. Það getur veriö
maöur, sem hefir verið svo
mánuöum skipti úti á Isbreiöunni,
einn og einmana.
Hvernig tekur maður svo á
móti sllkum gesti? Ég myndi ekki
hika viÖ aö bjóöa honum þaö
bezta, konuna mlna. Og hún
myndi skilja þaö.
Ennú.sextlu-sjötíu árum siöar,
er myndin önnur. Og dökkleitari.
Ég er aö hugsa um þær Eskimóa-
konur, sem meö eiginmönnum
sinum, börnum og fjölskyldum,
er hrúgað saman I einskonar
gettó á Suður-Grænlandi.
Þær konur eru miskunnarlaust
notaðar af dönskum túristum og
verkamönnum. Og þar er hin
gamla menning Eskimóanna <aö
drukkna I brennivlni.
Þar hafa dönsku læknarnir
aöallega tvennt aö berjast við,
kynsjúkdóma og limlestar konur!
En þaö eru ekki þær konur, sem
þessar linur eiga að fjalla um,
heldur konur heimskauta-
eskimóanna, sem búa á Norö-
vestur-Grænlandi. Þar búa um
það bil 300 Eskimóar ennþá og
lifa sama frjálsa llfinu og for-
feöur þeirra geröu I margar aldir.
i meira en 5000 ár hafa
Eskimóakonur notað hnlf — ulun
— eins og sést hér á myndinni, til
aö hreinsa meö skinn, já, og til aö
boröa meö.
Torge er rúmlega þrltug
Eskimóakona. Hún gekk i skóla
og vildi kynnast lifinu annars-
staöar. Skyldi hún liéndast heima
i framtiöinni?
Á okkar mælikvaröa myndu bústaöir sem þessi, vera bendlaöir viö
fátækrahverfi. 4x6 fermetra herbergi getur rúmaö 6-8 manna
fjöldkyldu. Innréttingin er einföld, veggfastir svefnbekkir, eldstæöi I
einu . hornimí, oliuvél og þegar bezt lætur, eldhúsborö eöa hilla.
Skinnin hanga til þerris I loftinu.
Þaöer verk kvennanna aö búa til húökeipa. Þær sauma saman skinnin
meö sinaþráöum, sem teknir eru úr hrygglengju náhvala. Þaö eru
aldrei notaöir naglar til aö festa skinnin á grindina.
14 VIKAN 5. TBL.