Vikan - 01.02.1973, Side 31

HVAÐ SEGJA
FORELDRAR__________________
FramhuJd al bls. 17.
Hér viö bætist, aö kynhvötin
vaknar ekki skyndilega á kyn-
þroskaaldrinum, og ein bók
kemur henni ekki af stað. Móðir
Hirgittu var hrædd um, að bókin
inyndi lokka litlu stúlkuna hennar
til einhvers, og það var i von um
að geta verndað hana, sem hún
faldi bókina og reyndi að komast
hjá að ræða þessi efni. Hún gerði
sér ekki grein fyrir þvi, að allir
unglingar eru forvitnir um þær
hreytingar, sem verða á þeim,
þet*ar þeir eru 14—16 ára. Móðir
Birgittu vissi ekki heldur, að
lafnvel ungbörn eiga sitt kynlif,
þótt flestir fullorðnir eigi bágt
með að viðurkenna það.
Drengir og stúlkur hafa
wmjulega mikinn áhuga á hinu
i ' inu Ou á kvnþroskaskeiðinu
f\lgjast þau vel með þroska eigin
K,iinu og bera sig saiaan \iö
telagana. Dagdraumar, skot.
Imyndanir, kynferðislegar til-
tinningar — og sjálfsfróun, allt
þetta heyrir aldrinum til, og það
er ekkert, sem maður þarf að
skammast sin fyrir. Við ræðum
þetta nánar innan skamms.
Nokkrir unglingar eru seinni til
þroska en aðrir (fólk er eins ólikt
að þvi leyti og öllu öðru leyti) —
og það eru mjög fáir 15—16 ára
unglingar, sem sofa saman.
Foreldrum finnst yfirleitt, að"
unga fólkið eigi að biða, eins lengi
og unnt er, og þess vegna veröa
\ iðbrögö þeirra eins og hjá móöur
líirgittu, sem helzt viidi þegja
vandamálin i hel Þeim gleymist,
að kynþroski tekur á sig margar
saklausari myndir en þá að sofa
bjá Og þeir gera sér, ekki fulla
grein fyrir þvi, að kynlif er
eðlilegur hluti af lifi sérhvers
rnanns allt frá bernsku. Það er
alls ókleift að setja reglur,
hvenær fólk á að fara að hugsa
um þessi efni. Þaö eina, sem
iullyrt verður, er aö flestir
unglingar verða kynþroska 13—15
Ira það er að segja þá fara
stúlkurnar að fá blæðingar og
Irengjum verður sáöfall á
næturnar. Það er mjög mikil-
va-gt, að unglingarnir hafi fengið
fræðslu, áður en þeir komast á
þennan aldur. Annars er hætta á,
að stúlkurnar verði skelfingu
lostnar, þegar þeim tekur aö
bla-ða, og drengirnir fyrirverða
sig fyrir, að sæðið hefur sett blett
i náttbuxurnar.
I
„Þii getur alltaf koniiö til min”
l i^.ii iimöii llugitlu var svona
'<1 'iö levfa hi’tini að ]_esa
bókina frá frænkunni, var það aö
einhverju leyii a! omeövituðum
ótta við spurningar, sem hún gæti
ekki svaraö Þegar móöir
Birgittu var unglingur, voru kyn-
ferðismál feimnismál i flestra
augum, og hún var ekki komin
yfir þessa afstöðu enn. Þaö var i
mesta lagi talaðum, hvernig börn
yröu til, en ekki hvernig mætti
forðast getnað, og á tækni i ásta-
leikjum var alls ekki minnzt.
Fyrir aðeins tiu árum voru bækur
um kynlif sjaldgæfar i bóka-
hillum heimilanna. Flestir áttu
ekki einu sinni bækur um efniö, og
enn i dag er margt fulloröið fólk
mjög illa að sér um kynferðismál.
Þvi er það feimið og óöruggt,
þegar það talar um þau efni. Það
sér kannski greinar i vissum
blöðum, en það litur enn á þetta
sem eitthvað „djarft” og
dónalegt. Það kallar ailt saman
„klám”.
Móðir Birgittu er af kynslóð,
sem yfirleitt ber þess merki að
hafa fengið ranga fræðslu um
kynferðismál. Því er erfitt að fá
hana til að skilja, að nú eru þau
mál rædd vandlega, og það er
skylda manns að fræða börn sin
um þau. Siðustu kannanir sýna,
að á 70 af hverjum 100 heimilum
eru kynferðismál alls ekki rædd
eða aðeins þegar nauð krefur.
Þess vegna megið þið ekki halda,
að foreldrar ykkar séu eitthvað
teprulegri en aðrir, ef þeir ergja
sig yfir þvi, að þið lesiö bækur um
likantsfræði og kynlif.
Margir foreldrar segja
sjálfsagt það sama og móöir
Birgittu: „Þú getur alltaf komið
til min, ef þig langar til aö vita
um eitthvað.” Þetta hljómar
fallega, en þó er þetta að sneiða
hjá vandamálunum, þvi hálf-
vaxin börn spyrja sjaldan sjálf-
krafa. Auk þess þarf maður að
vita töluvert til aö geta spurt,
annars veit maður ekki, hvar skal
byrja. Það væri betra, að for-
eldrarnir notuðu tækifæri á borð
við blaðagrein, sjónvarpsþátt eöa
kvikmynd til að hefja umræður
um efnlð. Þeir eru skyldugir til að
gera það, allt frá þvi að börnin
eru lítil (flest börn spyrja mikið á
aldrinum 3—5 ára), svo að
umræður um kynferðismál verði
ekkert „sérstakt”.
Vnga fólkið spvr ekki ótilkvatt,
nema afstaðan gagnvart
kynteröismalum se opinská,
fordómalaus á heimilinu. Þaö
lætur sér nægja að hvislast á viö
félagana og skoða klámblöð. Þaö
siðarnefnda er slæm aðferð til að
læra um kynlifið. Klámblöð gefa
nefnilega mjög ranga mynd af
þvi, og því er nauðsynlegt að
segja unglingnum, hvernig það er
i raun og veru. Drengirnir mega
helzt ekki haldn að allar konur
hlaupi um á svörtum nærfötum
ng Ijiöi bara ellir þvi, aö einhver »
maður komi og „geri eitthvað viö
þær”! Margir kennarar vita, að
8—10 ára krakkar skiptast á
klámmyndum, og það verður aö
hafa það i huga. Það stoöar ekki
að banna börnum að skoða þessi
blöð eða skamma þau, er þau eru
með „ljótar myndir” I skóla-
töskunni.
Kennslukonan sein roðnar
Margt fullorðið fólk heldur, að
unglingarnir viti allt um kynlifið,
vegna þess aö jaínvel börn slá um
sig með finum orðum og orða-
tiltækjum og af þvi að „blöðin eru
full af þessu”. En sú er ekki
raunin. Það skortir enn nokkuð á
heilbrigða fræðslu, og allar hálf-
kveðnu visurnar, sem krakkar
heyra, gera oft meira ógagn en
gagn. Margur misskilningurinn
er byggður á þeim. Og margir
þora ekki aö spyrja, þegar þeir
eru i vafa, af ótta við að verða sér
til skammar. Þeim dettur ekki I
hug, að félagarnir þykjast lika
vita meira en þeir gera og nota
fjölda oröa, sem þeir skilja ekki
alltaf til fulls.
1 mörgum skólum er kynferöis-
fræðsiu enn ábótavant, vegna
þess að kennararnir hvorki geta
né vilja ræöa þessi efni viö
nemendur. 16 ára stúlka sagöi
mér nýlega frá þvi, að hún hefði
haft kennara, sem annaöhvort
faldi andlitið i höndum sér eða
stóö aftast i bekknum, þegar hann
kenndi þeim um kynlif. Auðvitað
var harðbannað að snúa sér viö
og horfa á hann. Og yfirleitt eru
sögurnar um kennslukonuna, sem
roönar, ekki ýktar. En annars
staöar gengur miklu betur, þvi aö
smám saman taka ungir
kennarar við störfum, og þeir lita
flestir á kynlifiö sem sjálfsagðan
hlut. Ef kennarinn er eðlilegur og
rólegur, hefur það áhrif á
nemendurna, góð áhrif, sem lengi
eimir eftir af. En kennurunum
verður annars að segja það til
afsökunar, aö þeir voru sjálfir
sviknir um almennilega
kynferðisfræðslu.
Litil börn tala ekki lengur um
býflugur og blóm. Þau vita öll, aö
litlu börnin koma úr maganum á
mömmu. Biðji einhver þau að
sýna á teikningu, hvernig börn
veröa til, teikna þau flest mynd af
manni með typpið út i loftiö og
nakta konu, sem á von á barni.
Eldri börn vita, aö frjóvgun
verður viö það, aö sæöi mannsins
rennur saman við egg konunnar,
og að unnt er aö forðast getnað
meö ýmsum ráðum. En það er
mikill munur á þvi að vita þetta
og að þekkja viðbrögð fólks
kynferðislega og vita, hvernig
manni getur liðið vel saman.
Kynlifið er flókið, og flestir
unglingar eru spenntir að komast
að þvi, hvernig „það er”, og
flestir eru hræddir i fyrsta skipti.
Menn hafa ekki fyrr en á siðustu
árum gert rannsókriir á kyn-
viöbrögðum fólks. Bandarisku
visindamennirnir Masters og
Johnson gerðu athyglisveröar
tilraunir meö þvi aö láta fólk
liggja saman á sérstaklega
útbúnum rannsóknarstofum. Bók
þeirra, „Kynferðisleg viðbrögð
fólks”, er heldur torskilin fyrir
ungt fólk, en hún hefur kennt
okkur að tala um kynferðismál á
nýjan hátt. Sálfræðingarnir Inge
og Sten Hegeler hafa unnið
ötullega aö þvi að fá fólk á
Norðurlöndum til að ræða opin-
skátt um vandamál kynlifsins.
Flestir eiga við vanda að etja i
þessum efnum, en hingað til hefur
fólk átt erfitt með að tala um
hann. Fullorönum hættir oft til að
gera litið úr vandamálum
unglinganna, þegar þeir ræða um
þau. En innst inni vita þeir vel, að
þaö getur verið erfitt aö byrja,
bæöi fyrir drengi og stúlkur, og
fjöldamörg hjón hafa sáralitla
ánægju af samlifinu.
Nú mætHiætla, að þeir vildu, að
börnum þéirra ‘gengi betur. En
máliö er ekki svo einfalt. Þess
vegna verðið þið aö ýta svolitið
undir foreldra ykkar, segja þeim
til dæmis, að þessi bók sé ails ekki
hugsuö sem hvatning til 15 ára
krakka til að sofa hjá, heldur sé
henni ætlaö að kenna þeim aö
komast hjá vandræöum. Þaö er
nefnilega það, sem foreldrar
ykkar eru svo hræddir um, og það
er fallega hugsað. Ungt fólk nú á
dögum, sem hefur fengiö góða
kynferðisfræöslu, er í rauninni
5. TBL. VIKAN 31