Vikan - 30.08.1973, Qupperneq 46

Fyrir sumarfri lauk sjónvarpiö
viö sýningu „Þátta úr hjóna-
bandi”, sjónvarpsmyndaflokks,
sem hinn frægi leikstjóri Ingmar
Bergman samdi og stjórnaöi.
Sunnudagskvöldin, sem þættirnir
voru sýndir á, rööuöu fjölskyld-
urnar sér fyrir framan sjón-
varpstækin og horföu undrandi,
skelfdar og hissa á, hvernig Berg-
man dró upp myndir, sem alveg
eins gætu veriö þeirra eigin. I vor
var frumsýnd i Sviþjóö ný mynd
eftir Bergman: „Hvisloghróp”. I
hlutverkum eru sömu leikarar og
i „Þáttum Ur hjónabandi”: Liv
Ullmann og Erland Josepsson.
Bergman kallar myndina
„draum, þrá eða kannske von”.
Greinin, sem hér fer á eftir, er
skrifuö af norska blaöamannin-
um, Arne Sellermark.
Þaö hendir oft, aö maöur fær
löngun til aö breyta lifsbraut
sinni. Löngunin getur komið eftir
aö maöur hefur hitt manneskju,
eftir að hafa séö kvikmynd, leik-
rit, málverk eöa hlustaö á tón-
verk.
„Hvisl og hróp” er þannig
mynd.
Ingmar Bergman leiöir okkur æ
dýpra i draum.
Viö erum stödd á gömlum
bóndabæ viö vik Malaren
(stærsta stööuvatn I Sviþjóö).
Fyrir utan er garðurinn, sveipað-
ur haustþoku, allt er eyöilegt,
kyrrt og hrörlegt.
Þetta er um aldamótin.
Agnes liggur fyrir dauöanum, á
mörkum hins eilífa einmana-
leika. Hún vaknar og berst viö
sársaukann, hún tekur dagbókina
og skrifar: „Þaö er árla mánu-
dagsmorguns og mér liöur illa.
Systur mlnar og Anna skiptast á
um aö vaka yfir mér. Þaö er vin-
gjarnlegt af þeim. Þá er ég ekki
jafij einmana i myrkrinu. . . .”
Anna er þjónustustúlkan. Þeg-
ar hún var ung stúlka, eignaðist
hún barn og Agnes annaöist hana
og barniö. Nú er barniö dáiö, eri
hin innilega vinátta milli þeirra
Agnesar stendur. Anna er kyrr-
lát, innhverf og óútreiknanleg.
HUn er þunglamaleg i fasi.
Þegar þau sem vaka veröa
skyndilega vör viö nálægö dauö-
ans, róast þau i allri þeirri viö-
kvæmni, sem umlykur hinn þjáöa
likama.
— Þú ert svo góö, þú ert svo
góö, hvislar hún i þvi hún sofnar.
Ég græt, þegar ég sé umhyggj-
una. Ég hef aldrei séð manneskju
eins og önnu á hvita tjaldinu,
þetta hlýtur aö vera I fyrsta
skipti, sem móöurtilfinningin,
móöurástin er skilgreind svo opiö
og einfaldlega. Traustiö, siöasta
hjálpin til þess deyjandi, er alltaf
nálægt, varminn og umhyggjan,
sem segir: ég skil þig og vil vera
hjá þér.
„Geföu mér barm aö blunda viö
er breytist gleöi I neyö. . .”
46 VÍKAN 35. TBL.
I
HVÍSL
OGHRÓP
viljum viö öll nálgast.
Hvað hindrar okkur?
Hin deyjandi Agnes á tvær syst-
ur, sem eru mjög ólikar, en eitt
eiga þær sameiginlegt: fjarlægö
og fálæti, sem gerir llf þeirra aö
heiviti.
Maria er heit og lifandi. HUn er
dekurbarn og hún er forvitin. Þaö
er fyrst, þegar unnusti hennar
þvingaöi hana til aö lita I spegil,
aö viö kynnumst henni.
— Munnur þinn hefur fengiö
svip af óánægju og hungri. Aöur
var hann bara mjúkur... Fallega
breiða enniö er rist fjórum lfnum
yfir hvora augabrún. Þaö er
kæruleysiö, sem hefur sett sitt
far. Séröu þessa fallegu linu frá
eyrnasnepli til hökunnar? Hún er
ekki svo sjálfsögö lengur. Þar sit-
ur letin og fályndiö. Og hér viö
nefræturnar, þú glottir oft. Af
hverju giottir þú svo? Og undir
augunum þessar þunnu næstum
ósýnilegu hrukkur... vegna leiða
og óþolinmæöi...
Maria segir viö systur sina
Karin:
— Ég vil, að við veröum vinir.
Ég vil, aö viö þurfum aldrei að
berjast hvor viö aöra. . . .
Allt I einu, þegar ég sé systurn-
ar standa svo nálægt hver ann-
arri, man ég eftir, hvaö Ingmar
sagði mér um þessa Karin.
Henni finnst maöur sinn viö-
bjóöslegur, samt er hún honum
trú. HUn lifir lifi sinu I ástandi
lokaðs hugar, og hatur hennar og
hamsleysi er ekki eingöngu beint
gegn honum, heldur sjálfu lfíinu.
Hún hefur aldrei nokkurn tima
notaö hæfileika sina til auð-
sveipni, innileika og þrár eftir
samkennd.
Viö hittum hana meö manni
sinum, lifandi dauöa. Þau boröa
saman i þögn, þjónaö af þjónustu-
stúlkunni önnu. Hatur þeirra er
Systurnar þrjár I myndinni: Agn-
es (Harriet Andersson) Karin
(Ingrid Thulin) og Maria (Liv
Ullman). Þær hafa allar leikiö
mikiö I myndum Bergmans.
stööugt nálægt. Þau slaka ekki á
eitt einasta augnablik I barátt-
unni um, hvort eigi aö lifa hitt af.
Karin veltir vinglasi og þaö
brotnar, viniö litar dúkinn rauöan
og hún horfir hrædd á mann sinn.
En hann lætur sem ekkert sé,
þurrkar sér vendilega um munn-
inn meö munnþurkunni og gengur
inn i svefnherbergi sitt.
Karin situr eftir meö brot Ur
vinglasinu.
Seinna þegar Anna hjálpar
henni aö afklæöast, veröur hún
svo pirruð á augnaráöi þjónustu-
Systurnar og hin trúfasta þjón-
ustustúlka Anna (Kari Sylwan) á
göngutúr I gamla garöinum viö
Malaren. Þaö er um aldamótin.