Vikan - 23.10.1975, Blaðsíða 24

umraL wia
ÁRNJt
BERGMJt NN
BLNOAMANN
-Er nú búið að snúa öllu svo
ratkilega við hér á íslandi, að
blaðamenn séu farnir að hafa
viðtöl við blaðamenn? varð Árna
Bergmann að orði, þegar ég fór
fram á viðtal við hann. Þótt
Árna fyndist í aðra röndina sem
þarna væri farið svolítið aftan
að siðunum, er hann ekki vana-
bundnari en svo, að hann galt
jáyrði við beiðninni, við mælt-
um okkur mót, og ég byrjaði á
að beina hinni klassísku spurn-
ingu um ættir og uppruna til
Árna.
-Liklega er ég eins mikill suð-
urnesjamaður og hægt er að ætl-
ast til, þvi að báðir foreldrar
minir og foreldrar þeirra eru af
Suðurnesjum. Sjálfur er ég
fæddur i Keflavík og alinn þar
upp. í þá daga var Keflavík
ekki stærri en svo, að í hverjum
árgangi barnaskólans var ekki
nema einn bekkur. Plássið var
með eindæmum skemmtilegt til
leikja.-þar var mikið af gömlum
skúrum, ónýtum bátum og öðru
þess háttar, sem er fullorðnu
fólki mikill þyrnir í augum. Á
stríðsárunum var líka byggt
sjúkrahús í Keflavík, en ekki var
fyrr búið að steypa það upp en
sveitarstjórnirnar á Suðurnesjum
tóku að deila um, hvernig rekstri
þess skyldi hagað. Steinkassinn
stóð því ónotaður í nokkur ár. -
dýrlegur kastali handa' okkur
krökkunum að berjast um, enda
vopnuðust allir, sem vettlingi
gátu valdið trésverðum sínum
strax að loknum skóladegi, fóru
til sjúkrahússins, þar sem skipt
var iiði, og síðan var barist um
virkið allt til kvölds.
-1 Keflavík var enginn gagn-
fræðaskóli, þegar ég var að alast
þar upp, en algengt var, að kefl-
vískir unglingar færu í Reyk-
holtsskóla eftir barnaskólann, og
svo var einnig um mig. Sumir
liggja unglingum á hálsi fyrir
það núna, að þeir séu í vand-
ræðum með sig og geti ekkt
haldið uppi félagslífi I skólum,
en ekki var það björgulegra þá.
Við gátum ekki haldið fundi,
og við gátum ekki skrifað blað.
I hæsta lagi við gætum haldið
dansiböll og efnt til táningaásta
en þær skyldi enginn almenni-
legur maður lasta.
-Menntaskólanám stundaði ég
svo I Menntaskólanum á Laugar-
vatni og var í hópi fyrstu stúd-
entanna, sem þaðan brautskráð-
ust. Við vorum fá þarna - ekki
nema tíu í fyrsta stúdentahópn-
um - og það átti sjálfsagt sinn
þátt í, hve góður námsárangur-
inn var. Mig minnir fúxinn hafi
fengið sjö og níutíu í aðaleink-
unn. Eftir stúdentsprófin fórum
við í þriggja daga skólaferðalag
til Snæfellsness, og á balli þar
hittum við nýstúdenta úr
Menntaskólanum í Reykjavík.
Þeir gerðu hróp að okkur, „þess-
um andskotans kúristum”, - pg
að nokkrum verðleikum, því að
auðvitað var færra, sem truflaði
í fámenninu austur á Laugar-
vatni en í Reykjavík. Menn
höfðu lítið við að vera annað en
lestur, og þótt Menntaskólinn á
Laugarvatni væri áreiðanlega
rauðasti menntaskóli landsins
á sínum fyrstu árum, efuðumst
við aldrei um skólann sjálfan
sem slíkan. Menn voru kannski
eitthvað að fjasa um óeðlilega
hátt hlutfall latínu í námsefn-
inu, en öllu lengra náði gagn-
rýnin ekki.
-Haustið eftir stúdentspróf fór
ég svo til náms 1 rússnesku og
rússneskum fræðum við f ílólóg-
Isku deildina í Moskvuháskóla.
í Moskvu var ég I alls átta ár
og kom ekki hingað heim
alkominn fyrr en 1962. Þessi
ár 1 Moskvu voru auðvitað lær-
dómsrlk og eftirminnileg og
ekki sist fyrir þá sök, að þá voru
margar hræringar I sovésku
þjóðltfi - tuttugasta flokksþingið
var haldið, og endurskoðunar-
stefna Krútsjoffs var lögð fram.
Kannski var Krútsjoff á vissan
hátt skammsýnn maður og svo-
lítill flautaþyrill - var alltaf að
koma með allsherjarlausnir ofan
á aðrar allsherjarlausnir - en
þetta gerði það m.a. að verkum,
að töluvert rót komst á samfél-
agið ekki síst á menningarlíf,
nýjar raddir og nýstárlegar fóru
að heyrast, og menn litu heldur
björtum augum til framtíðar-
innar. Menn, sem lengi höfðu
verið I skipulegri gleymsku, voru
endurreistir. Drjúgan þátt í því
átti útkoma endurminninga llju
Lhrenbúrgs, sem var mikilvirkur
rithöfundur og blaðamaður, en
þar sagði hann einmitt frá ýms-
um mikilhæfum mönnum, sem
fallið höfðu I ónáð og verið þag-
aðir í hel. Ég man, að Ilja
Ehrenbúrg kom í háskólann og
las upp úr endurminningum
sínum. Múgur og margmenni
hópaðist saman til að hlýða á
hann. Þröngin var svo mikil, að
ég sá aldrei sviðið, enda hékk
ég I stiga, sem lá upp á loft,
og heyrði ekki nema óm af því
sem fram fór, en stemningin var
óskapleg. Á þessu tímabili hélt
Évtúsénkó einnig sln frægu
ljóðakvöld I stórum Iþróttahöll-
um, sem yfirleitt þarf korbútolg-
ur til að fylla.
- Fannsl þér rússar fylgjast
betur með menningarlífi en ísl-
endingar?
- Um það á ég mjög erfitt
með að dæma, þvl að I mínum
kunningjahópi I Moskvu voru
fyrst og fremst stúdentar. En
Fólk heldur það hafi verið svo
frjálst, þegar það var ' að móta
þennan smekk sinn...
24 VIKAN 43. TBL.