Vikan - 01.04.1976, Síða 37

Smásaga eftir
H. E. Bates
HATTURINN
Ungfrú Manktelow, sem í ör-
væntingu sinni hafði byrjað að skola
hárið á sér upp úr brúnleitri lit-
blöndu, hafði aldrci sagt hreint út,
að kvenhattagerð væri besta atvinn-
an, sem til væri. En með sjálfri
sér hafði hún þó alltaf vitað, að
svo var.
Or litlu stofunni hennar bakatil
í húsinu, þar sem grátt hattafóður,
heilu lengjurnar af marglitum borð-
um og kögraðar bryddingar voru
hengdar yfir stóla, borð og jafnvel
á arinhilluna, horfði hún út yfir
malbikaðan húsagarð, þar sem tveir
helmingar af bjórtunnum höfðu
inni að halda dauðar kræklur
tveggja alparósarunna. Ekki mundi
hún, hvenær þeim hafði verið
plantað, hún vissi aðeins, að þeir
höfðu aldrei blómstrað og síðan
dáið. En einn góðan veðurdag,
þegar hún hefði tíma, ætlaði hún
að kippa þessum brúnu kræklum
upp og gróðursctja eitthvað líflegra
t þeirra stað. Kannski indverskar
hrafnaklukkur eða geraníur eða
jafnvel tóbaksplöntur, þær myndu
ilma svo yndislcga, þegar garðurinn
var dimntur og heitur á sumar-
kvöldum. Hún var mjög hrifin af
blómum, en aðalerfiðleikarnir við
blómin voru kettir. Maður gróður-
setti eitthvað, og um leið, strax
næsta dag, rifu kettir það upp aftur
og drápu það. Þctta var það versta,
hugsaði hún, við að eiga heima t
grenndinni við götu eins og Austur-
götu. ÖII jörð var hulin malbiki.
Allir bakgarðarnir voru fullir af
köttum, og þar uxu aldrei nein
blóm.
Frú Daley, viðskiptavinur með
stórt, skorpið andlit, dapurlcgt enni
og föl eyru, sem líktust kökudeigi,
pikkuðu með gaffli, horfði órólega
á hatt á viðargínu, sem ungfrú
Manktelow var að leggja síðustu
hönd á.
Hún vissi ekki almennilega, hvað
hún átti að hugsa um þennan hatt.
Hann virtist ekki hæfa hennar per-
sónuleika, hugsaði hún með sér.
Hann sýndist of ábcrandi fyrir
hana....
,,Ég hafði í huga eitthvað ein-
faldara úr velúr. ”
,,Velúr?” sagði ungfrú Mankte-
low. ,,Ég myndu nú halda, að velúr
væri ckki fyrir þig.”
,,Það sem Joe sagði...”
H.E. BATES er þekktastur fyrir
sveitalífssögur sínar. Hann er orð-
inn kunnugur íslenskum sjónvarþs-
áhorfendum vegna sjónvarþsmynda
sem gerðar hafa verið eftir sögum
hans og voru sýndar hér á s.l. vetri.
Bates farast svo sjálfum orð um
smásöguna: .......Nútímasmásagan
er fegrað brot af lífinu. sem þó er
utan þess. Það er einmitt stuttleiki
hennar, sem útilokar allar nakvcem-
ar útlistanir. Lesandinn verður að
skyggnast út fyrir hinar prentuðu
síður og gera sér í hugarlund þá
hluti, sem höfundurinn hefur að-
eins afhjúþað að litlu leyti...."
, Joe?” sagði ungfrú Manktelow.
Hún rispaði á sér neðri vörina,
þegar hún tók heldur snögglega
út úr sér einn af títuprjónunum,
sem hún hafði notað við hatta-
gerðina. ..Hvernig líður Joe?”
Blomið, sem hún var að festa
á hatt frú Daleys, líktist einhvers
konar kynblendingi af óhrjálegri
pelargóníu og eldrauðri, ofþrosk-
aðri draumsóleyju. Það var dálítið
rykugt í miðjunni, en það myndi
dustast af, og þcgar hatturinn væri
tilbúinn, myndi ekkert á því bera.
,,Þú þekkir Joe,” sagði frú
Daley. ,,Þú veist, hvernig Joe er.
Joe er alltaf eins.”
Röddin var litlaus vegna áhuga-
leysis á Joe. Hún teygði sig og
snerti hattinn. Sú tilfinning, að
hann hæfði henni ekki, skein út úr
andlitinu. Mjó rifa kom í Ijós fyrir
ofan efri góm fölsku tannanna og
gerði svip hennar afar tómlegan.
,,Ég hef verið með velúr í huga
í allan vetur,” sagði hún.
,,I vetur, já það er allt í lagi,”
sagði ungfrú Manktelow. ,,Látum
það vera að vetrarlagi. En þú þarfn-
ast einhvers litríkara, nú þegar vorið
er komið. ”
I garðinum og í Austurgötu
handan hans voru cngin merki vors.
Á tjargaðri girðingunni kúrði brúnn
köttur, og febrúarvindurinn ýfði
feld hans. Svartur þokumökkur
grúfði yfir bakaríinu. Bakaríið var
líka utanhúss bjórstofa, og þaðan
bárust allskyns hljóð, sem ungfrú
Manktelow þekkti vel. Bjórtunnur,
sem velt var inn á hliðarpallana.
Karlmannaraddir. Skóflur, sem
strukust við gólfið í bökunarhúsinu.
Hún þekkti líka hljóminn af
hlátrijoe Daley, þegar hann gant-
aðist við bakarann.
,,Besta ráðið e’r að máta hann,”
sagði hún. Hún tók síðustu títu-
prjónana út úr sér.
Hatturinn var hálfkaffærður í
linkulegu blómahafinu, eldrauðu,
svörtu og rykugu, þar sem hann
klæddi viðardrumbinn.
,,Það er eina ráðið. ’'
Joe Daley var stór maður með
ákaflega rauðan litarhátt og fjörleg
dansandi augu, Ijósblá, sem vegna
kæti sinnar virtust standa út úr
enninu eins og rækjuaugu. Á
sumrin var bjórhúsið svalt. Á vet-
urna var bakaríið alltaf vel kynt og
notalegt, og Joe var þar næstum
alltaf. Fólki var ekki leyft að drckka
inni I bjórhúsinu, því að það hafði
aðeins takmarkað leyfi, en ekkert
kom I veg fyrir, að bakarinn og Joe
Daley fengju sér bjórflöskur í bak-
aríinu þar inn af. Þar höfðu þeir
margar bjórflöskur, og stundum
stansaði Joe yfir nóttina á meðan
vcrið var að baka. Hann og bakar-
inn hlógu yfir bjórnum á meðan
brauðin bökuðust, og ungfrú
Manktelow, sem var vakandi,
heyrði til þeirra úr herberginu sínu.
,,Þctta er bara til bráðabirgða,”
sagði hún. ,,Ég er ekki búin að
festa neitt.”
Þegar hún setti hattinn á höfuð
frú Daleys, virtust stóru, klessulegu
eyrun á henni varla bera hann uppi.
Á kynlegan hátt gerðu blómin
frú Daley enn þunglamalegri, eldri
og ólögulegri.
,,Ég hugsa, að blómin þurfi
að vera hærra uppi,” sagði ungfrú
Manktelow. ,,Það hækkar þig ofur-
lítið. Það er einmitt það. sem þú
þarfnast.”
Frú Daley var öll lítil nema höf-
uðið. Ungfrú Manktelow gat ekki
skilið, hversvegna svo stór, hraustur
og kröftugur karlmaður eins og Joe
Daley gat fallið fyrir svona lítilli
konu. Hún vissi svo sem ckki.
hvernig fólk féll hvert fyrir öðtu
yfirlcitt. Það var leyndardómur.
hvernig manneskja varð hrifin af og
kynntist annarri.
..Reynum það hérna.” Blómið
scm var fest efst á hattinn, virtist
eins stórt og umferðarmerki. ,.Ég
ætla rétt að næla það fast. og þá
geturðu séð. hvað þér finnst.”
Joe var alveg ágætur. alltaf
hlæjandi. Ungfrú Manktelow þótti
svo gott að fá sér nýtt brauð og
kakó á kvöldin, og stundum um
tíulcvtið. þegar hún fór vfir í bakar-
íið að sækja sér nýtt og heitt brauð
úr ofninum, var Joe þar. Þetta var
fyrsti baksturinn. Loftið var þrungið
af hitanum í bakaríinu, brauð-
ilminum og hlátri Joes. Þarna var
gerilmurinn af brauði og bjór
og hávær, hressilegur hlátur Joes,
þar sem hann tevgði úr sér í hveit-
ugum stól.
..Mér finnst ég sé að missa jafn-
vægið,” sagði frú Daley, ..blómið
er allt óf mikið úti í annarri hlið-
i n n i.' ’
,.Það finnst mér ekki,” sagði
ungfrú Manktelow. ..Hafðu ckki
áhyggjur af því.
Þegar frú Daley horfði í spegil-
inn yfir arinhillunni. sá hún gagn-
rýnið andlit ungfrú Manktelow
koma upp yfir öxlina á sér.
,.Nú skaitu gleyma, að þetta
sért þú.” sagði ungfrú Manktclow.
..Reyndu að ímvnda þér, að þetta
sé eirihver önnur. Dragðu sjálfa þig
í hlé og horfðu á hattinn.”
Frú Daley horfði á kunnuga,
uppþunga spegilmynd sína, og
áhyggjur og óvissa birtust t svipn-
um. Hún gat ekki ímyndað sér, að
hún væri einhver önnur, og aftur
opnaðist munnurinn. Hún fann til
öryggisleysis og snerti hlið blóms-
ins og ýtti því ofurlítið upp á við,
og ungfrú Manktelow sagði: ,,Nei,
PRISMA
■ filffimiWilil
ÓDÝRIR OG HENTUGIR
I mörgum stærðum og gerSum.
Sendum hvert á land sem er.
Biðjið um myndalista.
STÍL-HÚSGÖGN
AUDRREKKU 63 KOPAVOGI Si'MI 44600
14. TBL. VIKAN 37