Vikan - 21.12.1978, Side 6

ER D YRÐLEGT
AÐ DEYJA?
Bifvélavirkinn Frizt Homan, sem nú er
43 ára gamall og þriggja barna faðir, var 38
ára þegar hann var fluttur i Vincenz-
sjúkrahúsið, skömmu eftir að hann hafði
komið til vinnu sinnar, vegna gruns um
kransæðastíflu. Þetta var í nóvember 1972.
Sídegis þann dag barst yfirlækni lyfja-
deildarinnar, dr. Paul Becker, neyðarkall.
Homan hafði fengið ákaft kvalakast. Einni
mínútu síðar var dr. Becker mættur á
staðnum. Hann sagði í skýrslu sinni, að
sársaukinn hefði greinilega stafað af
æðastiflu, sem valdið hefði hjartaáfalli og
hjartslátturinn hefði stöðvast.
Við sjúklinginn var þegar beitt öllum
hugsanlegum læknisaðgerðum og innan
fjögurra minútna fór árangur að koma í
ljós og hjartastarfsemin hófst að nýju. Það
var vakað yfir hinum endurlífgaða
hjartasjúklingi í fjóra daga, en síðan var
hann fluttur í venjulega sjúkrastofu.
Fjórum vikum síðar var hann útskrifaður
úr sjúkrahúsinu.
Fjórum árum síðar lýsti Fritz Homan
sjálfur fyrir lífgjafa sínum gangi endur-
lífgunartilraunanna í öllum smáatriðum.
Dr. Becker sagði svo frá því.
„Hann skýrði mér nákvæmlega frá því,
sem við höfðum gert við hann — og
reyndar sá hann mig ekki standa við rúm
sitt, heldur horfði á mig að ofan, eins og
hann svifi einhvers staðar upp undir
loftinu. Hann reyndi einnig að kalla til mín
og segja: „Látið mig vera! Látið mig í friði!”
Því Fritz Homan leið mjög vel. Hann var
frjáls og ánægður. í kringum hann var allt
bjart og þessi birta var sársaukalaus og
hann var fullkomlega rólegur.”
II.
Hinn 16. september 1964 var svissneski
húsameistarinn Stefan von Jankovich
farþegi í Alfa Romeo-bifreið á leiðinni til
Luganó. Kl. 11.10 mættu þeir hægfara
bílalest, sem stór flutningabíll var að fara
framúr, en þetta var tveggja akreina braut.
í lögregluskýrslu segir, að ckumaður
flutningabílsins, roskinn maður, hafi
truflast við framúraksturinn og ekki hafi
verið hægt að afstýra árekstri.
Jankovich gerði sér á augabragði grein
fyrir hinni bráðu lífshættu. Hann hrópaði.
Sjónarvottar segja að um leið og árekstur-
inn varð hafi hann kastast á framrúðuna og
síðan út úr bílnum á götuna, þar sem hann
lá með 18 beinbrot.
Læknirinn sem kom á slysstaðinn
nokkrum mínútum síðar sannreyndi að
hjartað var hætt að slá.
En sjálfur var Jankovich að eigin sögn
staddur um þrem metrum fyrir ofan
slysstaðinn. Skilningarvit hans voru
starfandi og minni hans nam allt.
„Ég sveif yfir slysstaðnum og sá þar líf-
lausan og stórslasaðan líkama minn
nákvæmlega í því ástandi eins og ég sá því
síðar lýst í lögregluskýrslunni.”
Hann horfði á hvernig læknirinn opnaði
munn hans með smáspaða og reyndi að
koma honum til að anda. Síðan sá hann
lækninn standa upp og heyrði hann segja:
„Það er ekkert hægt að gera, hann er
látinn.”
Jankovich fannst „athyglisvert að horfa
UNDARLEG ATVIKVIII
ÆVAR R. KVARAN
á þessa hræðilegu sýn, hvernig maður lést
eftir bílslys þarna niðri . . . ég sjálfur.” Og
á meðan var hann „laus við geðshræringu,
alveg rólegur, við himneska, unaðslega
liðan.”
Þessa lýsingu birti Jankovich sjálfur níu
árum eftir slysið. Hann er nú 58 ára gamall.
III.
Leikarinn og söngvarinn Charles
Aznavour lét liða 16 ár áður en hann
skýrði frá því, sem hann varð fyrir þ. 31.
ágúst 1956 á þjóðvegi i Frakklandi í
námunda við Brignoles. Það var líka
bílslys.
„Of seint að vikja, vörubíllinn birtist svo
skyndilega, að við áreksturinn gat ég aðeins
gripið krampataki um stýrið.”
Hann missti meðvitund, en jafnframt
einnig þá skelfilegu tilfinningu, að slys
hefði orðið. „Ég var gagntekinn sælukennd
sem aðeins jókst við það, að þægilegur ylur
fór um líkama minn.” Hann heyrði
einhvern segja: „Guð minn góður! Hann er
dáinn!” Þá varð honum fyrst ljóst, „að
það var verið að tala um mig. Einhvern
veginn fannst mér sem mér létti óskaplega.
Þetta var þá dauðinn, sem við erum svo
hrædd við alla okkar ævi!”
Nú er Charles Aznavour 54 ára gamall.
IV.
Eitt sinn skal hver deyja. Þetta er ef til
vill hið eina, sem hægt er að segja með
fullri vissu, að allir menn séu sammála um.
Fæstir hafa þó mikinn áhuga á að hugsa
um það. Þvert á móti. Fólk vill helst ekki
minnast á það. Það má jafnvel segja, að
áhugi fólks á dauða annarra standi í öfugu
hlutfalli við áhugann á eigin dauða.
Kannski er það ekki nema mannlegt, þó
það sé ef til vill ekki að sama skapi
hyggilegt.
En hvað sem því líður, þá hefur það þó
verið rannsakað á vísindalegan hátt, að
meiri hluti íslendinga a.m.k. trúir því að
þeir eigi annað líf í vændum, þegar þessu
lýkur. En það svarar vitanlega ekki
spurningunni: Hvernig er það?
Um það eru til miklar bókmenntir
skrifaðar af látnu fólki, sem hefur getað
komið þessari vitneskju til okkar með hjálp
sálrænna manna, sem stundum eru kallaðir
miðlar. Fer það eftir eðli þeirra hæfileika,
sem viðkomandi miðill býr yfir, með
hverjum hætti þessum upplýsingum frá
látnum er komið fram. Það getur t.d. bæði
verið með þeim hætti, að látin vera talar
gegnum miðil, þ.e. með hans rödd meðan
hann er i transi, eða með því að sálræn
persóna skrifar ósjálfrátt. Einn frægasti
miðill Bandaríkjanna, frú Piper, var svo
mögnuð að hún skrifaði ósjálfrátt
samtímis með báðum höndum, hvor
höndin með sitt efni og ólíka rithönd. Á
sama tíma var einnig talað í gegnum hana,
eins og venjulegir miðlar gera í transi. Hún
gat þannig samtímis verið notuð af þrem
ólíkum verum. Slíkt er vitanlega afar
sjaldgæft. En þetta hefur verið vottað
meðal annarra af einum frægasta
sálfræðingi og heimspekingi
Bandaríkjanna, William James, sem
rannsakaði hæfileika þessa frábæra miðils í
áratugi.
En nú bætist það við, að fjöldi fólks
hefur orðið fyrir þeirri undarlegu reynslu
að deyja, þ.e.a.s. viðkomandi læknir hefur
lýst því yfir, að manneskjan sé látin, enda
öll merki lífs, svo sem andardráttur og
blóðrás, stöðvuð. Stundum tekst að lífga
þetta fólk við á ný, kveikja lífsneistann, ,
sem slokknaður var, með nuddi og ýmsum
tæknilegum læknisaðferðum eða þá að
sjúklingurinn vaknar á ný til lífsins af
óskiljanlegum ástæðum. Þær frásagnir,
sem þáttur þessi hófst á, eru þess eðlis. Svo
er að sjá, að þótt fólk þetta hafi t.d. orðið
fyrir hinum hræðilegustu slysum, þá virðist
fc Vikan si.tbl.