Vikan - 21.12.1978, Side 10

Að brosa
framan /
tannlækni
Fólk bölvar tannlæknum óskaplega. Bæði vegna þess að
það getur verið sársaukafullt að heimsækja þá og einnig
vegna þess hvað það er dýrt. Við sársaukanum er ekkert
að gera og okkur dettur ekki í hug að tannlæknar séu að
pína fólk að gamni sínu. En það er annað mál með
kostnaðinn. Ef það viðurkennist að tannlækningar falli
undir heilsuvernd má spyrja hvernig á því standi að hið
opinbera tekur ekki meiri þátt í tannlæknakostnaði en
raun ber vitni. Og ekki síður hvernig á því stendur að
taxti tannlæknafélagsins er svona hár.
Það er víða pottur brotinn, hjá tannlæknum sem öðrum.
En allt um það getið þið lesið hér á næstu síðum.
Texti: EIRÍKUR JÓNSSON
Ljósm: JIM SMART
Hver borgar brúsann á íslandi?
Það var ekki fyrr en árið 1975 sem hið
opinbera fór að taka þátt í endurgreiðslu
vegna tannlæknakostnaðar. Fylgdi það í
kjölfar samnings sem gerður var á milli
Tryggingastofnunar ríkisins annars vegar
og tannlæknafélagsins hins vegar. Að vísu
höfðu skólatannlækningar verið við lýði í
fjöldamörg ár í Reykjavík, en sú starfsemi
fór nú fram hjá fíestum einhverra hluta
vegna. Enda má segja það staðreynd að
börn sem slitu sínum fyrstu skóm fyrir
1975 séu nú yfirleitt með mjög skemmdar
eða viðgerðar tennur. Það þarf ekki að
koma neinum á óvart, því eins og taxti
tannlæknafélagsins var og er má telja
næsta ógjörlegt fyrir barnmargar fjöl-
skyldur með meðaltekjur að reka hákarla-
útgerð eins og þá að láta gera við tennur.
En breytingin 1975 var þó ekki alger.
Fyrir það fyrsta átti endurgreiðslan, í
grófum dráttum, aðeins að ná til fólks á
aldrinum 3-16 ára svo og til ófrískra
kvenna, fávita og aldraðra. Um síðustu
áramót voru svo ófrískar konur teknar út
af þessum lista. Annað var, að það voru
ekki allir tannlæknar sem skrifuðu undir
þennan samning. Hvaða ástæður lágu á
bak við það má lesa um annars staðar í
grein þessari. Gert var ráð fyrir að
Tryggingastofnun ríkisins greiddi 50%
kostnaðarins og sveitarfélög legðu fram
jafnmikið á móti.
Engar tölur var hægt að fá um hversu
mikið þetta kostaði opinbera aðila á síðast-
liðnu ári, en hins vegar voru tölur frá 1976
aðgengilegar. Kemur þá í ljós að
kostnaðurinn var rúmlega 500 milljónir
fyrir það árið. Síðan hefur verðbólgan
geisað og getur því fólk margfaldað þessa
tölu með henni.
Hvað slíkt endurgreiðslukerfi myndi
koma til með að kosta opinbera aðila ef þeir
tækju að sér að greiða mestan eða allan
hluta tannlæknakostnaðar, líkt og gert er
hjá læknum, getur enginn sagt um, því þær
tölur yrðu að byggjast á framtölum
tannlækna og í þeim málum veit enginn
hvað rétt er. Ef til kæmi, þá myndi heildar-
kostnaður vegna tannlæknaþjónustu ekki
koma í ljós fyrr en einu ári eftir að ný lög
hefðu tekið gildi og er mjög liklegt að þær
tölur kæmu ýmsum á óvart. Tannlæknar
eru nefnilega í mjög góðri aðstöðu til þess
að ákvarða skatta sína sjálfir, og er nokkuð
sem bendir til þess að þeir séu á einn eða
annan hátt betri eða verri en venjulegt fólk
sem svíkur undan skatti ef það mögulega
getur? Við bara spyrjum.
Skipan tannlæknaþjónustu í
öðrum löndum
í nágrannalöndum okkar er skipan
tannlæknaþjónustu með ýmsu móti sem
vonlegt er. Danir virðast vera með mjög
svipað kerfi og við íslendingar höfum búið
við eftir 1975. Munurinn er aðeins sá, að
þar í landi hefur hið opinbera haft hönd í
bagga með þessum málum í lengri tíma en
hérlendis. í dag fá 90% danskra skólabarna
á aldrinum 6-12 ára tannlæknaþjónustu
hjá skólatannlækningum. Eftir tvö ár
verða 4-5 og 13-14 ára börn einnig komin
inn í þetta kerfi. Danska sjúkrasamlagið
greiðir ekki tannréttingar né falskar tennur
nema sérstaklega sé sótt um það, og þá
aðeins að hluta. Þegar skólaaldri sleppir
heldur hið opinbera áfram að greiða hluta
tannlæknakostnaðar hjá þeim sem fara
reglulega til tannlæknis. Þeir sem trassa
það missa réttinn til endurgreiðslu. í
Noregi er talið að tannlæknamál séu einna
best skipulögð. Þar eru tannlæknastofur
reknar af því opinbera skv. lögum frá 1949.
Börn á aldrinum 6-17 ára fá ókeypis
tannlæknaþjónustu. Aldurshóparnir 3-5
ára og 18-20 ára greiða hálft gjald.
Fullorðnir greiða fullt gjald eftir taxta sem
hið opinbera ákveður, en ekki tannlækna-
félagið sjálft eins og tíðkast hérlendis. Og
e.t.v. gerir það gæfumuninn.
í Frakklandi hefur málum verið þannig
ÍO Vikan 51. tbl.