Vikan - 14.02.1980, Page 50

Undarleg atvik — Ævar R. Kvaran
Þegar Matthew Manning lauk fyrstu
bók sinni og lýsti því sem gerðist i
kringum hann árið 1974 var hann jafn-
gamall Halldóri Laxness, þegar fyrsta
bók hans kom út: átján ára. Hins vegar
bendir ekkert til þess að Matthew verði
frægur skáldsagnahöfundur, eins og
Halldór. Nei, hann er miklu líklegri til
þess að skrifa fremur sönn ævintýri, þar
sem hann sjálfur er söguhetjan. Og þeim
sögum er líklegra að visindamenn hafi
áhuga á fremur en bókmenntarýnendur.
Þ.e. að segja þeir vísindamenn sem hafa
áhuga á rannsóknum sálrænna afla i
manninum.
Matthew Manning er nefnilega
gæddur svo fjölþættum sálrænum hæfi-
leikum og í svo ríkum mæli að afar sjald-
gæft hlýtur að teljast. Undur þau sem
gerst hafa í sambandi við hann eru
furðulegri en nokkur skáldsaga. Á
miðöldum hefði slíkur maður vafalaust
endað á bálkestinum sem magnaður
galdramaður.
í návist Matthews Mannings hafa
ýmiss konar hlutir farið á kreik með
óskiljanlegum hætti, flust til innan og
milli herbergja. Aðrir hafa birst að því er
virtist úr lausu lofti í vitna viðurvist, án
þess að nokkur vissi, hvaðan þeir væru
komnir. Hvers konar áletranir hafa birst
á veggjum og jafnvel I lofti í herbergjum
Matthews og á heimili foreldra hans.
Mannanöfn með ártölum, sem oftast
reyndust vera dánardægur viðkomandi
manna. En sumir þeirra virtust hafa
verið eigendur hins gamla húss sem fjöl-
skylda Matthews bjó í.
Matthew stundaði nám í heimavistar-
skóla á þessum árum og þar tóku að
gerast hvers konar undur. Stór og þung
tveggja manna stálrúm fluttust til með
piltum í svefnskála þeirra og hvers konar
hlutir birtust i lausu lofti, jafnvel hnífar
sem flugu gegnum loftið og enginn vissi
hvaðan komnir væru. Þessi ókyrrð var
næstum orðin því valdandi að Matthew
yrði rekinn úr skóla, þótt hann hefði
vitanlega enga stjórn á þessum fyrir-
bærum. Þessari ókyrrð linnti ekki fyrr
en Matthew tók að skrifa ósjálfrátt, en
þá virðist sá kraftur í honum , sem nauð-
synlegur var til þess að hreyfing hlut-
anna gæti átt sér stað, hafa farið í það að
framkvæma hina ósjálfráðu skrift, því
þá komst aftur á kyrrð í kringum hann.
Með þessum hætti náði hann valdi á
fyrirbærunum, sem voru farin að verða
hættuleg fyrir framtíð hans I skólanum.
En hins vegar dró það ekki úr undrun
fólks, þegar hann fór að skrifa ósjálfrátt,
því þá tóku að birtast á blöðum hans
hvers konar boð, að því er virtist frá
látnu fólki. Boð þessi voru margvísleg og
misjafnlega merkileg. Sum voru
ÓVENJULEG
ÓFRESKIGÁFA
UNGS MANNS
skilaboð til eftirlifandi ættingja og meðal
þeirra boð frá afa Matthews sjálfs, sem
lýsir í einstökum atriðum með hverjum
hætti lát hans bar að höndum og hvað
hafi svo gerst fyrst eftir að hann yfirgaf
líkamann. Langflest þessara boða voru
þó frá fólki sem Matthew hafði aldrei
áður heyrt getið um og þekkti ekkert til
og á ýmsum mismunandi tungumálum,
jafnvel tungumálum sem Matthew hafði
aldrei lært og ekkert botnaði í. Þau varð
þvi að þýða. Öll voru boðin skrifuð með
allt annarri rithendi en Matthews
og I þeim tilfellum, sem hægt var að
ganga úr skugga um það hvort rithöndin
hefði í rauninni tilheyrt viðkomandi
(eins og í tilfellinu með afa Matthews) þá
kom í ljós að þetta var rithönd hins
látna.
Það sem ekki vakti minnsta athygli
þess sem Matthew skrifaði ósjálfrátt
voru boð hans og handrit á arabisku.
Þessi handrit voru send til athugunar
arabiska prófessornum Suheil Bushrui
við ameríska háskólann i Beirut. En
honum þótti þau svo athyglisverð, að
hann gerði sér sérstakt erindi til
Lundúna til þess að fá að kynnast þessu
máli nánar. Hann kvað handritin vera
frá mjög ólíkum persónum. Allt frá
krafsi ómenntaðs manns til hinnar list-
rænustu skriftar hámenntaðra manna.
Það var skoðun Bushruis prófessors, að
með öllu væri útilokað að þessi handrit
hefðu verið skrifuð eftir minni. En
meðal þessara boða var að finna frásögn
sem ef til vill er eitt hið dularfyllsta í
öllum þeim boðum sem Matthews tók
við í ósjálfráðri skrift, en það er frásögn
ensks arkitekts, sem kvaðst heita George
Laing og hafa verið myrtur í Saudi
Arabiu.
Þá má bæta því hér við, að Matthew
■gerði einnig margar myndir og teikning-
ar ósjálfrátt (en var persónulega lélegur i
teikningu). Hann virðist hafa tekið við
þessum teikningum eða þær gerðar með
hendi hans af látnum dráttlistamönnum,
þvi myndirnar voru alltaf merktar
höfundi, og reyndust sumir þeirra hafa
verið heimsfrægir menn. Sérfræðingar
sem skoðað hafa myndir þessar og
teikningar geta ekki útskýrt hvernig
þessi átján ára drengur gæti farið að
stæla myndir, sem minntu þá þegar á
hina frægu menn sem virtust hafa merkt
sér myndirnar.
Þeim lesendum sem erfitt eiga með að
trúa því, sem hefur sagt verið frá vil ég
benda á það, að í þessu máli var snemma
leitað aðstoðar og ráða manns, sem
mark er tekið á, dr. Georges Owens.
Hann er hámenntaður vísindamaður,
sem auk þess að vera líffræðingur,
stærðfræðingur og erfðafræðingur er
talinn sérfræðingur i þeim fyrirbærum,
sem kennd eru við þýska orðið
poltergeist.
Þetta þýska orð er myndað af nafn-
orðinu polter, sem táknar háreysti, læti,
gauragang og orðinu geist, sem þýðir
andi. Orðið táknar því anda, sem hefur
truflanir I för með sér. Þær lýsa sér í
ýmiss konar hávaða, svo sem höggum
sem heyrast í borðum og veggjum,
fiutningi á húsgögnum og hlutum og
fleiru þess háttar. Það sem oft einkennir
þessi fyrirbæri er viss hrekkvísi sem fram
kemur oft í þeim, eins og til dæmis,
þegar rúm eru reist á rönd eða þungir
skápar færðir fyrir dyr og þess háttar.
Stundum kemur fram viss kímnigáfa,
eins og þegar hnífapör sem vandlega
hafa verið borin á borð finnast á gólfinu
í nákvæmlega sömu röð og reglu.
Því er svo farið um móðurmál okkar,
íslenskuna, að það fer illa á því að taka
upp í málið óbreytt erlend orð, eins og til
dæmis orðið poltergeist, sem flestar
þjóðir hafa tekið upp óbreytt úr
þýskunni. Ég hef því leyft mér að nota í
staðinn islenska orðið ærslandi (saman-
dregið úr ærsla-andi), sem verður víst að
teljast nýyrði í jDessari merkingu. ,
1 skýrslu sinni virðist dr. Owen ekkE,
vera i vafa um það að fyrirbærin sem
gerst hafa kringum Matthew Manning
séu ærslanda-fyrirbæri. Hann bendir á
það, að undanfarin tvö hundruð ár
a.m.k. hafi verið skráðar frásagnir, mjög
vel vottfestar, af slíkum fyrirbærum og
kveðst ekki vera í nokkrum vafa um það
að þau séu sönn, þ.e. að þau hafi í raun
og veru gerst, en hafi hvorki stafað af
ofskynjunum né fjöldasefjun. Hvað
snerti þann hávaða eða hljóð þau sem
stundum komi fram, þá kunni fólki að
detta í hug, að slíkt gæti stafað af eðlileg-
um orsökum, svo sem þenslu eða
samdrætti í viðum gamalla húsa, vatni í
leiðslum o.þ.h. En doktorinn segir að í
yijög mörgum tilfellum sér hávaðinn
með þeim hætti að slíkt komi alls ekki til
gfeina.
Hins vegar flýtir hann sér að bæta því
við, að það sé engan veginn Ijóst að
þetta stafi af öndum. (Það er skýring
sem vísindamaður verður um fram allt
að forðast!) Eftir þvi er orðið poltergeist
satt að segja ekki sem heppilegast.
Samkvæmt skýrslu dr. Owens er eina
skýring hans sú, að fyrirbærin stafi af
einhverju dularfullu afli, sem enginn viti
hvers eðlis er. Þetta er þó vissulega
enginn smákraftur, þvi þegar tvö
hundruð punda þungu rúmi er lyft þarf
a.m.k. til þess tvö hundruð punda kraft.
Hann telur að þessi kraftur eigi með ein-
hverjum hætti rætur sinar að rekja til
einhverrar viðstaddrar persónu (sem oft
er unglingur), sem þannig valdi fyrir-
bærinu algjörlega án vitundar sinnar.
Þótt dr. Owen að vísu telji sig skorta
hæfni til þess að dæma um ýmsa þætti
þeirra fyrirbæra sem gerðust i kringum
Matthew Manning, sökum þess að þau
liggi utan þess sviðs sem hann er sér-
fræðingur á, þá vill hann nú samt forða
mönnum frá þeirri villu, að nokkrir
andar geti verið að verki í ærslandafyrir-
bærum. Hann rökstyður það með
þessum hætti:
í „hreinum” ærslanda-fyrirbærum sé
það sjaldgæft að sá sem t hlut á sjái vofu
látins manns. Sömuleiðis virðist hann
ekki fá neinar hugsendingar eða boð frá
látnum eða öðrum verum. Þá falli
enginn i „miðilstrans” þegar atvikin
gerist. Þá sé ekki heldur, eins og á
fundum spiritista, þörf á rökkvuðum
herbergjum og hring samúðarríkra
fundarmanna. Ærslanda-fyrirbærin
gerist i fullri birtu o.s.frv.
Ég vil nú leyfa mér að gera nokkrar
athugasemdir við þessar skoðanir hins
lærða doktors.
Enskum vísindamanni, sem telur sig
vera sérfræðing á vissu sviði dulrænna
fyrirbæra, ætti að vera orðið kunnugt
um það, að fjöldi miðla starfar án
nokkurra „rökkvaðra herbergja” og þeir
ná fullum árangri án þess. Slíkt er
einungis óhjákvæmilegt, þegar reynt er
að framkalla líkamninga, og er það í
fullu samræmi við eðli fyrirbærisins.
Upplýst vera getur ekki sést í fullu
dagsljósi fremur er rafmagnsljós eða
annað ljós. Þá er það sem hann kallar
„miðilstrans” engan veginn alltaf
nauðsynlegur. Huglæknar eru til dæmis
miðlar og gegnum þá streymir lifskraftur
50 Vikan 7. tbl.