Vikan - 13.03.1980, Síða 51

Myndskreyting: Bjarni Daði Jónsson
veit ég það fyrir víst, en það hygg ég að
Jón Austmann sé kominn til helvítis!”
Spurði Ragnheiður hann þá ekki frekar.
En það sagði Jón öðrum að sér hefði
þótt undarlega við bregða, að hann sæi
þá bræður Halldórssonu, Bjarna og
Einar, sitja allvesæla i herbergi því, sem
Djáknastúka var kallað, og víst myndu
þeir eigi heilir. En ekki gat hann þess við
Ragnheiði.
Og árin liðu. Er sagt að Halldór á
Reynistað bæri sig miklu hörmulegar
Ragnheiði. En engu að siður var hún
full örvæntingar og sorgar, þótt hún
bæri sig betur en maður hennar, því
henni lá við að örvinglast svo iðraði
hana þess að hafa sent Einar litla frá sér
þótt hann hefði beðið hana, svona
innilega um að vera hlift við ferð þessari.
En vitanlega gat hana ekki grunað
hvernig fara mundi.
Það var nær aldamótum að Halldór
Vidalin lést á Reynistað. Ragnheiður
ekkja hans fékk þegar klausturumboðið
og hélt það til dauðadags.
Löngu síðar spurðist það að grasa-
kona að sunnan fyndi lik Staðarbræðra.
Og siðar varð það að Jón prestur
Eiriksson að Brekku við Víðimýri reið
suður til fylgdar Helga prófasti i Odda,
sem siðar varð biskup. í för þessari fann
Jón Eggert prest Bjarnason, sem þá
sagði honum að beinin væru fundin og
kvaðst mega á visa. En áður en Jón
prestur, sem var mægður við Staðar-
bræður, vitjaði beinanna, fann maður sá
sem Brynjólfur hét frá Bjarnastaðahlíð i
Skagafjarðardölum bein á grjótmel
einum. Setti Brynjólfur þar upp merki
og gat þess.
Þá bjó að Sveinsstöðum í Tungusveit
Jóhannes bóndi Jónsson frá Balaskarði.
Hann lét þau Einar umboðsmann á
Reynistað og Ragnheiði konu hans vita
um beinafundinn, en þau báðu hann
hljótt með að fara. Jóhannes reið síðan
fjöllin og fann beinin að tilvisan
Brynjólfs. Hutti hann þau í
skinnbelgjum norður til Reynistaðar.
Þau Einar sendu eftir Jósep lækni
Skaptasyni vestur til Hnausa. Hann
tom að skoða beinin og taldi þau af
manni um tvítugsaldur og unglingi.
Þóttust menn þá víst vita að þau myndu
bein Staðarbræðra.
Þau Einar létu smiða beinunum litla
kistu og buðu til erfis nokkrum
mönnum, eins og getið var í upphafi
þessa máls, en fengu Halldór prófast í
Glaumbæ til aðsyngja yfir þeim.
Að bón Einars kvað einn erfisgesta
um þessi atvik og er þar þessi visa:
Eftirsextíuárogsex
yfir þeim jarðarhaddur vex.
Dálegt var þeirra aðdykja hel.
dysjaðir fyrri á eyðimel.
Mælt er að Bjarni hafi i þessu fræga
ferðalagi verið klæddur grænum fötum
og riðið bleikum hesti. Fólk af Reyni-
staðarætt hefur tjáð mér að það hafi
lengstum verið talið ólánsmerki að
nokkur af ættinni væri skírður Bjarni,
riði bleikum hesti eða klæddist
grænum fötum.
Þetta kemur glöggt i Ijós i frásögninni
um Einar skáld Benediktsson, sem var
þessarar ættar, í æviminningum séra
Árna Þórarinssonar, en þar kemst
höfundur m.a. svo að orði um Einar:
,.Það var um hann sagt til dæmis að
hann hefði aldrei þorað að ganga í
grænum fötum, sökum þess að við því
hefði legið bann i ættinni síðan Bjarni
Reynistaðarbróðir varð úti græn-
klæddur á Kili. Indriði Einarsson sagði
þá sögu að hann hefði eitt sinn hitt
Einar á götu í nýjum fötum grænum.
Kvaðst þá Indriði hafa sagt: „Heyrðu
frændi. þú ert kominn i græn föt!" —
„Nei, hver andskotinn!” svaraði Einar
og flýtti sér heim. fleygði þar af sér
fötunum og fór aldrei í þau framar.
Þessir voveiflegu atburðir, sem hér
hefur aðeins verið lauslega lýst, hafa
löngum síðan orkað á ímyndunarafl
skáldanna íslensku. En enginn þeirra
hefur þó komist betur að orði en Jón
prófessor Helgason þegar hann skrifaði:
Liðið er hátt á aðra öld,
enn mun þóreimtá Kili,
þar sem i snjónum bræðra beið
beisklegur aldurtili;
skuggar lyftast og líða um hjarn
líkteinsog mynd á þili;
hleypur svo einn með hærusekk,
hverfur i dimmu gili. *
XX.tbl. Vikan Sl