Vikan - 27.12.1984, Blaðsíða 18

a
Smásaga
Catherine Mansfield
1
Fröken Brill
Ó, hvað þetta var heillandi! En hve
hún naut þessa! Hvad henni þótti
gaman að sitja hér og horfa á þetta
allt! Það var eins og leikrit. Það var
alveg eins og leikrit.
Þó veðrið væri svona dæma-
laust gott — blár himinninn baðað-
ur gulli og stórir ljósflekkir hellt-
ust eins og hvítvín yfir Jardins
Publique — þá var fröken Brill því
fegin að hafa sett á sig loöskinnið.
Loftiö var stillt, en þegar maöur
opnaði munninn fann maður kuld-
ann eins og kuldann frá glasi af ís-
vatni áður en maður drekkur. Af
og til kom laufblað svífandi,
hvergi að, ofan af himninum.
Fröken Brill rétti upp höndina og
snerti loðskinnið sitt. Elsku anga-
skinnið! Það var gott að finna fyr-
ir því á ný. Hún hafði tekið það
upp úr öskjunni þetta síðdegi,
hrist úr því mölduftið, burstað það
vel og vandlega og núið lífi í
dimmu, litlu augun á nýjan leik.
„Hvað hefur komið fyrir mig?”
sögðu litlu döpru augun. 0, hvað
það var indælt að sjá þau horfa
aftur á sig neðan af rauðu dúnsæng-
inni! En trýnið, sem var úr ein-
hverju svörtu efhi, var alls ekki
fast. Það hlaut að hafa rekist í ein-
hvers staðar. Hvað með það... lít-
ill dropi af svörtu innsiglisvaxi
þegar að því kæmi — þegar það
yrði algjörlega nauðsynlegt... Lít-
ill flækingur! Já, þannig fannst
henni það. Lítill flækingur sem
beit í skottið á sér rétt við eyrað á
henni. Hún heföi getað tekið það
af, lagt það í kjöltu sér og strokið
því. Hún fann fyrir stingjum í
handleggjum og höndum, en það
gat stafað af göngunni, hélt hún.
Og þegar hún dró andann bærðist
eitthvað vægt og dapurlegt — nei,
nei, ekki beint dapurlegt — eitt-
hvað viðkvæmnislegt í brjósti
hennar.
Það var slangur af fólki á ferli
þennan dag, miklu fleiri en síðasta
sunnudag. Og hljómsveitin virtist
leika hærra og glaðværara. Þetta
var vegna þess að ferðamanna-
tíminn var hafinn. Því þótt hljóm-
sveitin hefði leikið á hverjum
sunnudegi allt árið hljómaði hún
aldrei eins þegar ferðamannatím-
inn stóð ekki yfir. Hún var eins og
sá sem leikur aðeins fyrir fjöl-
skyldu sína, alveg sama hvernig
hún lék þegar engir ókunnugir
voru viðstaddir. Var ekki hljóm-
sveitarstjórinn líka kominn í nýj-
an jakka? Hún var viss um að
hann var nýr. Hann skóf með fót-
unum og baðaði handleggjunum
eins og hani sem býr sig undir að
reka upp gól. Og hljómsveitar-
mennirnir, sem sátu í grænu
hringhúsinu, blésu út kinnarnar
og rýndu í nóturnar. Þarna kom
dálítill „flautulegur” kafli — mjög
fallegt! — lítil festi sindrandi
dropa. Hún var viss um að það
yrði endurtekið. Það var og. Hún
lyfti höfðinu og brosti.
Aðeins tvær manneskjur deildu
með henni bekknum „hennar”.
Gamall, fínn maður, í flauels-
jakka, með hendumar klemmdar
utan um stóran, útskorinn göngu-
staf, og stórvaxin, gömul kona
sem sat teinrétt með prjónadót á
útsaumaðri svuntunni. Þau töluðu
ekkert. Það urðu fröken Brill
nokkur vonbrigði því hún hlakkaði
alltaf til samræðnanna. Hún var
orðin, að því er hún hélt sjálf, sér-
fræðingur í að hlusta án þess að
það sæist á henni, í að smeygja sér
inn í líf fólks andartak á meðan
það talaði saman nálægt henni.
Hún leit útundan sér á gamla
parið. Ef til vill færu þau bráð-
lega. Síðasti sunnudagur hafði
ekki heldur verið jafnspennandi
og venjulega. Englendingur og
konan hans, hann með hræðilegan
stráhatt og hún í hnepptum stíg-
vélum. Og hún hafði suöað um þaö
allan tímann að hún ætti að nota
gleraugu, hún vissi að hún þyrfti
þess, en það væri eins gott að fá
sér þau ekki, þau myndu örugg-
lega brotna og aldrei haldast kyrr.
Og hann hafði verið svo þolinmóð-
ur. Hann stakk upp á öllu — gull-
spöngum, þeirri gerðinni sem
beygð er utan um eyrun, litlum
púðum á nefstykkinu. Nei, ekkert
var henni að skapi. „Þau renna
alltaf fram á nefið á mér!”
Fröken Brill hafði langað til að
hrista hana.
Gamla fólkið sat á bekknum,
hreyfingarlaust eins og styttur.
Hvað um það, það var alltaf hægt
að horfa á fólksfjöldann. Pör og
hópar gengu fram og aftur fyrir
framan blómabeðin og hringsvið-
ið. Fólkið nam staðar til að rabba,
heilsast, kaupa hnefafylli af blóm-
um af gamla betlaranum sem
hafði fest bakkann sinn við hand-
riðið. Innan um hlupu lítil börn og
hlæjandi. Litlir drengir með stór-
ar, hvítar slaufur undir hökunni,
litlar stúlkur, litlar franskar brúð-
ur, klæddar í flauel og kniplinga.
Og stundum kom örsmár angi
kjagandi á óstyrkum fótum fram
undan trjánum út á opna svæðið,
nam staðar, starði og settist svo
allt í einu niður „pomp”, þar til
stórstíg móðirin kom eins og unga-
mamma þjótandi með umvandan-
ir honum til hjálpar. Aðrir sátu á
bekkjunum og í grænu stólunum,
en það var næstum alltaf sama
fólkið sunnudag eftir sunnudag og
— fröken Brill haföi oft tekið eftir
því — það var eitthvað skrítið við
næstum því alla. Þeir voru ein-
kennilegir, þögulir, næstum allir
gamlir og út af því hvernig þeir
störðu, á svipinn eins og þeir væru
nýsloppnir úr litlum myrkra-
kompum eða jafnvel — jafnvel
skápum!
Fyrir aftan hringsviðið voru
spengileg trén með gulum drúp-
andi laufum, og á milli þeirra
grillti í hafsbrún og þar fyrir
handan bláan himininn með gull-
brydduðum skýjum.
Tum-tum tara-rumm-dumm-
dumm! tumm tara rumm dumm
ta! blés hljómsveitin.
Tvær rauðklæddar stúlkur fóru
hjá og tveir bláklæddir hermenn
rákust á þær. Þau hlógu og mynd-
uðu pör og gengu burt arm í arm.
Tvær sveitakonur með skrítna
stráhatta gengu framhjá, alvar-
legar í bragði, og teymdu fallegan
gráan asna. Kuldaleg, fölleit
nunna hraðaði sér fram hjá. Fög-
ur kona kom gangandi og missti
fjóluvöndinn sinn. Lítill drengur
hljóp á eftir henni til þess aö rétta
henni hann. Hún tók blómin og
kastaði þeim frá sér eins og þau
væru eitruð. Ja hérna! Fröken
Brill vissi ekki hvort hún ætti að
dást að þessu eða ekki! Og nú hitt-
ust hreysikattarhúfa og gráklædd-
ur herramaður beint fyrir framan
hana. Hann var hávaxinn, stífur
og virðulegur. Hún var með
hreysikattarhúfuna sem hún hafði
keypt sér þegar hárið var gyllt.
Nú var allt, hárið, andlitið og
meira að segja augun eins á litinn
og skítugt hreysikattarskinnið, og
hanskaklædd höndin á henni, sem
hún lyfti upp til að þerra varir sín-
ar, var dálítil gul loppa. 0, hvað
hún var glöð að sjá hann — hjart-
anlega ánægð! Hún hafði frekar
búist við því að þau myndu hittast
í dag. Hún lýsti því hvar hún hefði
verið — alls staðar, hér, þar og
við sjóinn. Dásamlegt veður —
fannst honum ekki? Og vildi hann
ef til vill?... En hann hristi höfuð-
ið, kveikti sér í sígarettu, blés
hægt stórum djúpum reyk framan
í hana og jafnvel þó hún væri enn
að tala og hlæja fleygði hann frá
sér eldspýtunni og gekk burtu.
Hreysikattarhúfan var ein eftir.
Hún brosti bjartar en nokkru
sinni. En jafnvel hljómsveitin
vissi hvernig henni leið og lék
mjúklegar og angurværar og
tromman dundi „Ruddinn! Rudd-
inn! ” aftur og aftur. Hvað átti hún
að gera? Hvað myndi nú verða?
En þar sem fröken Brill braut
heilann um þetta sneri hreysi-
kattarhúfan sér við, lyfti hendinni
eins og hún hefði séð einhvern
annan, miklu betri, rétt þarna hin-
um megin, og trítlaði burt. Og aft-
ur breytti hljómsveitin um, lék
hraðar og fjörugar en nokkru
sinni. Gömlu hjónin á bekknum
hennar fröken Brill stóðu upp og
þrömmuðu burtu og skrítinn,
gamall karl með langa barta hökti
í takt við tónlistina og var nærri
hrint um koll af fjórum stúlkum
sem gengu hlið við hlið.
0, hvað þetta var heillandi! En
hve hún naut þessa! Hvað henni
þótti gaman að sitja hér og horfa á
þetta allt! Það var eins og leikrit.
Það var alveg eins og leikrit. Hver
gæti trúað því að himinninn á bak
við væri ekki málaöur?
En það var ekki fyrr en lítill
brúnn hundur vappaði hátíðlega
fram og kjagaði síðan hægt frá,
eins og lítiU „leikhúshundur” sem
hafði verið gefið lyf, að fröken
BriU gerði sér ljóst hvað það var
sem gerði þetta svona spennandi.
Það voru allir á sviði. Ekki aðeins
gestir, ekki aðeins áhorfendur,
heldur sem leikendur. Meira að
segja hún fór með hlutverk og
kom á hverjum sunnudegi. Áreið-
anlega hefði einhver tekið eftir því
ef hún hefði ekki komið. Hún var
þrátt fyrir allt hluti af sýningunni.
En einkennilegt að henni skyldi
ekki hafa dottið þetta í hug fyrr!
Og samt var þetta skýringin á því
hvers vegna henni var svona mik-
ið í mun að leggja af stað að heim-
an á sama tíma í hverri viku —
eins og tU þess að verða ekki of
18 Vikan 46. tbl.