Vikan - 23.07.1987, Blaðsíða 35

r
Eghafðimikla
komplexa yfir því að
heita Mixa.
annað land, ókunnugt í alla staði, og hér bjó
annað fólk sem talaði annað tungumál. Sem bet-
ur fór var ég fljótur að ná íslenskunni enda á
þeim árum þegar böm læra mál fljótt." Ólafur
heldur áfram: „Hins vegar lagði ég mig fram um
að gleyma þýskunni enda ekkert spaugsmál að
vera Þjóðveiji, þama rétt eftir stríð."
Að sögn Ölafs kom andúðin greinilegast í ljós
hjá bömunum en hana var víðar að finna. Bók
K.atrínar um stríðsárin varð metsölubók en það
viðhorf, sem þar kom fram gagnvart Þjóðveijum
og Þýskalandi, féll alls ekki öllum í geð. „Ég
man," segir Ólafur, „að móðir mín fékk mjög
óþægilegar upphringingar þar sem hún var sökuð
um nasisma og annað slíkt. Þetta tók ég nærri
mér. En verst var að heita svona skrýtnu nafni.
Ég hafði mikla komplexa yfir því að heita Mixa
en vera ekki einhvers son líkt og aðrir. Óttalega
fannst mér það hvimleitt þegar menn spurðu mig
að foðumafni. Þá reyndi ég eftir bestu getu að
eyða talinu en ef aðgangan var hörð hvíslaði ég
eldsnöggt í barm mér: Mix-a. Þetta tuldur var svo
til óskiljanlegt og þráfaldlega neyddist ég til að
endurtaka föðumafn mitt og þá bæði skýrt og
skorinort."
- Héldust einhver tengsl milli þín og vensla-
fólksins í Austurríki eftir að stríðinu lauk?
„I fyrstu var auðvitað mjög erfitt að komast í
samband við fólkið," segir Olafur, „enda þjóð-
félagið í algerri upplausn. Brátt varð þó breyting
til batnaðar og um síðir fengum við fregnir af
föður mínum sem sat í frönsku fangelsi. Síðar var
hann látinn laus og kom hingað til íslands 1948.
Þá varð úr að foreldrar mínir slitu samvistum,
það var búið að slíta alltof marga strengi í þessu
stríði. En strax 1950 fómm við móðir min aftur
út og þá hitti ég fjölskyldu mína. Ég man mjög
vel eftir þessari ferð; það var minnisstætt að sjá
ástandið í Þýskalandi og Austurriki, eyðileggingin
blasti alls staðar við, rústir, eymd og volæði. För-
in kenndi mér sannarlega að meta ísland."
- Svo við snúum okkur að öðm, Ólafur, er
það rétt, sem mér skilst, að þú hafir verið leikari?
„Leikari og ekki leikari. Ég hef nú alltaf verið
mikill áhugamaður um leiklist og á unglingsámn-
um fékk ég að taka þátt í ýmsum verkum í
Þjóðleikhúsinu."
- Manstu upphafið að þessum leikferli?
„Já, þetta kom til af kunningsskap. Það var
mikil vinátta milli minnar fjölskyldu og Indriða
Waage leikstjóra. Frændi minn og uppeldisbróð-
ir, Ólafur B. Thors, fékk að leika í Nýársnóttinni,
sem var opnunarsýning Þjóðleikhússins, fór þar
með hlutverk einhvers knapa eða skjaldsveins.
Nú, ég lét í ljós einhveija ólund, var ekki alls
kostar sáttur við þennan frama frænda míns, svo
að Indriði rnun hafa lofað mér hlutverki þegar
næst vantaði manneskju. Og hann stóð við orð
sín. Ég byijaði í leikriti sem hét Tópas. Þar lék
ég strák með gríðarleg eyru en þau þurfti að búa
til alveg sérstaklega fyrir hveija sýningu, Þetta var
gert af mikilli kúnst af þáverandi hárkollumeistara
Þjóðleikhússins, Hadda. Haraldi Adólfssyni. Svo
lék ég eitt aðalhlutverkið í leikriti sem hét Koss
í kaupbæti og siðar í Gerviknapanum með Leik-
félagi Hafnarfjarðar suður í Hafnaríirði. Þar
þurfti ég að segja nokkur orð á frönsku en ekki
kunni ég stakt orð í því mæta máli. Með hjálp
nunnanna í Hafnarfjarðarklaustri tókst mér þó
að ná valdi á tilskildum orðaforða."
- Er það satt að þú hafir leikið í Ferðinni til
tunglsins og slasast á sýningu?
„Ekki var það nú svo dramatískt," segir Ólafur
og kímir. „Það var nú þannig að í Ferðinni lék
ég éljagrím sem renndi sér á hjólaskautum. Eitt
af verkefnum hans var að svífa inn á sviðið í stór-
um sveig og taka svo krappa beygju. Yfirleitt
leysti ég þetta vel af hendi en í eitt skipti brást
mér bogalistin. Ástæðan fyrir þessum klunnaskap
var nú sú að á þessari sýningu var ákveðin mann-
eskja stödd úti i sal sem mér var í mun að
impónera. Sveiflan varð víst heldur glannaleg og
beygjan helst til kröpp. Að minnsta kosti missti
ég vald á skautunum og það munaði hársbreidd
að ég flygi ofan í hljómsveitargryfjuna, beint í
fangið á Urbancic hljómsveitarstjóra. Á leiksviðs-
brúninni lét ég mig falla á óæðri endann og tókst
mér þannig að afstýra stórslysi.
Á þessum árum," heldur Ólafur áfram, „lifði
r■
Eg hefði líklega orðið
fjári góður leikstjóri.
ég og hrærðist í leiklistinni; var eins og grár kött-
ur uppi í Þjóðleikhúsi, sá hvert einasta stykki og
sum oftar en einu sinni. Ég held til dæmis að ég
hafi séð La Travíötu einum tíu sinnum!"
Leið Ólafs Mixa lá í Menntaskólann í Reykja-
vík og tók hann virkan þátt í leikstarfsemi skólans.
„Ég starfaði með Herranótt í þijú ár,“ rifjar hann
upp. „Fyrsta árið sýndum við stykki sem hét
Kátlegar kvonbænir. Þetta var ansi sniðugt verk,
mikið hárkolluleikrit, helvítis fjör frá upphafi til
enda. í leikhópnum úði og grúði af gröllurum sem
voru stöðugt að hrekkja og notuðu hvert tæki-
færi til þess að snúa út úr sýningunni á einn eða
annan hátt. Til sérstakra vandræða var Jón heit-
inn E. Ragnarsson, síðar lögfræðingur. Uppfmn-
ingasemi hans var með slíkum ólíkindum að oftar
en einu sinni hugleiddum við hin í fúlustu alvöru
að reka hann úr hópnum. En við leikaramir
skemmtum okkur þrátt fyrir allt alveg rosalega
vel."
En sömu sögu var ekki að segja um áhorfend-
ur; aðsókn var mjög dræm, þetta þótti ekki nógu
smellið og eftir þessa sýningu var framtíð Herra-
nætur heldur myrk. „Það var ægileg krísasegir
Ólafur, „skólayfirvöld vildu bara losna við þetta,
það var tap á þessu og það fann enginn leið til
úrbóta."
Viðbrögð nemenda voru þó skjót, menn settust
á rökstóla og leituðu ráða.
Ólafur rifjar upp þetta örlagaríka tímabil. „Við
ákváðum að kollvarpa gamla kerfinu," segir hann,
„leiknefnd var endurskipulögð, svo og undirbún-
ingsvinna öll. Það var skipaður einn ábyrgðar-
maður af hálfu kennara og síðan var bara að finna
leikrit sem félli í kramið. Við duttum niður á eitt
sem hét Vængstýfðir englar. Og í þetta skipti var
gæfan okkur hliðholl; það var bara alltaf uppselt
og peningamir flæddu inn."
Nú var Herranótt feit, hún átti sjóði og setti
markið hátt. „Já; við gátum nú veitt okkur þann
munað," segir Ólafur, „að sýna verk sem ekki
var eingöngu valið út frá aðsókn." Og leiklistar-
fólkið réðst ekki á garðinn þar sem hann var
lægstur. „Við ákváðum að sýna Shakespeare,"
segir Ólafur, „en vandinn var bara að finna rétt
verk. Þetta árið var ég formaður leiknefndar og
mér datt í hug að hringja norður til Helga Hálf-
danarsonar, þess mikla þýðanda, og spyija hvort
hann ætti eitthvað handa okkur. Þá vildi nú bara
svo vel til að Helgi hafði undir höndum glóð-
volga þýðingu á Þrettándakvöldinu. Hann gaf
okkur fúslega leyfi til þess að setja verkið upp og
kom svo á æfmgar til okkar. Við tókum þessu
af mikilli alvöm; textinn brotinn til mergjar og
grandskoðaður frá öllum hliðum. Sýningar gengu
svo bara vel hjá okkur."
- Og hvar sýnduð þið?
„Allar sýningar vom settar upp í Iðnó og það
hentaði okkur bara ágætlega en öll þessi vel-
30. TBL VIKAN 35