Vikan - 23.02.1989, Blaðsíða 49

um mjalla? Hvað á fólk að halda, þegar það
heyrir gáfaðan vísindamann, sem fengist hefur
við rannsókn áþreifanlegra hluta segja þetta:
,AIér hefur verið leyft að heyra og sjá hluti í
öðru lífi, sem furðulegir eru og enginn maður
áður hefur þekkst'? Segir hann að skyggni sín
hafi þroskast smám saman. í þrjú ár hefúr hann
gengið gegnum þjáningarfúlia sáfarreynslu. Á
þessu tímabiii hefúr hann hvað eftir annað
legið í langan tíma í eins konar móki þar sem
draumsýnir hafa birst honum í réttri röð. Hverf-
ur hann í draumum þessum æ lengra inn í hinn
andlega heim, þar til hann þykist fá svar við
leyndardómnum mikla — ástandi sálarinnar eftir
dauðann.
Nútíma geðlæknar myndu sennUega segja, að
hér hafi verið um kleyfhuga að ræða. Hinn ytri
maður hélt áffam að vera rólyndur, hagsýnn og
hefðbundinn í háttum sínum. í samræmi við
stétt sína og stöðu var hann girtur sverði, bar
duft á hár sitt og gekk með guUbúinn staf. En
hið innra var flóð hinna fúrðulegustu hug-
mynda, sem erfitt var fyrir aðra að henda reiður
á. Stundum lyfti hann þessum hugmyndum upp
í hæðir ljóðræns skáldskapar. Hér var ekki ein-
ungis vísindamaður að verki, heldur dulspek-
ingur, sem skyggndist of heima aUa. Aflt það,
sem aðrir menn þóttust vita, sá hann nú í innri
sýn.
Sérhver hlutur í heimi
náttúrunnar er
endurspeglun sama hlutar
í heimi andans
Swedenborg sagði nú upp starfi sínu sem
ráðgjafi við hinar konunglegu námur og sneri
aftur að handritum sínum og ferðalögum. Hann
ferðaðist í senn yfir lönd Evrópu og inn í hinn
andlega heim sálarinnar. Hann skýrði ifá
árangri þessara andlegu ferða sinna sem hann
kvaðst hafa fengið skipun um ffá æðri máttar-
völdum að skrifa um.
Heimur sá er við lifúm i sagði Swedenborg
að væri fjarri því að vera raunverulegur; hann
væri aðeins tákn hins andlega. Líkt og mynda-
styttan er einungis steinklæði skapandi hugsun-
ar, sem fæðst hefúr í huga myndhöggvarans.
Með sama hætti er mannslíkaminn aðeins
klæðnaður sálarinnar. Því það er aðeins á líkam-
lega sviðinu, sem hægt er að birta hinn skínandi
svip andans ófúllkomnum skilningarvitum
mannsins. Þetta er orsökin tU þess, að Guð tók
á sig manniega mynd. Hann gerði það tU þess
að sýna manninum, að hann væri guðiegrar
ættar.
Efhið er því aðeins tákn. En þareð effiið svar-
ar í hverju atriði tU andans, þá geta vitrir menn
og góðir öðlast skifning á heimi andans, þótt
þeir séu í viðjum skilningarvita sinna. Því ekk-
ert er til í náttúrunni, að sögn Swedenborgs,
sem ekki endurspeglar uppruna sinn eða sál.
Sérhver hlutur í heimi náttúrunnar er endur-
speglun sama hlutar í heimi andans. AUar hug-
myndir eru táknaðar með líkamlegum stað-
reyndum. Allt á sér andlegar rætur — andlegt
upphaf. í sæði trésins leynist lögun skógarins; í
blóðrásinni alheimslögmál lífeins. Hin sífeUda
hverfing fæðingar og dauða, upplausnar og
endurnýjunar. Auk þess felst í hverjum hlut
fúlikomið form þess sem hann er hiuti af. Þann-
ig ieynist i sjódropanum lögun og efhi aUs
hafeins. Eða í stuttu máli:
Náttúran er öll í hinum minnsta hluta sínum.
Við lifúm því hér og hrærumst sem litlir ai-
heimar og berum með okkur og í okkur bæði
himininn og heiminn, og þar af leiðandi einnig
Guðsríki.
En jafhvel þessi efnisheimur okktir var ekki
skapaður af Guði í eitt skipti fyrir öU. Sköpun
heimsins heldur stöðugt áffam undir sífeUdum
áhrifúm ffá hinum andlega heimi. Sái einstakl-
ingsins og alheimsins sameinast í sífeUu í líkam-
anum í visku og kærleika. Gætum við beitt and-
legri sýn okkar yrði okkur ljóst, að viskan og
kærleikurinn eru hinar sönnu traustu máttar-
stoðir tUverubyggingarinnar og að efhi þessa
heims eru einungis gufústrókar, sem hverfa
upp um reykháf. „Þetta er sannleikurinn um
iífiö," sagði Swedenborg.
Eftir að Swedenborg hafði gert grein fyrir
duUfæðUegri kenningu sinni um alheiminn,
sneri hann sér að guðffæði himnanna. Hann
skrifaði margar bækur, sem varpa nýjum dýrð-
arljóma yfir mynd Krists í samvisku mannsins.
Taldi hann sig hafa fengið fyrirmæU æðri mátt-
arvalda tU þess að endurtúlka Guðs orð, eins og
það birtist í BibUunni. Og þegar „hið andlega
ljós“ hafði opnað augu hans nægUega sneri
hann sér að þessu verkefhi.
Hélt hann því ffam, að Ritningin hefði engu
síður andlega merkingu en bókstaflega, því hún
fjaUaði jöfnum höndum um hinn andlega heim
og hinn efhislega. Kirkjan hefði tekið Ritning-
una og tímatal hennar bókstaflega. Þótt sögur
Biblíunnar væru gerðar af efni rúms og tíma,
holds, elds og jarðar, þá væru þær einungis að-
ferð Guðs tU þess að láta í ljós eilífan sannlcika
hinna andlegu sviða. Þannig væri Sköpunar-
sagan til dæmis aðeins dæmfeaga. Sex dagar
sköpunarinnar tákna þannig hin sex stig, sem
maðurinn gengur í gegnum til að öðlast þekk-
ingu kærleika og fúllkomnun í mynd Guðs.
Fyrst skapaði guð fiska og fúgla. Þessar skepnur
tákna fyrsta stig andlegs lífe, þar sem trúin er
ríkjandi þáttur. Dýrin, sem næst koma, tákna
þann þátt hins andlega lífe þar sem kærleUcur-
inn er virkastur. Og að lokum kemur maðurinn,
kóróna sköpunarverksins, hin endumýjaða sál,
sem ekki einungis býr yfir trú og kærleika, held-
ur einnig skilningnum. Ennffemur má ekki taka
skilningstré góðs og ills í Edengarði í bókstaf-
legum skilningi. Það er tákn veraldlegrar þekk-
ingar og tUfinninganautnar. „En þess háttar
fæða er hættuleg æðra lífi mannsins," sagði
Swedenborg.
Því fer fjarri að Jesús
sé sonur Guðs ...
Með svipuðum hætti áleit hann að margar
kenningar kirkjunnar þyrfti að túlka á ný; og
hann reyndi með djarfhuga einlægni að snúa
trúarbrögðunum affur til foms einfaldleika.
Þannig ræðir hann tU dæmis sérstaklega um
bókstafekenningu Þrenningarinnar. Um það
segir hann m.a.: „Því fer fjarri, að Jesús sé sonur
Guðs og annar í röð þrenningarinnar; hann er
sjálfúr Guð, hinn eini Guð, og túlkar afla Þrenn-
inguna í persónu sinni.“ Swedenborg er andvíg-
ur kenningu kalvínista um forlög, eða náðarút-
valningu; segir hann að ffelsun mannsins liggi
ekki í trú hans, heldur lvndiseinkunn og vilja
hans tU að láta gott af sér leiða Eða með orðum
Swedenborgs: „Líf það sem leiðir tU himnaríkis,
liggur ekki í því að draga sig úr útheiminum,
heldur að starfa í honum. GuðrækUegt lifemi án
góðverka leiðir manninn jafn langt burt ffá
himnum eins og það er almennt álitið leiða til
himnarUds.“ Maðurinn á sem sagt að lifa starf-
sömu lífi í þjóðfélaginu, en ekki bænarlífi í ein-
rúmi. Þá telur Swedenborg það mesta bama-
skap að trúa því, að Guð dragi anda mannsins
til himna. Það er ástand innra mannsins, sem
skapar honum eigið himnariki. Himinninn er
innra með okkur, en ekki utan okkar. Það fer
því enginn tU himna, sem ekki hefúr meðtekið
þá dýrð í hjarta sitt.
Hvað er þá þetta himnaríki, sem honum
Vart við því að
búast að menn á
18. öld botnuðu í
uppdrætti að skipi
sem ásamt áhöfn var
ætlað að kafa undir
yfirborð sjávar og
gæti þannig valdið
óvinaflota tjóni
Hugur Swedenborgs
opnast eins og
eggjaskurn og
sólbirta annars heims
brýst fram ... honum
var hleypt inn í þá
veröld sem tekur við
eftir dauðann.
Aðeins líða nokkrir
dagar eftir dauða
líkamans þar til
maðurinn fer inn í
annan heim ... Þegar
andinn fer að venjast
umhverfi sínu og gera
sér greinfyrir dauða
sínum þá bregður
mörgum í brún.
4. TBL.1989 VIKAN 47