Vikan - 18.04.1991, Blaðsíða 28

ÞÝÐING: LÍNEY LAXDAL
Björninn Hercules í góðu yfirlæti á heimili
eigenda sinna.
HEIMSINS
RÍKASTI
BJÖRN
Björninn Hercules er
óvenju verömætt dýr.
Þessi 342 kílóa grábjörn
hefur aflað eiganda sínum
óteljandi milljóna. Þegar eig-
andinn keypti hann áriö 1970
kostaði hann aðeins 3600
krónur. Núna er hann ekki
bara stór og fallegur heldur
einnig vel þjálfaður. Hann gerir
allt sem honum er sagt og hef-
ur verið notaður í margar kvik-
myndir og sjónvarpsþætti.
Þekktasta myndin hans er
sennilega James Bond mynd-
in Octopussy. Fyrir tíu árum
var hann einnig á forsíðu blað-
anna því hann strauk úr kvik-
myndatökubúðum. Hann
fannst ekki í þrjár vikur og það
var með ólíkindum að hann
skyldi geta bjargað sér þann
tíma. Þegar hann fannst var
hann sendur heim með þyrlu!
Eftir þetta jókst áhugi manna á
honum.
Framleiöendur í Hollywood
buðu eigendum hans háar
fjárhæðir svo þau tóku sig
upp, seldu krána sína og fóru
til Hollywood. Næstu átján
mánuði dvöldu þau þar og
Hercules varð óhemju vinsæll.
Það fannst eigendum hans þó
of mikið af því góða þvf Hercu-
les varð hálfringlaður á þessu
öllu og þurfti að fá frí.
[ Skotlandi keyptu þau sér
nýtt hús, með þarfir Hercules-
ar í huga. Hann á sína eigin
himnasæng og fjórtán metra
langa sundlaug. Og nú líður
honum mun betur heldur en á
hótelherbergi í Hollywood.
SIOUX-INDÍÁNAR
Frh. af bls. 27
TRÚARLEGAR OFSÓKNIR
Það var ekki nóg með að indíánaþjóðirnar
væru ofsóttar á efnislega sviðinu, það er þær
hraktar af löndum sínum og þeim úthlutað
landskikum sem hvíti maðurinn taldi gagns-
lausa. Reyndar átti eftir að koma í Ijós að á
mörgum af friðarsvæðunum, meðal annars hjá
Navajo, er mikil olía í jörð, svo og úraníum svo
að landið var auðugra en hvíti maðurinn hélt,
enda hefur hann nú reynt að sælast í gæði
þess. Indíánarnir þurftu einnig að sæta trúar-
legum ofsóknum af hendi hvíta mannsins. Það
var ákveðið að trúarbrögð þeirra væru heiðin
og að þeir væru villimenn.
Lög voru sett í lok síðustu aldar um það að
börn indíána skyldu tekin af heimilum sínum
og þeim komið fyrir í heimavistarskólum, sem
oftast voru kaþólskir. Þar var börnunum bann-
að að tala mál sitt, bannað að heiðra siöi sína
og venjur og kennt að tigna nýjan guð. Þannig
vann hvíti maðurinn kerfisbundið að því að
brjóta niður sérkenni indíánanna og eyða
tungumáli þeirra.
Því miður hafa margar þjóðir indíána farið
illa út úr þessu og aðeins örfáir einstaklingar
tala ennþá gamla málið hjá hverri þjóð fyrir sig.
Svo virðist sem Hopi-indíánarnir hafi verið
einna duglegastir við að vernda tungumál sitt.
Margar trúarathafnir voru bannaðar með lög-
um og hjá Sioux-þjóðinni var Sun Dance (sól-
ardansinn) bannaður í upphafi aldarinnar. Það
er einungis nýverið að þeir hafa fengið leyfi til
að dansa hann opinberlega aftur.
( Sun Dance (sólardansinum) fórnar ein-
staklingurinn sjálfum sér til að komast í sam-
band við hinn mikla anda með því að líða þær
þjáningar sem fylgja því að láta rista skinn sitt
og setja í það litla teina sem bundnir eru viö
staur. Hápunktur athafnarinnar er þegar ein-
staklingurinn rífur sig lausan.
Til frekari skýringar á viðhorfum indíána
gagnvart kristnu trúboði og nýjum siðum læt
ég hér fylgja brot úr ræðu sem Red Jacket,
höfðingi hjá Seneca-þjóöinni, flutti árið 1790
fyrir hóp af trúboðum:
„Bræður! Þið segið að aðeins sé til ein leið til
að tigna og þjóna hinum mikla anda. Ef það er
aðeins til ein trú, hvers vegna er hvíta fólkið
svona ósammála um hvernig eigi að túlka
hana? Hvers vegna eruð þið ekki öll sammála
ef þið lesið öll Biblíuna?
Bræður! Viö skiljum þetta ekki. Okkur er
sagt að trú ykkar hafi verið ykkur gefin af for-
feðrum ykkar og að hún hafi gengið í erfðirfrá
föður til sonar. Við eigum líka trú sem okkur
var gefin af forfeðrum okkar og hún hefur
gengið í erfðir til okkar, barnanna þeirra. Við
tilbiðjum eins og þeir kenndu okkur. Okkur var
kennt að vera þakklát fyrir þann velvilja sem
við njótum, að elska hvort annað og að vinna
að sameiningu. Við deilum aldrei um trúar-
brögð.
Bræður! Hinn mikli andi skapaði okkur öll.
En hann gerði mikinn mun á sínum hvítu og
rauðu börnum. Hann gaf okkur mismunandi lit-
arhátt og mismunandi siði. ... Þar sem hann
hefur gert svona mikinn mun á okkur í ýmsu,
því skyldum við þá ekki áætla að hann hefði
gefið okkur mismunandi trúarbrögð, sem hvor
um sig hentuðu skilningi okkar.“
AÐ VIRÐA HVERT ANNAÐ
Orð Red Jacket eru umhugsunarverð. Mann-
fólkið, sem byggir þessa jörð, var ekki skapað
eins. Allir hafa sín sérkenni og sína siði. Meg-
inatriðið er að virða siði og venjur, trúarbrögð
og útlit hvers og eins og vinna þannig að friði í
heiminum. Hvað sem öðru líður er mikil
vakning í gangi meðal allra þjóða indíána í
Norður-Ameríku, Kanada og víðar til að endur-
vekja gamla siöi, tungumálið og að fá að njóta
trúfrelsis að nýju eftir um hundrað ára bann við
því. Að öllum líkindum mun hinn glæsilegi sig-
ur kvikmyndarinnar Dansar við úlfa (Dances
with Wolves) við óskarsverðlaunaafhending-
una verða til að efla enn sjálfstæðiskennd Si-
oux-þjóðarinnar. Hún hefur nú staðið í mála-
ferlum við Bandaríkjastjórn í hundrað og tíu ár
til að fá hana til að virða þá samninga sem
gerðir voru við Sioux-indíána. Þetta teljast
vera lengstu réttarhöld í heimi. Sioux-þjóðin
lítur á sig sem fullvalda ríki innan fullvalda
ríkis, það er Bandaríkjanna, og í huganum
getum við aðeins óskað henni góðs gengis í
sjálfstæðisbaráttunni. Það er ekki svo langt
síðan við vorum undirokuð í sömu sporum.
Heimildir: THE SIOUX eftir Royal B. Hassrick, INDIAN
MEDICINE POWER eftir Brad Steiger og CRYING FOR A
DREAM eftir Richard Erdoes.
28 VIKAN 8.TBL.1991