Vikan - 19.12.2000, Síða 6

Steingerður Steinarsdó11 i r
Myndir: Sigurjón Ragnar og úr einkasafni
JOI
Þegar líða tekur að jólum
og jólaskapið fer að ná
tökum á fólki finnst okkur
að ekkert geti verið yndis-
legra en okkar eigin jól.
Það gleymist oft að hjá
mörgum þjóðum víða um
heim eru jólin veigalítill
hluti af menningunni og
þekkjast tæplega. íslend-
ingar sem staddir eru á
þeim slóðum hafa úr
minna efni að moða en
við hér heima þegar kem-
ur að því að búa til
jólastemmningu og þurfa
jafnvel að skapa jólin úr
nánast engu. Fáir íslend-
ingar eru jafn víðförlir og
Adda Steina Björnsdóttir
og maður hennar Þórir
Guðmundsson en þau
hafa dvalið langdvölum í
Asíu á vegum Rauða
krossins. Adda Steina
hafði auk þess áður ferð-
ast umtalsvert upp á eigin
spýtur um fjarlæg lönd þar
sem fáir íslendingar
koma.
Á nýjársgleði hjá
Úsbeska rauða
hálfmánanum.
„í mér hefur alltaf búið ákveð-
in flökkuþrá og ég hef áhuga á
heiminum svonayfirleitt. Ég hef
sömuleiðis mikinn áhuga á fólki
og trúarbrögðum. Ég held að
sumum sé bara meðfætt að
hafa áhuga á fólki og öðrum
menningarheimum. Égminnist
þess til að mynda þegar fyrstu
víetnömsku flóttamennirnir
komu til íslands en þá var ég
unglingur. Pabbi vann hjá
Rauða krossinum sem sjálf-
boðaliði þá og við höfðum mjög
mikil samskipti viðflóttamenn-
ina sem margir hverjir eru vin-
ir okkar enn þann dag í dag.
Fyrstu jólin sem þeirdvöldu hér
áttuðu þeir sig á því að það væri
mikil hátíð í uppsiglingu. Á að-
fangadagskvöld rétt fyrir klukk-
an sex þegar við vorum búin að
elda rjúpurnar og það var kom-
in einmitt rétta lyktin ( húsið
og rétta andrúmsloftið hringir
dyrabjallan og upp stigann
koma vinir okkar með full föt
af austurlenskum mat. Þeir voru
að fylgja siðvenjum síns heima-
lands sem var að mæta með
matinn oggefa velgjörðarmanni
sínum en þannig litu þeir á
pabba. Matarlyktin í húsinu
raskaðist svolítið við
þetta en tvímæla-
laust var þetta vel
hugsað. Næsta ár
vissu þeiraðviðgef-
um gjafir og komu
með nokkrar. Þeir
voru að þessu leyti
búnir að aðlagast.
Löngu seinna
lærði ég meira um
Austurlandabúa og
menningu þeirra.
Þegar ég fór til
Taílands mörgum, mörgum
árum síðar og keypti mér bæk-
ur um hinn asíska menningar-
heim komst ég að því til dæm-
is hvers vegna þeir brosa alltaf.
Þetta hefði ég viljað vita þegar
viðtókum á móti Víetnömunum
þegar ég var fimmtán ára en
Asíu
brosiðer þeirra leiðtil lifa af, að
bjarga andlitinu. Að verða reið-
ur og æsa sig, það er að tapa
andlitinu, missa sjálfsvirðingu
sína. í bókinni segir að góður
Taílendingur geti brosað sig frá
hverju sem er. Þetta er í raun
eins og unglingarnir segja að
vera kúl.“
Nýárstré og týndur jóla-
sueinn
En nú halda ekki allar þjóðir
jól. Hvernig er að vera á jólum
í landi þar sem fáir eru kristnir
og hátíð Ijós og friðar lítils met-
in?
„Það eru öðruvísi jól en jólin
okkar en jól samt. Við vorum eitt
sinn til dæmis ÍTaílandi um jól-
in og það var svolítið skemmti-
legt. Við höfðum verið á Ind-
landi allan nóvember og fram í
miðjan desember. Þar var ekk-
ert sem minnti á jólin. Kristnir
eru þar svo lítill hópur að jóla-
hald er alls ekki áberandi. Svo
fórum við til Tailands og þegar
við keyrðum frá flugvellinum og
inn í Bangkok þá blöstu við okk-
ur skreytingarnar, jólastjörnur
og jólasveinar, aðallega samt
jólasveinar; litlir dökkhærðir
menn í rauðum búningum sem
sögðu við okkur: „Melly
Glitmas". Að baki skreytingun-
um bjó ekki það sem að baki
okkar skreytingum vonandi býr
eða einlægur trúaráhugi tengd-
ur jólaguðspjallinu. Þarnasner-
ist jólaundirbúningurinn alls
ekki um Maríu og Jósep og
barnið í jötunni. Jólasveinninn
og gjafirnar höfðu náð að festa
sig í sessi en annað í jólaboð-
skapnum hafði farið fyrir ofan
garð og neðan.
Á jóladag vorum við í Chiang
Mai í Norður-Tailandi. Við sett-
umst inn á lítið bókakaffihús
sem þýsk kona rak. Við urðum
vör við að heldur óhrjálegur
ferðamaður kom hvað eftir ann-
að að borðinu til hennar en hún
tók honum frekar fálega. Mað-
urinn leit út fyrir að vera
timbraður og ekki of vel á sig
kominn. Þegar maðurinn fór
spurðum við hana hverju þetta
sætti og þá sagði hún okkur að
hann hefði komiðtil Chiang Mai
fyrir tveimur dögum, bókað sig
á hótel og síðan lagst I drykkju.
Þegar af honum rann áttaði
hann sig á því að hann vissi ekk-
ert á hvaða hóteli hann var. Einu
upplýsingarnar sem hann gat
gefið var að við hlið hótelsins
var musteri. Það á því miður
við um nánast öll hótel í Chi-
ang Mai svo konan gat ekkert
hjálpað honum. Mér var þetta
minnisstætt því við tölum oft
um að týna jólunum en þarna
var þá kominn maður sem var
týndur á jólunum.
Mér þótti hinsvegarmjöggott
að búa í Kazakstan þar sem var
ekki þessi ægilegi æsingur í
kringum jól. Við gerðum þetta
allt á eigin hraða og útbjugg-
um sjálf allt frá grunni hvort
sem þaðvarað baka piparköku-
hús eða steikja laufabrauð.
Jólatréð varsvolíti11 kapítuli. Við
héldum um tíma að við fengjum
ekkert jólatré. Á markaðnum
voru einhver gervijólatré en við
vorum að leita að alvörujólatré.
Við skildum ekkert í þessu og
vorum alltaf að spyrja hvort ekki
myndu vera fáanleg einhver tré.
Rússneskir vinir okkar sögðu-.
„Svona, verið róleg. Það kem-
ur". Ég fór á hverjum degi á
markaðinn en aldrei komu nein
tré en svo allt í einu á aðfanga-
dag þá kom fullt af trjám á
markaðinn.
Ég dreif mig auðvitað að
næsta jólatréssala og sagðist
ætla að fá jólatré. „Þú meinar
nýárstré, “ svararsölumaðurinn.
Ég hélt nú ekki, ég ætlaði ekki
að fá neitt nýárstré heldur jóla-
tré. „Nei, þetta eru nýárstré,"
ítrekaði hann. Ég lét þá gott
heita og komst að því síðar að
þeir halda ekki jól en mikil
nýárshátíð er í Rússlandi og þá
Vikan