Vikan - 19.12.2000, Page 53

segir okkur sennilega að marg-
ar mismunandi ástæður geti
legið að baki skammdegisþung-
lyndinu.
Þrátt fyrir að birtan skipti þá
sem þjást af skammdegisþung-
lyndi miklu máli liggja ekki fyr-
irafdráttarlausar rannsóknir um
hvort birtumeðferð geti hindr-
að algjörlega að skammdegis-
þunglyndi byrji. Það hefur þó
líklega læknandi og fyrirbyggj-
andi áhrif að fara út á veturna
þegar bjart er.
Sjálfsagt er þó fyrsta skrefið
fyrirallasem þjástaf þunglyndi
á þessum árstíma að viður-
kenna vandann og leita sér
hjálpar hjá heimilislækni eða
sérfræðingi sem vonandi geta
lyft sálartetrinu úr dal myrkurs-
ins og stuðlað að því að viðkom-
andi eigi gleðileg jól.
Með grátstafínn í kverk-
unum
Sara er fíngerð og vel gefin
kona á þrítugsaldri, í sambúð og
á eitt barn. Sara hefur fundið
fyrir þunglyndi eða depurð í
desember, sem hún tengir jó-
laundirbúningnum, frá því að
hún var unglingur.
,,Ég veit í raun ekki alveg af
hverju ég verð kvíðin og döpur
í desember því ég er alin upp í
öryggi og ást og bý nú með góð-
um manni og saman eigum við
fjögurra ára gamlan fjörugan
strák.
Ég var sennilega þrettán eða
fjórtán ára gömul þegar ég fann
fyrst fyrir mikilli depurð í des-
ember. Éggerði mérengagrein
fyrir að ég gæti hugsanlega ver-
ið þunglynd en vissi bara að mér
leið mjög illa. Jólaljósin fóru í
taugarnar á mér, ég vildi ekki
fara með mömmu niður í bæ
að kaupa gjafir eða hjálpa henni
að baka, sem mér hafði þótt svo
gaman þegar ég var krakki. Ég
rétt dróst á fætur einhvern tím-
ann eftir hádegi og gerði mér
upp veikindi þegar líðanin var
sem verst því ég treysti mér
varla í skólann.
Mamma hélt I fyrstu að ég
væri að reyna að sleppa við jóla-
prófin en það var alls ekki
ástæðan þvl ég var góður náms-
maður og mætti alltaf þá daga
sem prófin voru.
Reyndargæti þetta jólaþung-
lyndi mitt verið tengt einu at-
viki sem átti sér stað þegar ég
var fimmtán ára og hafði mikil
áhrif á viðkvæma unglingsstúlk-
una. Kannski meiri en ég hef
viljað viðurkenna.
Ég og besta vinkona mína vor-
um báðar skotnar í saman
stráknum. Þetta var brennandi
ást úr fjarlægð og hann vissi
ekkert um það.
Ég gerði mér engar vonir um
að eitthvað samband myndi
kvikna á milli mín og stráksins
enda leið mér best á þessum
árum að vera bara skotin í fjar-
lægð. í undirmeðvitundinni
hafði ég þó ákveðið að ef strák-
urinn þyrfti að velja á milli mín
og vinkonu minnar myndi hann
örugglega velja mig þar sem ég
taldist laglegri en vinkona mín.
Ég man það hins vegar eins
og það hafi gerst í gær þegar
sameiginlegar vinkonur mín og
þessarar vinkonu minnar komi
til okkar, daginn eftir skólaball,
ogsögðu að strákurinn væri hrif-
inn af vinkonu minni. Að sjálf-
sögðu varð vinkona mín afar
upp með sér og við allar spennt-
ar fyrir hennar hönd en jafn-
framt upplifði ég afar mikla
höfnun og sára ástarsorg í fyrsta
skipti á ævinni. Ég gat ekki
glaðst heilshugar með vinkonu
minni því mér leiðsvo illa og var
svo ofsalega skotin í stráknum.
Ég fór heim úr skólanum og
skældi ein inni í herbergi þvf
stoltið var svo mikið að ég lét
engan vita hversu mikið þetta
særði mig.
Auðvitað komst ég með tím-
anum yfir þessa unglingsást og
vinkona mín byrjaði aldrei með
stráknum því hann var orðinn
hrifinn af nýrri stelpu nokkrum
vikum seinna. En ég man enn-
þá hvaða jólalögvoru vinsælfyr-
ir þessi jól og hvað þau ollu mér
sárum sting í hjartað. Mér
fannst allt þetta jólastúss svo
tilgangslaust og leiðinlegt fyrst
strákurinn var hrifinn af vinkonu
minni en ekki mér.
Sennilega hef ég verið mjög
viðkvæm fyrir og kannski hætt-
ara við að verða þunglynd en
mörgum öðrum. Alla tíð síðan
þetta gerðist hefur aðventan
vakið með mér kvíða og depurð.
Ég reyndi að tengja þetta því
að ég væri stressuð vegna jóla-
prófanna þegar ég kom í
menntaskóla og síðar vegna
þess að það væri svo mikið að
gera f vinnunni og ég væri svo
blönk fyrir jólin en þetta eru
ekki réttu ástæðurnar. Ég er ein-
faldlega alltaf með grátstafinn í
kverkunum alla aðventuna og
finnst ég vera ein í öllum heim-
inum.
Maðurinn minn skilur mig illa
að þessu leyti, þótt hann leyfi
mér að gráta og geri sitt besta,
en stundum verður hann pirrað-
ur því hann er sannkallað jóla-
barn og vill skreyta allt hátt og
lágt og baka tíu tegundir af
smákökum fyrir okkar litlu fjöl-
skyldu.
Því miður lendir jólaundir-
búningurinn einnig að miklu
leyti á honum en ég reyni að
harka af mér og drífa það af sem
ég þarf nauðsynlega að gera,
eins og að kaupa jólagjafir
handa honum og syni okkar.
Sem betur fer lagast líðanin
alltaf, án undantekninga, þeg-
ar hátíðin sjálf gengur í garð.
Einhverra hluta vegna hverfur
kvíðinn og depurðin þegar ég
veit að nýja árið er á næsta leyti
því það fyllir mig aukinni von og
bjartsýni."
Heimildir: Landlæknisembættiro.ft.
Vikan
53