Bjarmi - 01.10.1967, Blaðsíða 7

hann háði í baráttu þeirri, sem
á skall: Gegn aflátssölunni (þar
var um fjármuni að ræða, svo
að um munaði), gegn valdi páfa
og kirkjuþinga, gegn húmanist-
unum og „trúarvinglsmönnun-
um“, gegn bændum og höfðingj-
um o. s. frv. Ekkert var það svið
mannlegra vandamála, að hinn
nýi skilningur fagnaðarerindis-
ins varpaði ekki ljósi á það. Um
hvað ritaði Lúther ekki í ritum
sínum? Hann tók afstöðu til
kirkju og kennslumála, til
stjórnmála og fjármála, trúar-
legra málefna og siðferðismála.
Hann var allsóhræddur að segja
skoðun sína á hvaða máli sem
var, jafnvel hinum viðkvæm-
ustu. Hann gat hneykslað. Hve
mikið hefur hann ekki þurft að
taka sér á herðar vegna afstöðu
sinnar til bændanna í uppreisn
þeirra (en því er sleppt, að Lút-
her tók málstað þeirra í upp-
hafi) og fyrir ráðleggingu sína
holdlega sinnaða furstanum
Filip af Hessen til handa um að
bjarga tvíkvænismálum sínum
með „ærlegri, kröftugri lygi“?
Áherzla skal aðeins á það
lögð í þessu sambandi, að ekk-
ert var fyrirfram skipulagt
(eins og áður er getið), ekki
heldur kirkjuklofningurinn. —
Yfirskriftin yfir þessari klausu
er raunverulega röng. Lúther
sleit ekki tengslin við róm-
versku kirkjuna heldur öfugt:
Kirkjan rak villutrúarmanninn
úr hjörð sinni. Lúther ætlaði
sér alls ekki að stofna nýtt
kirkjufélag. Hann var sannfærð-
ur um það, að til væri aðeins
ein kirkja, stofnsett af Jesú
Kristi, og orð fagnaðarerindis-
ins eitt viðhéldi henni. Sam-
kvæmt sannfæringu hans var
það rómverska kirkjan, er f jar-
lægzt hafði hina sönnu kirkju.
Lúther ætlaði alls ekki að boða
einhvern nýjan kristindóm,
heldur að flytja gamla, postul-
lega kristindóminn í óbreyttri
mynd. Hann vildi skafa falslit-
inn af, til þess að upphaflegu
litirnir ljómuðu á ný.
Lúther og Biblían.
Hann notaði aðeins eitt tæki:
Biblíuna. Hann var ákafur Bibl-
íulesandi alla ævi. Ritverk hans
eru frá upphafi til enda ein-
göngu útskýring á Biblíunni, og
þau eru svo troðfull af hug-
myndum og svo lifandi, að Lút-
her er ennþá sá, sem mestum
óróa veldur í kirkjunni. Nú er
hann ekki aðeins óróaseggur
rómversku kirkjunnar, heldur
engu síður þeirra kirkju, sem
nefnd var eftir honum.
Afrek Lúthers eru óteljandi.
Mest þeirra er Biblíuþýðing
hans. Hann hóf það starf í
Wartburg árið 1522, en þar
þýddi hann Nýja testamentið á
10 vikum. Það er afrek, sem
þeir einir geta skilið, sem sjálfir
hafa reynt, hve sú list er erfið
að þýða Biblíuna. Biblíuþýðing
Lúthers hefur verið kölluð
„voldugasti minnisvarði þýzkr-
ar málssögu“.
JVáin hynni.
Mörg rit hafa á liðnum öld-
um verið skrifuð um Lúther.
Allir innan evangelískrar-lút-
herskrar kirkju hafa viljað telj-
ast erfingjar Lúthers og telja
hann kristniskoðun sinni til
tekna. Aðrir hafa fussandi vís-
að honum á bug sem ógæfu inn-
an kirkjunnar, villutrúarmanni
og skaðvaldi hennar. Sjálfur
var hann svo óhlutlægur, að
ógerlegt er að gefa hlutlæga
lýsingu af hugsunum hans. Sá,
fyrir Rómverjabréfinu
Fyrir liana öðlast maðurinn án þvingunar vilja og löngun til
þess að gjöra öllum gott, þjóna öllum og þola hvað, sem vera skal,
til Iofs og dýrðar Guði, fyrir það að hafa auðsýnt honnm slíka náð.
Þess vegna er alls ekki unnt að skilja verkin frá trúnni. Það er jafn-
ógerlegt og að greina hrnna og loga frá eldinum.
Þú verður þess vegna að gæta þín gagnvart röngum liugmynd-
uni og gagnvart gagnslausum skraffinnum, sem telja sig liafa vit
á trú og góðum verkum og dæma um það, en eru sjálfir mestu
flónin. Bið Guð, að hann komi trúnni til leiðar í þér, annars verð-
ur þú sannarlega án trúar að eilífu, jafvel þótt þú teljir þér trú
um og framkvæmir allt sem þú vilt og getur.
Réttla>tið er einmitt þessi trú. Það er kallað réttlæti Guðs eða
réttlætið, sem gildir fyrir Guði, af því að Guð gefur það og til-
reiknar það sem réttlæti fyrir Krist, meðalgangara vorn, og fær
manninn til þess að veita sérhverjum það, sem liaim er skyldur að
veita. Því maðurinn verður fyrir trúna án syndar og þráir að fram-
kvæma hoð Guðs. Með því veitir liann Guði þá dýrð, sem lionum
her, og geldur lionum það, sem skyldugt er. Hann þjónar einnig
mönnunum fúslega á allan hátt sem hann getur, og gerir þannig
skyldu sína við þá.
Eðlið, liinn frjálsi vilji, og kraftar vorir megna ekki að koma
þessu réttlæti til leiðar. Því að eins og enginn getur gefið sjálfum
sér trúna, getur liann ekki heldur tekið vantrúna frá sér. Hvernig
getur hann afmáð nokkra synd, jafnvel þá smæstu? Þess vegna er
allt, sem gert er án trúar eða í vantrú rangt, hræsni og synd (Róm.
14, 23). Það skiptir engu, live fagurlega það glitrar.
RJARMI 7