Heima er bezt - 01.05.1983, Blaðsíða 18

Hulduskip við Hallandsklett. Fossinn er í Lambhagalœk.
Teikning: ÓHT
bindi, bls. 19-21). Sagan er skráð af Hannesi Ó. M. Berg-
land, 1906, eftir Gísla Jónssyni timburmeistara og skipa-
smið í Svínárnesi, sem sá sýnina, og hljóðar á þessa leið:
„Það var um Jónsmessuleytið 1870, að Gísli þurfti að
bregða sér inn á Akureyri til viðarkaupa. Fór hann á
hákarlaskipi og flutti með sér lifur og lýsi. Þá var Örum &
Wulffs verzlun ein hin stærsta á Akureyri (Oddeyri). Hét
verzlunarstjórinn Ewald, og til hans leitaði Gísli um við-
arkaupin.
Á höfnina var nýkomið kaupskip er Herta hét og átti
um langan aldur tíðförult til Akureyrar. Fékk Gisli léðan
bát hjá skipstjóranum, til þess að flytja viðinn úr landi út
á skip sitt. Þegar því starfi var lokið, var komið kvöld, en
veður hið fegursta og albjart, þótt komið væri undir lág-
nætti. Reri hann þá með öðrum manni bátnum yfir að
Hertu, til þess að skila honum aftur. Þegar þangað kom
voru skipsmenn gengnir undir þiljur og flestir sofnaðir,
en þó hitti hann vökumann á þilfarinu og afhenti honum
bátinn. Gengu þeir báðir nokkra stund fram og aftur á
þilfarinu og töluðu á víð og dreif.
Varð þeim þá litið út á Oddeyrartanga og sáu allstóra
skonnortu undir fuilum seglum, skríða undan utanverð-
um tanganum og stefna á Hallandsbjörgin, austan megin
fjarðarins. Virtu þeir skipið fyrir sér um stund og ræddu
um, hvaða skip þetta mundi vera, því að þá var ekki von á
neinu slíku og ferðir strjálar. Fór vökumaður niður í
skipverjaklefann, til þess að segja félögum sínum frá
skipkomunni; voru þá eigi vakandi nema tveir menn, sem
þegar komu upp og sáu glögglega skipið, en ekki báru
þeir kennzl á það. Leið enn nokkur stund, þar til Gísli
kvaddi skipverja, og reri á ferju yfir í skip sitt. Á leiðinni
þangað sá hann enn til ferða skonnortunnar yfir fjörðinn.
Furðaði hann sig á því, hve mikill skriður var á henni í
logninu, og taldi straum ráða ferðinni.
Þegar hann var kominn yfir í skip sitt. sótti hann sjón-
auka, sem hann hafði með sér, því að hann langaði til að
athuga skip þetta nánar. En þegar hann brá sjónaukanum
fyrir augað sá hann ekkert skip. og var það honum horfið
upp frá því. Furðaði hann mjög á þessu.
Daginn eftir frétti hann, að skipverjar á Hertu hefðu
horft á skipið stundarkorn, eftir það er hann skildi við þá.
en svo hafði það allt í einu horfið sjónum þeirra. Á Odd-
eyri höfðu margir verið á ferli um þetta leyti, en enginn
þeirra séð skip á ferð, og sama var að segja um þá, sem
bjuggu utar með firðinum.
Var skonnorta þessi talin hafa verið hulduskip, enda
hafa oft sést ljós í Hallandsbjörgum, og ýmsir skyggnir
menn hafa sagt, að þar væri álfakaupstaður.“
Þannig hljóðar frásögn Gísla skipasmiðs. Söguritarinn
getur þess, að Gísli sé „fróður og minnugur og flestum
víðförlari, því að dvalist hefur hann í Danmörku, Þýska-
landi, Englandi og Ameríku. Síðan hann settist aftur að hér
á landi hefur hann reynzt vera hinn mesti dugnaðar- og
búsýslumaður. Bjó hann búi sínu í Svínárnesi í Grýtu-
bakkahreppi í full 30 ár, og þótti jafnan sómi sinnar sveitar.
Nú er hann blindur orðinn, en þó vel ern.“ Ekki getur
Hannes um skyggnigáfu hjá Gísla. Af frásögninni er ljóst,
að Gísli og þeir aðrir sem sáu skipið, hafa talið allt með
felldu um ferðir þess, og líklega ekki komið hulduskip til
hugar, fyrr en það hverfur skyndilega, að því er virðist fyrir
augum þeirra. Þannig er það jafnan þegar huldufólk, híbýli
þess og farkostir eða fé birtast óskyggnum mönnum.
Ekki eru það eingöngu stór skip sem sést hafa þarna á
vegum huldufólksins. I sögunni „Huldubátur“ í safni Jóns
Árnasonar hinu nýja, 5. bindi, bls. 445-446, er að finna
þessa frásögn:
„Einu sinni var Rafn (Ólafsson) á kaupstaðarleið, sjó-
veg, með öðrum fleiri á bát. Þegar þeir koma inn undir
Oddeyrina, verður þeim litið til baka, og sjá þeir þá hvar
bátur með þremur mönnum, kemur róandi á eftir þeim.
Þeir fóru að tala um að þetta væri skrítinn bátur. því að
þeir sáu hann þarna allt í einu, en ekki rétt áður. En þegar
þeir eru að tala um þetta, hverfur báturinn, og sáu þeir
hann ekki síðan.“ (Eftir handriti Guðmundar
Davíðssonar á Hraunum í Fljótum).
ÞEKKJA EKKI
AUGLÝSINGAFLÓÐIÐ
Er þá að greina frá sjálfum huldufólkskaupstaðnum, sem
ýmsir telja að felist að baki klettaþiljanna í Hallandsbjörg-
um. Ekki mun nema fáum útvöldum hafa leyfst að
skyggnast á bak við það tjald. Margrét Thorlacius frá
Öxnafelli er ein þeirra fáu sem þetta hafa reynt og hefur
Eiríkur Sigurðsson skólastjóri á Akureyri ritað eftirfarandi
lýsingu eftir henni: (Skyggna konan I, bls. 32).
„Þegar ég átti heima á Akureyri, sá ég oft á kvöldin
mikið af ljósum i Hallandsbjörgum, gegnt Akureyri, og
víðar í klettabeltum (þar) fyrir ofan. En þéttust er
byggðin í Hallandsbjörgunum, á móti Oddeyrinni. Þar
býr fjöldi fólks. Þar er kaupstaður huldufólksins. Stund-
162 Heimuerbezt