1. maí - Reykjavík - 01.05.1937, Blaðsíða 9

5
1. MAÍ
verklýðsfélög risu upp annars staðar
í landinu.
íslenzk alþýða stendur því í mikilli
þakklætisskuld við brautryðjendurna,
sem fyrir 40 árum hófu merki hennar
með djörfung á loft. Margir þeirra eru
nú fallnir í valinn, en nokkrir þeirra
lifa ennþá, og fá nú litið yfir farinn
veg, sjáandi með eigin augum hinn
glæsilega ávöxt af starfsemi sinni.
í dag fellir alþýðuhreyfingin fána
sína við grafir hinna föllnu brautryðj-
enda, vottandi þeim sitt dýpsta þakk-
læti, og um leið og hún strengir þess
heit, að halda merki þeirra hátt á lofti.
Heill sé þeim brautryðjendum, sem
ennþá eru á lífi; megi þeir finna það
mikla þakklæti, sem öll alþýða Islands
sendir þeim nú á þessum tímamótum
verklýðshreyfingarinnar
Alþýðan fann fljótt máttinn, sem
bjó í samtökum hennar, þó hún í fyrst-
unni hyggði eingöngu á bætt launa-
kjör, var ekki langt að bíða, að hún
var sér þess meðvitandi, að samtök
hennar voru megnug til að hafa áhrif
í fleiri efnum, sem snertu hag hennar,
en því einu.
Jafnaðarstefnan verður takmark verk-
lýðshreyfingarinnar og stjórnmálabar-
átta hennar hefst.
Þorsteinn Erlingsson mun hafa
fyrstur manna hér á landi kynnt verka-
mönnum þá stjórnmálalegu umbóta-
starfsemi, sem verklýðsfélögin erlend-
is rækju samhliða launabaráttu sinni,
eins og sjá má á fyrirlestri þeim, sem
hann flutti í Dagsbrún og skrifum
hans í Alþýðublaðinu gamla.
En það er ekki við að búast, að
verkalýðsfélögin hafi fyrstu árin tek-
ið sem heild þátt í stjórnmálunum.
Stéttarvitund verkalýðsins var rétt að
vakna. Hann var að hætta að líta á
fátæktina og eymdina sem „náðar-
gjöf“ guðs, sem í eilífðinni breyttist í
óendanlega sælu og fögnuð. Hann
eygði í fjarslta framtíðarland sitt hér
á jörðu, þar sem jöfnuður og friður
ríkti.
Skáldið og jafnaðarmaðurinn Þorst.
Erlingsson gladdist líka yfir þessu:
Hann kvað:
,,Þú manst að fátækt var af náð oss
veitt
af vorum drottni. Það er gömul saga.
En guð og menn og allt er orðið breytt
og öðruvísi, en var í gamla daga“.
Það sem ennfremur dróg það á lang-
inn, að verklýðshreyfingin gæfi sig
sem heild að stjórnmálum, var það, að
stjórnmálabaráttan í landinu snérist
eingöngu um sjálfstæðismálið, en þeg-
ar það var leist, hóf líka verkalýður-
inn fyrir alvöru stjórnmálabaráttu
sína fyrir alhliða umbótum á hag al-
þýðunnar samhliða launabaráttunni.
Hvað hefir þá áunnizt þessi 40 ár?
Það mætti margt upp telja, sem á-
unnizt hefir þessi 40 ár. Þeir gætu
mest borið vitni um það verkamenn-
irnir — brautryðjendurnir, sem fyrst-
ir hófu baráttuna gegn því vonleysi,
réttindaleysi og fátækt, sem þá þjáði
verkalýðinn. Nú hafa verkamenn
tryggt sér með hinu skipulögðu sam-
tökum sínum viðunandi kaup og betri
vinnuskilyrði. Með afskiptum sínum
af stjórnmálabaráttunni hafa alþýðu-
samtökin unnið stórsigra- Togaravöku-
lögin, framfærslulögin, lögin um al-
þýðutryggingar, lögin um verka-