Muninn - 01.12.1956, Side 5

MUNINN
5
hans. Sannleikurinn var nefnilega sá, að
Lárus hafði aldrei notið neinnar kvenhylli.
Þetta var nú sagt í trúnaði, því að Lárus
hafði allt aðra skoðun. Hann var sem sagt
ekki farinn að hugsa neitt í hjónabandsátt.
Það var nógur tíminn, þótt hann væri orð-
inn hálffertugur.
Nú voru dyrnar opnaðar, og Grímur
hreppstjóri kom inn í búðina, og var sýni-
lega gustur á honum. „Ég er kominn með
féð mitt hingað út eftir, Lárus, en ekki veit
ég um, hvort ég læt ykkur fá það. Kaupfé-
lagið virðist bjóða betur. Eða hvers má ég
vænta héðan?“ Lárus hafði einmitt óttast
þetta. Þeir virtust ætla að taka allt undir
sig þarna í kaupfélaginu. En hreppstjórann
máttu þeir alls ekki fá. Það fylgdu þá alltaf
fleiri á eftir.
„Það er bezt, að þér farið inn til Ólsens
og talið um þetta við hann.“
Hreppstjórinn lét ekki segja sér þetta
tvisvar, en tók búðargólfið í fáeinum skref-
um og hvarf inn í skrifstofu kaupmannsins.
Búðarmaðurinn gekk um gólf og var í
þungurn þönkum. Það var ískyggilegt hvað
menn skiptu orðið strax mikið við kaup-
félagið. Samt var aðeins hálfur mánuður,
síðan það tók til starfa. Það virtist ekkert
hafa að sega, þótt Ólsen byði bændum og
öðrum betri kjör en nokkru sinni fyrr. En
kaupfélagið, hlaut þó fyrr eða síðar að
verða gjaldþrota með þessu áframhaldi.
Þetta virtust ýmsir gamlir og tryggir við-
skiptavinir sjá, þótt allir þeir yngri styddu
kaupfélagið. Slátrun sauðfjárins byrjaði fyr-
ir viku, og ennþá hafði enginn bóndi kontið
með fé sitt í verzlun Ólsens gamla. Kaup-
félagið fékk allt.
Skyndilega voru skrifstofudyrnar opnaðar
og hreppstjórinn kom þjótandi út. Hann var
þrútinn í framan og sýnilega mjög æstur.
Ólsen gamli kom nokkru á eftir honum og
baðaði út höndunum. „Þú skalt fá krónu
hærra verð hjá mér en í kaupfélaginu,"
hrópaði hann. Hreppstjórinn, sem var kom-
inn fram að dyrum, sneri sér við. Þetta virt-
ist hafa áhrif. „Ja, ef þú gerir það, þá skiptir
öðru máli,“ mælti hreppstjórinn. „Þú sérð,
að ég get ekki boðið öllum slík kjör. Mér
finnst kaupfélagið bjóða nokkuð hátt, þótt
ekki sé boðið hærra.“ Kaupmaðurinn stóð
teinréttur og hampaði gleraugunum fram-
an í hreppstjórann. „Þetta getur nú satt
verið, Ólsen minn, en annað er í þessu
máli, og það er ,að allir skuli fá sama verð
hjá kaupfélaginu. Þeir virðast ekki gera
neina grein fyrir, hvort það er ríkur sveitar-
höfðingi, sem í hlut á, eða einhver fátækur
barnamaður. Þetta er líka alveg eftir rétt-
lætinu jíeirra, þessara ungu manna. Ég verð
nú að segja, að það hefur aldrei komið
önnur eins plága yfir okkar sveit sem þessi,
síðan fjárkláðanum var útrýmt. Þeir virðast
ekki bera virðingu fyrir neinum manni og
hana nú. Jæja, Ólsen, þetta stendur þá
svona okkar í milli. Ég læt þig hafa lamba-
píslirnar." Að svo mæltu fór hreppstjórinn
út, en Ólsen gamli gekk hægt og rólega
inn í skrifstofuna sína. Það væri skömm að
segja, að útlitið væri gott núna. Ekki horfði
glæsilega með fiskinn. Þeir sögðust vera að
byggja hraðfrystihús þarna hjá kaupfélag-
inu. Svo ætluðu þeir að gefa mikið hærra
verð fyrir ýsu og steinbít, en hann hafði
nokkru sinni gefið fyrir þorskinn. Auðvit-
að gat hann hækkað verðið svolítið hjá sér.
En hvað stoðaði það? Allar þeirra aðgerðir
virtust miða í þá átt að láta þá, sem ekkert
áttu og aldrei gátu borgað, fá jöfn kjör við
þá, sem alltaf stóðu í skilum og áttu, ef til
vill, eitthvað dálítið undir sér. Þetta gat
gamli kaupmaðurinn alls ekki sætt sig við.
Frammi í búðinni tvísteig Lárus búðar-
maður og hneykslaðist á framferði hinna
yngri manna á staðnum. Svona launuðu
þeir blessuðum kaupmanninum hina dyggu
þjónustu hans við þá og byggðarlagið á
undanförnum áratugum. Höfðu þeir kann-
ski ekki átt allt sitt undir hans góðmennsku
og framsýni? Þeim voru ekki ljós skakkaföll-