Heimilisblaðið - 01.03.1980, Qupperneq 4

hann þó. Á þrettán ára tímabili hafa að-
eins fjórir farþegar farizt í þessum flutn-
ingatækjum. Jafn margir farast á degi
hverjum á venjulegum þjóðvegum þar í
landi, í „venjulegum" umfferðarslysum.
Stjórnandi tannhjólabrautarinnar lend-
ir hvað eftir annað í þessu sama: Tauga-
veikluð kona spyr hvað gerist, ef heml-
arnir bili. Stjórnandinn svarar, að fyrir
hendi séu aukahemlar. Já, en hvað gerist,
ef einnig þeir bila? spyr hún. Þá eru
þriðju hamlarnir. Nú, en ef einnig þeir
svíkja? ,,Ja, það sem þá gerist,“ svarar
brautarstj órinn, ,,er undir því komið,
hvernig þér hafið lifað lífinu . . . “
Um þessar mundir vinna verkfræðing-
ar að því flókna verkefni að leggja svo-
kallaðar „svifbrautir“ til þeirra héraða
sem afskekktust eru. Þar til fyrir fáum
árum voru margir smábæir í þessum út-
kjálkadölum að því komnir að leggjast í
auðn. Unga fólkið fluttist til þegar yfir-
fullra borga og bæja, því það nennti ekki
að leggja á sig tveggja klukkustunda
göngu til vinnunnar á degi hverjum og
heim aftur, fyrst niður í móti og svo upp
allan brattann dauðþreyttur að kvöldi.
Svifbrautin hefur nú reynzt lausn á þess-
um vanda, og á síðustu tíu árum hafa verið
gerðar meira en hundrað slíkar brautir.
Þær hafa veitt nýju lífi í hin deyjandi
þorp. Þar hefur verið hafizt handa um ný-
byggingar, krár hafa skotið upp kollin-
um, sem sjá ferðamönnum að sumrinu og
skíðafólki að vetrinum fyrir veitingum og
húsaskjóli.
Það er alveg einstök reynsla að svífa
upp á fjallstind í slíkum smávagni — upp,
upp þýtur þetta litla farartæki yfir hyl-
djúp gil, beljandi fjallalæki og oddhvassa
tinda. Um síðir staðnæmist klefinn hrikt-
andi við útjaðar lítils bæjar eða býlis.
Himinvagninn við smáþorpið Mund ná-
lægt Brig í Suður-Sviss hefur komið í stað
tveggja tíma erfiðrar fjallgöngu, en svif-
leið hans tekur aðeins sjö mínútur; þetta
er lítill vagn með átta stæðum. Bær þessi,
sem um skeið var að því kominn að fara
í eyði, morar nú af lífi. Otto Pfammatter,
eigandi kráarinnar í Mund, segir fyrir
hönd sjálfs sín og þúsunda annarra fjalla-
búa: „Við getum farið niður í dal og
skroppið í bíó hvenær sem okkur langar
til, jafnvel um hávetur. Áður fyrr gátu
börnin gengið í skóla í aðeins sex ár. Nú
geta börn okkar sótt gagnfræðaskóla og
jafnvel komizt í menntaskóla. Þetta hljóm-
ar kannski eins og sjálfsagt í eyrum ann-
arra, en þetta hefur óhemjumikla þýðingu
fyrir okkur. Nú höfum við til einhvers að
hlakka — en það höfum við aldrei áður
haft.“
Svissneskir j árnbrautaverkf ræðingar
hafa jafnan verið fundvísir á nýjar upp-
finningar. Við getum tekið strengbraut-
irnar sem dæmi. Um leið og einn vagninn
kemur niður f jallshlíðina dregur hann ann-
an upp á við. Flestir þessir strengvagnar
ganga fyrir rafmagni, en þó ekki allir.
Á einum stað er vatnstankur í efsta vagn-
inum fylltur þangað til hann er orðinn
nógu þungur til að draga annan vagn upp
um leið og hann sjálfur fer niður. Þegar
hann hefur komizt niður í dalinn, hleypir
hann af sér vatninu á meðan hinn fyllir
sig hið efra; þannig koll af kolli.
Það hefur kostað Svisslendinga þó nokk-
ur heilabrot að ná þessum tæknilega ár-
angri — þeir hafa þurft að gjalda hann
háu verði, bæði í peningum, erfiði og
mannslífum. Einkum hafa jarðgöngin
kostað miklar fórnir. Gröftur St. Gott-
hards-ganganna á aðalbrautinni milli
Norður-Evrópu og Ítalíu kostaði ekki færri
en 177 manns lífið.
Hin áhrifamiklu Lötschbergs-göng
kröfðust einnig mikilla fórna. Verkfræð-
ingarnir höfðu áætlað, að jarðvegurinn
væri nógu þéttur til þess, að fljót gæti
streymt hið efra þvert á göngin. Dynamit-
40
HEIMILISBLAÐIÐ