Í uppnámi - 01.06.1901, Qupperneq 33

63
lætur. Vér höfum ekki eingöngu borið þau undir marga menn, er skák
kunna, heldur og marga góða málfræðinga, sem hafa íhugað þau. TJm
orðtæki í skák hefur verið ritað itarlega i bókum tan deb Linde’s og
von deb Lasa’s og ályktanir þær, er þeir hafa gj ört, má að mörgu leyti
heimfæra jafnvel upp á islenzkuna.
—Bréfritari einn spyr oss, hvað sé hið styztu tafl, er teflt verði. Það mun
mega finna i mörgum kennslubókum. Það heitir fiflsmát (á ensku: “fool’s
mate,” á þýzku: “narrenmatt”) og er þannig (mönnunum auðvitað raðað á
borðið sem í byijun tafls): 1. e2—e4, f7—f6; 2. Bfl—c4, g7—g5;
3. Ddl—h5=j=. Enn er tafl í 4 leikum, er heitir smalamát (á ensku:
“scholar’s mate,” á þýzku: “schafermatt”), þannig: 1. e2—e4, e7—e5;
2. Bfl—c4, Bf8—c5; 3. Ddl— f3, d7—d6; 4. Df3xf7 + . Þá er enn
eitt tafl mjög stutt, kallað Legalsmát eptir Legal, frægum frönskum
taflmanni á 18. öld: 1. e2—e4, e7—e5; 2. Bfl—c4, d7—d6; 3. Rgl —
f3, Rb8—c6; 4. Rbl—c3, Bc8—g4; 5. Rf3xe5, Bg4xdl og hvítt mátar
í tveimur leikum.
—Úr því vér höfum minnzt á Keemue Sire de Legal (d. 1792), ætti vel
við að tilfæra orð eins ensks rithöfundar um hann. Hann segir svo: “Mér
stendur eigi svo ljóst fyrir hugskotssjónum persóna og hegðun neins
manns sem hans; þegar eg kom fyrst til Paris, var hann magur, fölur
öldungur, sem hafði setið i sama sæti á kaffihúsinu og verið í sama græna
frakkanum í mörg ár. Þegar hann tefldi skák, tók hann svo gráðugt í
nefið, að fellingarnar á skyrtubrjósti hans voru bókstaflega þaktar þykku
neftóbakslagi; en meðan hann tefldi, vakti hann gleði og fjör í samsætinu
með ýmiskonar athugasemdum, sem hver maður dáðist að, þvi svo ágætar
voru þær.” Legal var kennari hins fræga Philidoe’s og er hann tefldi
við hann 15 ára gamlan gaf hann lionum hrók í forgjöf, en eptir 3 ár
kom engin forgjöf til mála, þvi að þá hafði Legal fullt i fangi með læri-
sveininn og 1755 háðu þeir skákeinvígi, en þar bar Legal lægra hlut.
— Tvær prentvillur hafa fundizt i 1. heptinu af “I Uppnámi”, sem hér
skulu leiðréttar. I skákdæminu nr. 5 (eptir frú Rowland) stendur annar
hviti hrókurinn á d7, en á að vera á 87, þvi annars væri eigi hægt að
máta í 2. leik, ef svarts 1. leikur væri Bli6—g5. í ráðningu tafllokanna
nr. 13. er 5. leikur hvits gefinn He7—e8! en á að vera He7—el! Pétue
Zoehoníasson, ritari Taflfélags Reykjavikur, hefur bent oss á villur þessar,
og frú Rowland hefur sjálf gefið oss leiðréttinguna við skákdæmi sitt.
—í “Mjög litlum skákbækling”, sem kom út fyrir skömmu, er leið
prentvilla á bls. 10, sem verður að leiðrétta. Fyrsti leikur svarts í
Franska leiknum á að vera e7—e6 (en ekki e7—e5).