Heimir - 01.10.1910, Blaðsíða 5

H E I M I R
29
ötium lidiinar. Eins og vi5 vitum jj’i eru jnað aðeins fá.einir
menn af fjöldanum á hverri öld, sein gefa sig við því, að reyna
aö þekkja náttúruna og lög þau sern húu stjórnast af, og þess
vegna er sá sannleikur setn jreir finna, svo afarlengi að útbreið-
ast meöal fólksins, enda o't haldiö leyndum fyrir því, af vissum
flokki inanna. Þar af leiðandi eru breytingar á trúarbragða-
kerfunuin mjög seinfærar. Auk jaess eru rnenn vanalega rnjög
fastheldnir við gamlar trúarbragöa skoðanir, og álíta þær jafnvel
of heilagar til þess aö nokkuð megi viö þeim hreyfa, þeir hugsa
að það nægi sér það sem faöir, afi, og langafi höfðu komist af
tneð.
Trúfræði hefir verið kend, sem þekkingargrein, og áreiðan-
lega sannaöur sannleikur, og þannig er hún kend hjá þeim trú-
fiokkum ennþá, sem enga skynsamlega rannsókn þola í þeim
efnum. Þess vegna má eflaust ganga út frá því, að trúarbrögðin
hafa mikil áhrif á manngiidið.
Að því leyti sem aö kenningar trúarbragðakerfanna eru
sannar, ættu þær að hafa eðlileg jrroskunar áhrif. En jrar á
rnóti að því leyti, setn þær eru ósannar, eða gagnstæðar eðlis-
lögmáli náttúrunnar, hljóta þær að tefja fyrir framför andans.
Og svo má telja þriðja tilfellið, Jjegar bæði sönnum og
ósönnum kenningum er blandað sarnan, setn eru ósamrýmanleg-
ar, fyrir heilbrigða skynsemi, þá geta áhrif þeirra kenninga vakið
athygli hugsandi manna. Osamkvæmnin í kentringunum vekur
menn til athugunar um gildi þeirra, þessi athugan framleiðir
rannsókn, sem leiðir sannleikann í ljós.
A þessum tíma eins og liðnum tíinum—eru rnenn að yfir-
vega hin gildandi trúaratriði, bera Jrau saman við menningar-
ástand tíinans, og rannsaka hið sögulega sannleiksgildi þeirra.
Sá árangur, sem af þessari yfirvegun hefur orðið, er ekki einungis,
að þeir hafi fundið, að þau í því formi, sem þau haíi verið kend,
eru orðinn ósamrýmanleg við þekkingar ástand tímans, og eru
því orðin honum ósamboðin, þeir hafa jafnframt fundið að
trúaratriðin hafa verið stórkostlega misskilin frá því sem
höfundurinn mun hafa ætlast til, að þau yrðu kend, (af þessu er
ágreiningurinn í hinu íslenzka kyrkjufélagi). En afleiðingin af