Heimir - 01.10.1910, Blaðsíða 11

H E I M I R
35
inn samanstóö af, og að þessi persóna hefði birzt í manni, tekið
á sig hans eðli án þess á nokkurn háttað glata sínu, verið tvent
í einu en þó í raun og veru aðeins annan o. s. frv. þaö var alt í
simræmi við þá tegund af grísku heimspekinni, sem þessir menn
voru kunnugastir; og hún var þá í svipuðu afhaldi í heiminum og
náttúruvísindin eru nú. En hvað er það sem í raun og veru
aðskilur þessar tvær hliðar í deilunni um eðli hins sögulega Jesú?
Það er ekki það, að önnur vildi hafa trú á einn guð, en hin trú
á tvo eða þrjá guði; allir vildu hafa eingyðistrú; fjölgyðistrúin
gamla var þeim fjarri skapi. Það sem öllu öðru fremur aðskilur
þær er skoðanamuuur á eðli mannsins. Önnur hliöin heldur
fram að manneðlið í einni sögulegri þersónu hafi náð þeirri full-
komnun að verða guðdóinlegt, að vísu ekki án sérstakrar guð-
dómlegrar hjálpar, hin hliðin aftur á móti heldur fram að það
sem orsakaði fullkomnunina í sögulegu persónunni hafi verið
utanað komandiog manneðlitiu alveg óskylt. Þetta eraðal atriðið
í hinni löngu og hörðu deilu, sem var háð innan kyrkjunnar á
3 og 4 öldinni, áður en þrenningarkenningin, eins og hún hefir
komið niður til vor, var fast ákveðin, sem vér sérstaklega ættum
að bera í huga.
Helsta einkenni miðaldanna svo nefndu, þess tímabils, sem
kyrkjan réði algerlega yfir, er trúin á hið yfirnáttúrlega. Þessi
heimur og alt sem honum tilheyrði var íllur í augum manna.
Ivraftaverk og undur voru það eina, er álitið var að hefðí veru-
legt gildi. Þegar svo endurvakningin kemur í heimi andans, þá
er hún fyrst í því innifalin, að menn leita að og tínna þaö sem
þeir höfðu glatað, sína eigin fjársjóði, er höfðu fallið í gleymsku.
Bókmentir og listir hinna fornu mentaþjóða eru grafnar upp, og
menn fara að snúa hugum sínum frá himnaríki og helvíti, djöfl-
iim og englurn, kraftaverkum og kynjum, og gera sjálfa sig og
sitt eigiö andlega líf að íhugunarefnum sínum. Afleiðingar
þessarar miklu endurfæðingar mannsandans iná sjá í hinum
stórkostlegu vísindalegu uppgötvunum, sem gerbreyttu þekkingu
manna á heitninurn.
Trúarbrögöin voru einnig snortin af henni. Siðbótin hefði
aldrei orbið nema fyrir áhrif hennar. Það sem siðbótin vann