Heimir - 01.10.1910, Blaðsíða 12

36
H £ I M I R
var þetta, aö hún braut á bak aftur vald stöfnunar, sem ekki
viöurkendi rótt einstaklingsins til aö hafa sínar eij^in skoöanir,
ef þær voru skoöunum þeim, sem hún hélt frain á nokkurn hátt
andstæðar. Þetta var aö tneta frelsi mannsins meira en réttindi
stofnunarinnar til aö móta alt andlef't líf í sínu eigin formi. Eu
á hinri bóginn voru frelsiskröfur siöbótarmannanna mjög tak-
tnarkaðar. Þeir settu allskonar takmörk um þaö hversu langt
inætti ganga í skoöanabreytingunum; í staðinn fyrir trúaratriöi
þau, sem kyrkjan haföi fyrirskipaö, fyrirskipuöu þeir önnur; í
staðinn fyrir hennar rétttrúnaðarmælikvarða settu þeir sinn eigin ;
þeir fundu hvar skórinn krepti aö þeim sjálfum, rýmkuöu hann
viö sitt hæfi ogtöldu sjálfsagt aö hann væri þá öllum nógu rúu.tur.
En sú skoöun þeirra var röng. Ofurlítill hópur af inönnum hélt
fram, þó rneö mestn varkárni, aö stefnan, setn orsakaöi uppreist-
ina á móti valdi katólsku kyrkjunnar, hlyti líka, ef henni væri
fylgt fram eins og vera ætti, aö hafa í för meö sér neitun á
ýmsum kenningum, sem siöbótarmennirnir höföu látiö óhreyft
viö. Þessi hópur, sem var ofsóttur bæöi af katólsku kyrkjunni
Og tnótmælendum, skildi betur en nokkrir aörir menn á þeitn
tíinum, hvert breytingarnar, sem oröiö höföu, stefndu, aö því er
trúarskoðanir sneitir. Þeir sem fyltu hóp þennan voruótrúlega
djarfir f kröfum sínutn um skoöanafrelsi og rétt til aö gagnrýna
jafnvel allra mikilvægustu kenningar kristnu kyrkjunnar. Þeim
tókst aö stofna nýjan fiokk, sem aðgreindist frá öllum öörum
trúfiokkum meö því aö neita kenningunni um guðdóm Krists.
Þessi flokkur hlaut nafniö únítarar. Og í einu landi á megin-
landi Noröurálfunnar náöi hann svo varanlegri fótfestu, aö hann
hefir haldist viö frarn á þennan dag, nefnilega á Ungverjalandi;
þar verönr 400 áraafmæli únítarakyrkjunnar haldiö í sumar.
Hver var tilgangur þessara manna og hvers vegna voru þeir
ekki ánægöir meö þaö frjálslyndi, sem allur þorri siðbótarmann-
anna voru ánægöir meö, Og þær breytingar, sem þeir aöhyltust?
Rétta svarið viröist vera, aö þaö sem þeir vildu láta hina nýju
hreyfingu stefna aö, hafi veriö alger lausn undan öllu ytra valdi
í trúarefnum, hvort sem það vald var aö finna í viöteknum kenn-
ingum og siöum kyrkjunnar eöa í ritum frá fyrstu tímum kristn-