Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1920, Blaðsíða 62
56
Jón J. Aðils:
IÐUNN
kaupin voru þá mjög hagstæð landsmönnum og
skreiðarverðið sexfalt hærra en á dögum einokun-
arverzlunarinnar dönsku.
Þegar hér var komið sögunni, fóru Þjóðverjar
einnig að venja komur sínar til íslands og urðu
brátt Englendingum hinn skæðasti keppinautur. Gerð-
ist þegar á leið öldina mjög róstusamt með þeim oft
og einatt hér á landi, og höfðu Þjóðverjar yfirleitt
betur í þeim viðskiftum. Árið 1486 báru Englend-
ingar sig mjög illa út af samkepni Hansakaupmanna
og kváðust eigi haldast við í íslenzkum höfnum fyrir
þeim. Við þessu gátu íslendingar ekki þagað, því
þeim var það áhugamál, að verzlunin héldist af
beggja hálfu, úr því að báðir höfðu þá konungsleyfi
til verzlunar hér á landi. Reyndu þeir með Pinings-
dómi (1. júlí 1490) að skakka leikinn og friða á
milli þeirra, en það konr fyrir ekki. Þjóðverjar urðu
æ yfirgangssamari, flæmdu Englendinga úr einum
stað í annan og sölsuðu smám saman undir sig allar
beztu hafnirnar á íslandi. Eftir aldamótin 1500 fór
verzlun Englendinga hér við land sihnignandi, enda
spiltu þeir sjálfir fyrir sér með yfirgangi og ójöfnuði
við landsmenn og þrjózku við konungsmenn, og varð
eigi lát á því athæíi upp þaðan, meðan þeir ráku
verzlun hér við land. Aftur á móti fóru Þjóðverjar
miklu spaklegar að ráði sínu og lögðu kapp á að
afla sér vinsælda bæði hjá konungsmönnum og lands-
mönnum, og þegar dregur fram á daga Kristjáns III.,
er verzlunin að mestu leyti komin í þeirra hendur.
Árið 1546 telur Otti Stígsson hirðstjóri í reikningum
sínum af íslandi 5 skipatolla enska, 17 þýzka og 4
duggaratolla. Er það næg sönnun þess, svo framar-
lega sem öll kurl hafa komið til grafar, að verzlun
Þjóðverja er þá orðin alveg yfirgnæfandi, en verzlun
Englendinga á fallanda fæti. Kaupmenn þeir, sem
tóku þátt í íslenzku verzluninni um þær mundir,