Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1926, Page 20

14
Guðmundur Einarsson:
IÐUNN
Eftir vikudvöl í Konstantinopel get eg varla sagt, að
eg hafi séð borgina, enda þótt eg hafi haft betri að-
stöðu en flestir útlendingar, þar sem eg hafði til fylgdar
þaulkunnugan mann, sem kunni bæði tyrknesku og arab-
isku. Konstantinopel er ekki hægt að skoða eins og
Ameríkumaður, sem kemur með 5 ferðakistur og hita-
beltishatt, leigir sér bifreið og túlk og ekur beina leið
á sölutorgið til að kaupa sér svikna forngripi fyrir afar-
verð.
Hin ströngu trúarbrögð Osmana hafa kent þeim að
halda því besta sem þeir eiga innan takmarka heimil-
anna. Þó að trú þeirra banni þeim að »gera sér myndir«
(þ. e. a. s. að skreyta hús sín og kirkjur með mynd-
um) þá hefir hið listræna eðli þeirra lagt því meiri rækt
við þá »ornamentölu« list og jafnvel hin algengustu eld-
húsáhöld eru að formi og smíði listaverk.
Hinar gullfögru konur þeirra — sem til skamms tíma
hafa gengið með hulda ásjónuna — sjást lítið á almanna-
færi, en heima eru þær drotningar í ríki sínu, þar iðka
þær sína »rytmisku« dansa og syngja hin dulrænu ljóð
og trúarsöngva. Kristnar þjóðir hata Tyrkjann fyrir grimd
hans og hæðast að fjölkvæninu (sem varla hefir átt sér
stað um langan aldur), en gleyma hvernig þær fara að
því að kristna svertingja og eskimóa, og sjá ekki skúma-
skot stórborganna. Það er fróðlegt að bera saman hina
2 hluta af Konstantinopel, Stambul með sínar márisku
byggingar og Pera með 4 hæða evrópska húskassa. Út-
koman verður ekki Evrópumenningunni í vil.
Borgin hefir verið bygð þannig að það eru alt af
kirkjur (Moschur) sem mynda topp-punktana í byggingar-
heildinni (samanber New-Vork, þar eru það verslunar-
hús), hin ótölulegu hvolfþök setja svip sinn á bæinn og
stynga í stúf við grannar turnspírurnar. sem heilsa morg-