Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1926, Síða 51

liÐUNN
Heilindi.
45
nær. En jafnframt reynir hann að kalla alla hina heil-
brigðu og læknandi kraffa í manneðlinu sjálfu til bar-
■áttu gegn sjúk'dóminum. Tvíhyggjan myndi sízt neita því,
að rík þörf sé að trúa á mátt þess góða: guðsneistans
í sjálfum oss. Hann á að efla svo, að hann í einu megi
hafa hemil á hinu lægra eðli voru og vera í sambandi
við uppsprettu sína. Meðvitundin um baráttuna, ábyrgð-
ina, áhættuna, á að blása að honum og gera hann að
báli. Affur á móti á einhyggjan á hættu að kæfa hann
af misskilningi, með því að gera ekki greinarmun á hon-
um og öskunni í kring um hann.
Það sem eg sakna mest úr einhyggjunni — og eg skal
ekki skirrast við að valda hneykslum með því að segja
það — er ábyrgðin: áhættan. Ef vér berum saman dýr
og menn, villimenn og siðaða menn, sjáum vér, hvernig
ábyrgðin vex með frelsinu. Meðal dýranna er munur ein-
staklinga furðu lítill. Þau ná langflest fullum þroska.
Nauðsynin knýr þau að leggja fram kraftana og efla þá
um leið. En meðal æðstu stétta mentaþjóðanna sjáum
vér menn, sem láta reka, rotna niður, Iíkamlega, andlega,
siðferðislega. Þeir nota frelsið til þess að verða lélegustu
skepnur jarðarinnar. Getur ekki sama átt sér stað í enn
stærra stíl á öðrum tilverustigum ? Er það heiisusamleg
kenning að halda því fram, að breytni vorri hér fylgi
engin eilíf áhætta, ef til vill dálítil töf, en allir komist þó
jafnlangt á endanum? Það er hin ægilega og heimsku-
lega kenning kirkjunnar um dómsdag og eilífar kvalir,
sem hefur sljóvgað svo siðferðisvitund manna, ^ð þeir
hafa kosið andstæðuna: að alt yrði gert að ósekju, þótt
hún sé andstæð öllu því litla, sem vér vitum um frum-
lög tilverunnar og mannlegs sálarlífs. Hér varð, sem
oftar, skamt öfganna á milli. En ef vér komumst að
þeirri niðurstöðu, að andstæður tilverunnar sé framar