Prestafélagsritið - 01.01.1925, Side 83

78
Dr. Jón Helgason:
Prestafélagsritið.
Sýnir þessi prófastsvitnisburður (frá 1864) hve prýðilega
séra Skúli hefir þótt gefast þegar á fyrstu árum prestskapar
síns, og í sömu átt fara öll síðari prófastsummæli um hann
sem prest og embættismann. Og við þann góða orðstír bjó
hann til æfiloka tvímælalaust, því að hann var ekki í neinu
farinn að »gefa sig« er hann skyndilega féll frá 2. des. 1888.
Hann var áreiðanlega »höfði hærri en allur Iýður« samtíðar-
manna sinna í kennimannastétt, auk þess sem hann var höfð-
ingi í héraði, sem allir litu upp til bæði sökum frábærra" vits-
muna hans og höfðinglegrar rausnar, þótt hann í ýmsu tilliti
bindi bagga sína öðrum hnútum en samferðamenn hans. Því
að séra Skúli Gíslason var í engu tilliti sem fólk flest.
Séra Skúli þótti jafnan ágætur kennimaður. Ræður hans
voru — að sögn kunnugra — ávalt mjög vandaðar, jafnt
að hugsun og orðfæri, og samlíkingar hans einatt svo ein-
kennilegar, að menn gátu ekki gleymt þeim aftur. Allar báru
þær vott um skarpa dómgreind og mikinn lærdóm, mikla
biblíuþekkingu og alveg óvenjulega mannþekking og skilning
á mannlegu eðli og ólíkum eðlisháttum manna. Honum á
einatt að hafa svipað til Vídalíns í prédikunarstólnum, einkum
þá er hann deildi á menn eða fann að einhverju í fari al-
mennings, sem honum þótti miður kristilegt eða siðferðilegt,
enda var hann ósmeykur að koma við kaunin, þar sem honum
fanst þess þörf. Framburður hans var hinn kröftugasti, svo að
varla varð hjá því komist að taka eftir því sem hann sagði.
En þótt hann stingi aldrei undir stól skoðunum sínum og
segði mönnum afdráttarlaust til syndanna, þegar honum fanst
þörf á því, bæði í stólræðum sínum og tækifærisræðum, og
eins utan kirkju, þá var hann jafnan afhaldinn af sóknarfólki
sínu. Hann var alla tíð heitur trúmaður, vildi halda fram heil-
um og ómenguðum kristindómi og hafði mesta ímugust á
allri tilslökunarhálfvelgju í þeim efnum. Það er því ekki nema
skiljanlegt þótt nágrannapresti hans í Odda um eitt skeið,
séra Matthíasi, gætist ekki að honum, hvorki sem »theolog né
trúmanni«, en hitt verður þá líka jafn skiljanlegt, hvers vegna
séra Skúla gat ekki getist að séra Matthíasi sem »theolog og