Eimreiðin - 01.01.1947, Side 60

40
FRJÁLS ÞJÓÐBORGARASTEFNA
EIMREIÐIN
byltingarafkvæmi, orðin til upp úr frönsku stjórnarbyltingunni
síðast á 18. öld. Hún breiddist út um allan beim á 19. öldinni,
líkt og kommúnisminn á vorum dögum, og olli livarvetna stjórn-
leysi og ringulreið í stjórnskipulagi þjóðanna, sem og í flestum
tilfellum rændi þær stjórnlegu og efnahagslegu sjálfstæði.
Þess var nú ef til vill vart að vænta, að þjóðin læki strax
viðbragð, þó að eitt og eitl varnaðaróp lieyrðist innan um liinn
pólitíska orrustugný. En eftir að reynslan er sjálf komin til
sögunnar með sínar augljósu áminningar og því er heldur ekki
sinnt, þá verður erfiðara að finna afsakanir.
Á þessum 16 árum befur íslenzka þjóðin tvisvar orðið fjárhags-
lega gjaldþrota: — upp úr kreppunni 1931—’32 og árið 1939,
þótt úr rættist óverðskuldað í bæði skiptin. Og svo kom stjórn-
farslega gjaldþrotið 1942, þegar bið lýðræðilega þingskipulag,
auk þess sem það var ódemókratískt, einnig sýndi sig að vera
óályktunarfært. — Úr þessu befur ekki ennþá rætzt og rætist
ekki nema með róttækri breytingu á stjórnskipulaginu.
Langalgengasta lausnin út úr samskonar kreppu og bér á sér
stað, er sú, að einræðilegt ríkisvald er selt á stofn í trássi við
þjóðina og hún þannig svipt því sjálfstæði, sem lnin kunni ekki
sjálf að fara með.
Sú lausn er líka bugsanleg, að þjóðinni tækist sjálfri að leið-
rétta stjórnskipun sína og mynda sér umboðslegt löggjafarvald,
stjórnvald og dómsvald, sem hún sjálf í heild sinni hefði bönd
yfir, en flokkar og sérbagsmunir aðeins tillögurétt.
Sumir munu segja, að þetta sé nú komið á rekspöl, því að
flokkarnir séu einmitt búnir að viðurkenna þörfina á leiðréttingu
stjórnarskrárinnar og hafi skipað stóra nefnd til að endurskoða
liana og koma með tillögur um breytingar. En þetta geta aðeins
beildarblindingarnir gert sig ánægða með, þeir menn, sem aðeins
sjá og skilja parta-sjónarmið, sjá þjóðina aðeins í gegnum gler-
augu flokkanna og ennþá eftir allt, sem nú er fram komið, geta
leyft sér að segja, að flokkarnir séu þjóðin og flokkasjónarmiðin
samlögð það'sama og sjónarmið þjóðarinnar. Sannleikurinn er
einmitt bið gagnstæða. Þá verða flokkarnir þjóðinni oftast
hættulegastir, er þeir gela komið sér saman! — Mætti ekki
minnast þess, að allt lirossakaupafarganið og hin samfellda óreiða
á fjárbagsstjórn laiidsins er einmitt ávöxtur af samkomulagi hinna