Eimreiðin - 01.01.1952, Síða 89

EIMIiEIÐIN
RITSJÁ
77
a móðurmál sitt, og annar, Elio Vit-
torini, hefur einnig þýtt á móðurmál
s>tt mikið úr engil-saxneskum nú-
timabókmenntum. Meðal italskra nú-
timahöfunda, sem vakið hafa athygli
a Vestur-löndum, eru Ignazio Silone
(einkum bók hans: „Fræið undir
snjónum“), Alberto Moravia og Gug-
lielmo Petroni.
Ein þeirra bóka, sem eftir Alberto
Moravia liggja, kom út á islenzku
síðastliðið haust, skáldsagan „La Rom-
ana“, sem hlotið hefur heitið: Dóttir
Rómar. Sagan gerist í Róm, eins og
titillinn bendir til. Aðalpersónan,
Adriana, er ung stúlka á glapstigum,
°g lætur höfundurinn hana sjálfa
segja sögu sina. Hann leggur hér
fækt við að sýna skuggahliðar lífsins
°g refilstigu. En stundum er ekki
laust við að reifarablær verði á frá-
sógninni, svo sem i sögulok, er mann-
dráp og sjálfsmorð eru látin leysa
linútana á ósköp einfaldan og þægi-
legan hátt. Saga þessi hefur verið
auglýst hér sem listaverk og sú, er
gert hafi höfund sinn frægan. En hún
mun vera með lélegri skáldsögum
hans, þvi það er svo langt frá þvi, að
betta sé hans eina bók. Skækjan, dótt-
if Rómar, er að sumu leyti hefð-
bundin stæling á samskonar mann-
gerð úr eldri skáldsagnagerð franskri
(Zola, Maupassant) og steypt i svip-
að mót og samskonar persónur í
ameriskri nútíma-skáldsagnagerð, svo
sem söguhetjan í „Forever Amber“
°g aðrar slíkar. Þetta er saga um tál-
dregna stúlku, sem verður undir í
baráttunni við umheiminn og sjálfa
sig5 réttlætir svo sjálfa sig að lokum
nteð þvi, að hún sé betri en skjól-
stæðingar hennar og treystir á, að
guð muni fyrirgefa henni syndirnar
ems og öðrum. Ákaflega yfirborðs-
kennd er lifsskoðun höfundarins í
þessari bók, ef hægt er að tala um
nokkra lifsskoðun þar, en mannlýs-
ingar glöggar og skýrt mótaðar.
Annars vakti Alberto Moravia und-
ir eins mikla athygli með fyrstu
skáldsögu sinni, sem út kom árið 1929
{Gli Indifferenti). Snilli hans lýsir
sér einkum i kaldri gagnrýni á því,
hvernig fólk hugsar, starfar og snýst
við vandamálum lífsins. Hann lýsir
einkum millistéttarfólki, lætur börn
rísa gegn foreldrum, móður gegn
dóttur, eiginmann gegn eiginkonu,
bróður gegn systur, svo að úr verður
örlagarik viðureign villuráfandi
manna í heimi hræsni og hálfvelgju.
Myrkviði Lofnar er honum hugstætt
söguefni, svo sem i skáldsögunum
„Amor Conjugale", „Ambizioni
shagliate" og „Disubbedienza". „La
Romana“ er heldur ekki án vitnis-
burðar um þessi sömu efni. Mann-
hatur höfundarins er áberandi í sum-
um lýsingum hans. Og stundum gerir
hann sögupersónur sínar svo ógeðs-
legar, að veldur viðbjóði. Mannhatur
og blekking, hatur milli skyldmenna
og dýrslegt eðli manna eru honum
hugstæð viðfangsefni. Minna sumar
sögur hans á fyrstu bækurnar eftir
þá Aldous Huxley og Andre Gide. En
Moravia reynir aldrei að svipta les-
endur sína voninni um, að mennirnir
geti að lokum, þrátt fyrir eymd sína
og skepnuskap, hafið sig upp í hæðir
fullkomnunar. Þessvegna sættist hann
jafnan við bölið og eymdina í heim-
inum, oft óvænt og svo sem til þess
að bjarga trú sinni á lífið á siðustu
stundu, þegar fokið virðist í öll skjól.
Moravia hefur auk hinna löngu
skáldsagna sinna skrifað fjölda smá-
sagna fyrir ítölsk blöð, flestar fyrir
Corriere della Sera. Smásögur hans