Eimreiðin - 01.09.1970, Blaðsíða 7

benedikt gröndal
151
að skáldin. Þetta sýni frásögnin um lokaorustu Haralds konungs
Sigurðssonar, er hann horfist í augu við ósigurinn og kveður þá vísu
ágæta undir fornyrðislagi. Sarnt þótti konungi vísan linleg og kvað
þegar aðra, rekna kenningum —„for at opflamme og styrke sit Mod,“
segir Gröndal. Kenningin er að dómi lians eins konar fagurmynd-
sjá, eða eins og það er orðað í greininni: ,,de ere Drager med even-
tyrlige Farver og Former, der ligge udenfor Skjönhedens Trylleslot,
og naar man har overvundet dem, saa blive de selv til Skjönheden,
til den egentlige poetiske Idee.“ Greininni lýkur Gröndal allfurðu-
lega — með kvæði á dönsku um Hrungni.
Ströbemœrkninger nefndi Gröndal alllanga og hvassorða ritgerð
er hann birti á árunum 1861—63 í Antikvarisk Tidskrift. Eins og
heiti ritgerðarinnar gefur til kynna, er þar víða komið við og fram
settar ýmsar hugmyndir, sem Gröndal síðar veik oft að. Heimspeki-
legar athugasemdir um þjóðerni og þjóðerniseinkenni verða þar
fyrst fyrir en meginhluti greinarinnar fjallar um íslenzka tungu,
rannsóknir og viðhorf íslenzkra fræðimanna til hennar. Kennir þar
liarðrar gagnrýni á þýzka fræðimanninn Jakob Grimm, sem hafið
hafði Eddu-kvæðin, fegurð þeirra og ágæti til skýjanna, en vildi
ekki viðurkenna íslenzka tungu og bókmenntir síðari tíma. 1 grein-
inni fer Gröndal hörðum orðum um fleiri þýzka fræðimenn fyrir
sviplíkt viðhorf til íslenzkrar tungu og bókmennta. En um þær
farast honum sjálfum orð, er munu ekki hafa verið á margra vörum
um miðja 19. öld: fleiri af de yngre islandske Digtere ere fuld-
komrnen lige berettigede med og lige sá gode som de ældre — imidler-
tid tilstár jeg gerne, at den nyere islandske litteratur vrimler med
mádeligheder, men det gjorde den gamle jo ogsá og det gpr alle
Litteraturer."
I greininni reyndi Gröndal einnig að sýna fram á og sanna, að ís-
lenzk tunga hefði engum grundvallarbreytingum tekið frá fornmáli
til nútímamáls livorki að J)\ í er beygingar varðaði né framburð. Hér
studdist liann við eldri kenningar, er voru óðum að Jroka fyrir nýrri
rannsóknum. Þetta sama viðhorf kemur síðan oft fram í ritgerðum
hans, svo sem í Inngangsorðum um fornjríjeði5) og athugasemdum
um forníslenzka málmyndalýsingu I„ Wimmers, og loks í greininni
Nokkur orð um þjóðerni frá árinu 1906, er var eitt hið síðasta, sem
eftir hann birtist.
I þessari afstöðu kennir þess öðrurn Jxræði, hversu Gröndal var
5) Sjá Gefn 1872, RitgerÖ Álftnesingsins 1885,