Eimreiðin - 01.09.1970, Blaðsíða 24

168
EIMREIÐIN
afhuga því að halda hreindýr á
Islandi, sem húsdýr. Sú hafði
hugmyndin að vísu verið á sín-
um tíma og þá jafnframt að
flytja inn Lappa til jress að kenna
landsmönnum hreindýrarækt. —
Til Jress að vernda hreindýrin
var með lögum frá 21. júní 1787
bannað með öllu að skjóta hrein-
dýr. — En dýrunum fjölgaði óð-
um. Árið 1790 var álitið að stofn-
inn í Vaðlaheiði væri orðinn
300—400 dýr og stórir flokkar sá-
nst í Múlasýslum um svipað leyti
og jafnvel í Bláfjöllum syðra 50—
60 dýr í hóp. Þá fóru menn að
óttast um offjölgun jreirra og of-
beit á afréttum, sem kæmi stuð-
fjárbúskapnum í koll. Því var
það, að árið 1790 var leyft að
skjóta 90 dýr, aðeins karldýr þó.
Árið 1817 var gengið feti lengra
og leyft að skjóta öll hreindýr,
nema kálfa á fyrsta ári. En 1849
var lokasporið stigið með því að
heimila öllum að skjóta hreindýr
á hvaða aldri sem væru. Af þessu
leiddi stórfækkun stofnsins og
gereyðing hans í sumnm héruð-
um landsins.
Þá kom að jrví aftnr, að menn
fóru að óttast um örlög stofnsins
og árið 1882 hófst takmörkun á
hreindýradrápi á íslandi. Þá var
bannað að skjóta dýrin á tímabil-
inu 1. janúar til 8. nóvember ár
hvert og svo voru þau alfriðuð 8.
nóvember 1901 þar til árið 1934.
Þrátt fyrir öll lög um hrein-
dýraverndun gekk augljóslega á
stofninn, svo að árið 1939 var
borið fram á Alþingi frumvarp
um friðun hreindýra og eftirlit
með jreim. Jafnframt var gerðnr
út leiðangur til þess að kanna
raunverulega tölu Jreirra. Kom
jrá í ljós að uggur manna var ekki
ástæðulaus, jrví að leiðangurs-
menn töldu ekki nema rúnrt
hundrað dýra. Varð Jretta tilefni
Jress að sett voru ný lög (22. des-
ember 1939), sem friða hreindýr-
in, en ráðherra þó heimiluð fækk-
un þeirra ef nauðsyn krefur,
einkunr hreintarfa. í samræmi
við þetta, hafa hreinaveiðar verið
leyfðar á íslandi innan mjög
ákveðinna marka og veiðitínri
ákveðinn. Loks vorn á Aljringi
1954 samþykkt ný lög um friðun
lrreindýra og eftirlit með Jreim.
Samkvæmt þeim lögum og reglu-
gerð, eru hreindýraveiðar aðeins
leyfðar röskan mánaðartínra á ári
lrverju, venjulega að hausti og
þá tiltekin tala Jreirra dýra, sem
fella má á veiðitímanum. Hefur
hún oft verið ákveðin í kringum
600 dýr. Stjórnskipaður eltirlits-
nraður hefur eftirlit með skot-
vopnunr veiðimanna, að Jrau séu
af lræfilegum stórleika, og að
kanna skotfinri Jreirra, Jrví að
nokkur lrrögð lrafa verið að Jrví,
að ófinrar skyttur hafa verið að
verki og með of veigalítil skot-
vopn; ekki fellt dýrin, heldur
sært þau illa.