Eimreiðin - 01.09.1970, Síða 9

benedikt gröndal
153
Ái'ið 1880°) samdi Gröndal langan ritdóm um Sturlunguútgáfu
Guðbrands Vigfússonar, er einkum fjallaði þó um Sturlungufor-
mála Guðbrands (Prolegomena) og skoðanir hans á íslenzkum forn-
bókmenntum. Árið 1884 birti hann aftur ritdóm um Corpus poetica
boreale eða útgáfu þeirra Guðbrandar Vigfússonar og York Pow-
ells af Eddukvæðunum og dróttkvæðum. Báðir eru ritdómarnir
fjörlega ritaðir og skemmtilegir, en víða var Gröndal á öndverðum
meiði við Guðbrand og óhlífinn. í því sambandi skulu hér tilfærð-
ar nokkrar athugasemdir úr greininni: „Ég sný mér nú til þeirrar
aðalhugmyndar og hugsjónar höfundarins, sem hann ríður eins og
Arnór galdramaður reið líkkistunni forðnm. Það er neitun hans á
hluttekningu og höfundarskap íslendinga á Eddukvæðunum og
fornum skáldskap yfir höfuð. Hann vill unna íslandi að vera sögu-
land, en lætur allan skáldskap eða það af honum, sem mest kveður
að vera eign Bretlandseyja. — Mörg ern nú orðin lieimkynni Eddu-
kviðanna. Norðmenn segja þau fædd í Noregi, N. M. Petersen í
Danmörku, Rudbeck í Svíþjóð, Grimm á Þýzkalandi og Guðbrand-
ur á Orkneyjum. Hver veit nema einhver komi upp með að þau séu
ort í Normandí, og svo enn einn, að þau séu frá Sikiley; þá er sjö-
undin komin, „septem urbes certant.“ — Að fara nákvæmlega út í
þetta stríð um uppruna Eddu kviðanna, eða hvar þau rnuni í fyrstu
ortar vera, er ekki til neins og hefur ekkert upp á sig. — Það eina,
senr er áreiðanlegt er, að íslendingar hafa ritað og geymt kviðurnar;
vér vitum ekkert til þeirra nema frá íslandi.“
Um Corpus poeticum boreale var Gröndal öllu vægari í aðfinnsl-
um, þótt sú útgáfa þætti með gallaðri verkum Guðbrands Vigfússon-
ar. Hér er ekki tóm til að víkja nánar að ritdómi Gröndals, en þó
skulu tilfærð tvö dæmi um leiðréttingar hans á vísnaskýringum Guð-
brands, þar eð þau eru gott dæmi um, hversu hugkvæmur liann oft
gat verið og á hinn bóginn hvernig ímyndunaraflið átti til að hlaupa
uteð hann í gönur.
Fyrra orðasambandið var úr Völuspá: „ Seið hon leikin,“ en svo
segir þar um völvuna Heiði. Um þessa ljóðlínu segir Gröndal, að
Guðbrandi hafi ekki frernur en öðrum vitrazt skýringin á orðmynd-
uini leikin, geti ekkert um hana sagt og sé því þess vegna sleppt í
þýðingunni. Að dómi hans er þetta þó einhver hinn líkasti staður
og einfaldasti til skilnings. „Leikin“ er samkvæmt skýringum hans
„einfalt feminimnnr participi passivi“ af sögninni að leika, og nrerk-
9) Sjá Tímar. Bókm.fél. þ. á. og 1884.