Eimreiðin - 01.09.1970, Síða 48

192
EIMREIÐIN
grein: „Við að kynnast þeim komst ég að svipaðri niðurstöðu og
fleiri, sem vestur liafa farið: að hvergi í heiminum sé íslandi unnað
jafnheitt og meðal fslendinga í Ameríku.“ Einnig þetta mun hafa
átt við hann sjálfan. Þar með er ekki sagt, að ættjarðarást hans sjálfs
hafi kulnað við að koma heim, síður en svo.
Hvergi kemur þó skilningur síra Jakobs á ævi og örlögum Vestur-
íslendinga skýrar frarn en í ræðu, er hann flutti „á fyrsta Vest-
mannadeginum á Þingvöllum," og nefndist Vesturfarir, var síðan
prentuð í Tímanum 27. júlí 1939 og nú loks í Vaxtarvonum, þar sem
liann dregur snilldarlega fram líkinguna með sögu Bjarnar Breið-
víkingakappa, er varð að fara úr landi fyrir ofríki Snorra goða og
ást á systur lians, Þuríði húsfreyju að Fróðá, en munnmælin herma,
að Björn hafi hrakizt til Vínlands, og komizt þar til valda og veitt lid
hrakningsmönnum frá fslandi, þá orðinn hvítur fyrir hærum, og
sent með þeim Þuríði húsfreyju gullhring að gjöf, en Kjartani syni
hennar sverð: Ég endurtek: þar dregur liann frarn líkingu með sögu
Bjarnar frá Breiðuvík og Stephans G. Stephanssonar, er verður síra
Jakob ímynd hrausta vesturfarans hálfri tíundu öld síðar. Orðrétt
kemst Jakob svo að orði hér um: „Saga Bjarnar Breiðvíkingakappa
er skuggsjá staðreynda, er endurtekizt hafa aftur og aftur í sögu
vesturfara síðastliðinnar aldar, unz varla er unnt að kornast hjá að
gefa þessu gaum. Saga Bjarnar og vestur-islenzka kappans eru í meg-
inatriðum eins. Báðum er hérlendis meinað að njóta þess, sem þeiin
er hugstæðast og þeir þrá. Báðum er beint eða óbeint stjakað úr
landi. Báðir komast til valda vestan liafs. Báðir ertt bjargvættir ís-
lenzkra hrakningsmanna. Báðir gleymast langa hríð. Og báðir senda
gjafir heim að lokum.
Eftir að Björn kveður ísland að fullu og öllu, heyrist ekkert frá
honurn um tugi ára. Hann gleymist húsfreyjunni að Fróðá og nán-
ustu ættingjum. En jregar minnst varir, sendir hann gull og gersern-
ar heim til íslands. — Þetta er nákvæmlega saga okkar og Vestur-ís-
lendinga. Höfum við ekki gleymt þeim um tugi ára? Höfum við
ekki látið sem skip þeirra liafi týnzt í hafi? Og þó hafa þeir sent
okkur gull og gersemar heim: Fjallkonunni og sonum hennar sverð;
sverð til að brjóta góðum málum braut og hindranir niður, gull
ljóða og listar öldum og óbornum til ríkidóms og sálubóta.“
Vonandi dylst engum, er þetta les, hvers vegna ég hef staðnæmzt
um stund við það efni í bók síra Jakobs, er fjallar um Vestur-íslend-
inga, ættjarðarást þeirra, heimþrá og órofa tryggð, gjafir og ger-