Ægir - 01.05.1930, Blaðsíða 4

94
ÆGIft
gerðir, sem oft gerðu örðugt fyrir að ná
i björgina. — Á uppvaxtaráruin Zoéga
vissu menn um aflalirögð erlendra
manna, einkum Frakka, við strendur
landsins og oft var kvartað yfir ágangi
þeirra; var það mörgum áhvggjuefni og
eigi heldur að öllu ókunnugt, að frakk-
nesku skúturnar fluttu heim miklu meiri
fisk, en hér aflaðist á öllu landinu. Þann-
ig fluttu Frakkar liéðan árin 1876 og 1877
afla, er var 76.880 spd. af saltfiski, en á
árunum 1873—75 fluttust héðan af landi
22.075 skippund. Zoéga sýndi það i flestu,
að hann var athugull, og ýmislegt benti
lionum á, að hér þyrfti að hefjast handa.
II.
Geir Zoéga fæddist í Reykjavík hinn
26. maí 1830 og voru foreldrar hans .Tó-
hannes Zoéga yngri, sonur fangavarðar
Jóliannesar Zoéga, er hingað fluttist frá
Danmörku, en var ættaður frá Slésvík.
Móðir Geirs var Ingigerður Ingimundar-
dóttir frá Völlum á Kjalarnesi. Þau hjón
hjuggu i húsi er síðar var nefnt „Þerney“
og stóð það þar sem nú er „Áshyrgi“ heint
á móti Herkastalanum.
Önnur hörn þeirra hjóna voru Jóhann-
es, Magdalena, er giftist skólakennara
Helga E. Helgesen og Kristiana, er giftist
verzlunarstjóra Jónasi Jónassyni hér i
hæ. Á uppvaxtarárum stundaði Geir al-
menna vinnu og svo róðra; gerðist hann
formaður og varð að taka þvi sem aðrir,
þótt sú vinna væri stopul og gæfi stund-
um lítið i aðra liönd.
Árið 1865 var haldin fiskisýning í
Björgvin. Þangað fór Geir Zoége með
Kristni Magnússyni frá Engey og Jóni
Þórðarsyni i Hlíðarhúsum. Mun Geir
þar hafa komið auga á margt, sem hon-
um virtist, að hér mætti að lialdi koma.
í þessari ferð réðu þeir félagar af að
kaupa liafskip til fiskiveiða, og festu
kaup á danskri jagt, er „Fanny“ var
nefnd og var hún hyrjunin til hinnar
miklu útgerðar Geirs Zoéga. Kom
„Fanny“ hingað árið 1866. Hákai-laveiði
var þá stunduð hæði frá Vestfjörðum
og Norðurlandi, á traustum þilskipum
og fóru þau langt á haf út. Höfðu margir
formenn þeirra lært nokkuð í siglinga-
fræði hjá mönnum, eins og t. d. Torfa
Halldórssyni á Flatevri o. fl., er lagt
höfðu stund á þá námsgrein erlendis.
Öðru vísi var hér syðra. Hér kunnu
örfáir siglingafræði og siglingareglur
heyrðust ekki nefndar, en hér kunnu
menn að draga fisk á skútum; liöfðu
þeir lært það á hinum dönsku skipum,
sem fluttu hingað vörur á vorin og voru
útbúin til þorskveiða til að nota tím-
ann, meðan beðið var eftir verkun inn-
lendu vörunnar, sem út átti að flytja.
Var það fyrirkomulag þá almennt hér,
væri ekki farið i „spekúlantstúra".
Af þessari eklu á skipstjórum, sem
kunnu með þilskip að fara, gekk útgerð
„Fanny“ erfiðlega í fyrstu, þar sem er-
lendir skipstjórar voru fvrir skipinu,
öllu ókunnugir hér og óvanir veiðum.
Petersen, sem fvrir „Fanny var, reyndist
þó áhugamaður og vildi gjöra sitt bezta,
en skipið hafði galla, sem menn ekki
gættu þá, en sem Zoéga varð full ljóst
siðar: Það rak of hratt, er menn voru
við færi og er það sameiginlegt öllum
grunnum, flathotnuðum skipum, „þau
standa illa á“.
Hvort ásetningur þeirra eigenda hafi
verið sá, að halda skipinu að eins til há-
karlaveiða eða til hákarla og þorskveiða,
vita menn ekki nú, en „Fanny“ lá vel og
létt i legu og var gott liákarlaskip og
bendir eftirfylgjandi til, að áhugi fyrir
hákarlaveiðum liafi verið ríkjandi, því
skömmu áður en „Fanny“ kom til lands-
ins, sendi Zoéga mann til Akureyrar til