Ægir - 01.02.1933, Blaðsíða 5

ÆGIR
47
sóknanna væri af mjög skornum skamti.
Hér skal það að eins tekið fram, að
rannsóknir Schmidts á þróun þorskfiska-
seiðanna frá eggi og útbreiðslu þeirra við
Island og í N-Atlantshafi yfirleitt og það
sem hann ritaði um það efni, gaf hon-
um þegar mikið álit meðal íiskifræðinga,
en frægð þá er hann hlaut að lokum á-
vann hann sér einkum á öðru sviði:
líffræði álsins. Eitt síðasta viðfangsefni
hans var að rekja sambandið milli þorsk-
stofnanna við ísland og Grænland, en
við það fékk hann þvi miður ekki lokið.
Það var eiginlega af hendingu, að
Schmidt fór nokkurntíma til íslands, því
að annar maður, sem áður hafði verið
hér við land til fiskirannsókna, síðar mjög
þekktur fiskifræðingur, Dr. A. C. Johan-
sen, nú nýlega látinn, átti að fara, en af
stæðum, sem ég man nú ekki glögt hverj-
ar voru, fór Schmidt í hans stað og sá
ekki eftir þvi, síðar meir. Eins var það
líka hending ein, sem varð til þess, að
Schmidt fór út í álarannsóknirnar: 1 áls-
lirfa sem þeir fengu í sílavörpuna á »Thor«
eina nótt í maí 1904,fyrir vestan Færeyjar.
Þessi eina lirfa hefði líklega fyrir flestum
fiskifræðingum ekki orðið annað en 1
álslirfa geymd í glasi, en fyrir Schmidt
opnaði hún þegar vítt útsýni, varð lykill
að mikilli gátu: Állinn hlautaðvera get-
inn og gotinn út í reginhafi, en ekki í
innhöfum, fjörðum eða vötnum Evrópu
eins og áður var haldið, og Schmidt tókst
að sanna það svo, að ekki verður hrak-
íð. Hér verður saga hinna víðtæku ála-
rannsókna Schmidts ekki rakin, aðeins
skal þess getið, að hann fór í tveggja
ára leiðangur umhverfis jörðina, til þess
að rannsaka lífssögu annara, áður lítt
þektra ála, og var orðinn stórfrægur maður
fyrir, þá er hann lézt. Má lesa um þetta
i Dana’s Togt omkring Jorden 1928—1930,
ferðasögu Dönu kringum jörðina.
Schmidt sál. sýndi það í þessu, sem
svo mörgu öðru, að hann var víðsýnn
og viðfeðmur vísindamaður og jafnframt
lipur og laginn á að fá þá sem völdin og
féð höfðu, til að leggja stórfé (milljónir
króna) í fyrirtæki, sem gat ekki gefið
mikinn beinan arð,en því meiri vísinda-
árangur og heiður fyrir fámenna þjóð,
eins og Dani.
En Schmidt var ekki aðeins laginn á
að vinna aðstoð hinna voldugu og á-
hrifamiklu, til þess að koma hugsjónum
sinum í framkvæmd, hann kunni líka
að umgangast samverkamenn sína og
skipverja og vinna saman við þá, til þess
að ná að markinu. Hann var lipurmenni.
Það ræður að líkindum að jafn-ágætur
vísindamaður og Schmidt sál. var, hafi
verið heiðraður á ýmsan hátt af vísinda-
stofnunum, rikisstjórnum og ýmsum fé-
lögum. Hann var mikill áhrifamaður í
stjórn samvinnu-rannsóknanna og for.-
maður Norðvestur-svæðis-nefndarinnar
(theNW-Area Committee), heiðursdoktor
við Liverpoolháskólann og heiðursfélagi
margra vísindafélaga. Fiskifélag Islands
vildi að sínu leyti sýna honum viður-
kenningar- og þakklætisvott fyrir rann-
sóknarstarf hans hér við land með því
að gera hann að heiðursfélaga.
Eg átti því láni að fagna, að vera einn
af samvinnumönnum Schmidts — í 30
ár — og gekk sú samvinna mjög greið-
lega; ég lærði mikið af honum og naut
hjálpar hans á ýmsa lund og mat hann
því meir, sem ég kynntist honum leng-
ur, bæði sem manni, vísindamanni og
félaga. — íslenzkir fiskimenn og aðrir
þeir, er við fiskveiðar eru riðnir, eiga
honum langt og gott starf í þeirra þágu
að þakka og öll þjóðin má þakka hon-
um mikla velvild í sinn garð og hafa
minningu hans í heiðri.
Bjarni Sœmundsson.